Mariusz Małecki powrócił z misji w Afganistanie jako 36-letni weteran – niedoceniany bohater, wydmuszka człowieka, którym był kiedyś. Zespół stresu pourazowego sprawia, że nie potrafi już porozumieć się z rodziną, że nigdzie nie znajduje dla siebie miejsca. Może tylko wieczorne picie z Zuzą przy dźwiękach bułgarskiego rapu nadaje jego życiu jakiś sens. To i książka, którą zobowiązał się napisać, a której nie potrafi nawet zacząć – bo nie ma słów na opisanie okropieństw wojny, która złamała mu życie.

Opisując „Horyzont” Jakuba Małeckiego, trzeba bardzo uważać, żeby nie zdradzić zbyt wiele. Fragmenty powieści układają się w spójny obraz stopniowo, w doskonale odmierzonym tempie, rozdział po rozdziale. Nie ma pośpiechu: Małecki z doskonałym wyczuciem znajduje odpowiedni moment i odpowiednie słowa na opisanie każdego wydarzenia, na uzupełnienie luk i połączenie przeszłości i teraźniejszości bohaterów w spójną całość. Choć temat jest trudny, autor unika wpadania w pompatyczny ton, użalania się i zbędnego patosu. Wystarczą proste, trafiające w sedno zdania i odrobina ironii, zdejmująca nieco ciężaru z opisywanych wydarzeń, w których szara codzienność przeplata się z brutalnością wojny.

„Horyzont” to historia opowiadana na przemian przez dwoje bohaterów zmagających się z przeszłością. Mariusz mówi o wojnie, a Zuza o swoich próbach odkrycia okoliczności śmierci matki. Obojgu przeszłość nie pozwala iść naprzód, ale mimo swojego zagubienia są gotowi wspierać się nawzajem. Trzeba przyznać, że opowieść Mariusza jest głębsza i ciekawsza, podczas gdy problemy Zuzy wydają się przy nim błahe i nadmiernie rozdmuchane. Mimo wszystko ta zmiana perspektywy i specyficzna relacja między bohaterami korzystnie wpływa na zachowanie w powieści pewnej równowagi. Ciekawy jest też motyw pisanej przez bohatera książki-w-książce oraz przewrotna gra imionami i nazwiskami, prowadząca do przełamania granicy między powieścią a rzeczywistością.

Najnowszą powieść Jakuba Małeckiego wyróżnia znakomicie wyważony styl, pozornie prosty, ale uderzający w najczulsze struny. Należy też docenić sięgnięcie po motyw PTSD, rzadko poruszany w polskiej literaturze. Końcowe podziękowania dowodzą, że Małecki przygotowywał się do napisania tej powieści inaczej niż do poprzednich i wyszedł poza swoją strefę komfortu. Dzięki temu jego proza pozostaje świeża i prawdziwa, „nieodgrzewana”, nadal zaskakująca i angażująca czytelnika za każdym razem na nowe sposoby.

Agnieszka Kruk