Dom, człowiek budując dom tworzy przestrzeń. Dom to krajobraz kulturowy. Dom to tradycja, dziedzictwo, tożsamość, „bo jeśli nie wiesz, z skąd jesteś, nie wiesz, kim jesteś.” Dom trzyma człowieka, zakotwicza. Dom to historia, to pamięć miejsca, to wspomnienia. A stare domy mają duszę i więźbę, nienaruszalny rdzeń „i dlatego, kiedy wyburza się stare domy, kiedy tnie się wiekowe belki podczas rozbiórki, czuć zapach dopiero co ściętego drzewa.” To żywica, której kiedyś nigdy nie spuszczano z pni i zamknięta na kilkaset lat zmienia się w bursztyn...
Domy to ludzie, ich życie i opowieści. To studnia, jabłoń kwitnąca i słodka grusza. To koty wtulone w zapach domu.
Dorota Brauntsch zabiera nas przez pola i łąki i lasy... na Górny Śląsk w podróż za „bezdomnymi domami”, za tajemnicą cegieł.
To mozaikowata, wielogłosowa opowieść o domu i czym on jest, o cegle, kulturze chłopskiej, wymierających pszczołach, przemianie Górnego Śląska, o idealistach, którzy pragną i próbują ocalić przeszłość, o wspomnieniach.
•
Czy takie tradycyjne domy wiejskie znikną bezpowrotnie? Przetoczyły się konflikty zbrojne, a domy przetrwały, a teraz nadchodzi nowoczesność i sami je burzymy... Że stare, zacofane... „A może chodzi o to, że ludzie wcale nie chcą tych historii? Tej przeszłości? [...] Poumierali ojcowie, jak to się na wsi mówi, i domy odchodzą wraz z nimi. Znika również wiejski krajobraz.” A przecież to dziedzictwo, to część tożsamości, tradycji, świadectwo, jak miejscowość kształtowała się od wielu wieków, domy wpisywały się w krajobraz, a mieszkańcy, żyli w harmonii z przyrodą.
Może nie jest za późno. Może jeszcze da się uratować te domy, które przetrwały. „Cegła zrobiła się modna. Jakby się jej nagle ludzie bać przestali. Kiedyś to, co stare, było złe, a dziś im starsze, tym lepsze.” Dorota Brauntsch, autorka „Domów bezdomnych” ściga się z czasem. Przemierza Górny Śląsk w poszukiwaniu ceglanych domów. Fotografuje je. Rozmawia z ludźmi, którzy opowiadają jej swoje historie. O domach, które nie zawsze były łatwe do życia (ciężko ogrzać, brak wody bieżącej), ale był zdrowe z naturalnych materiałów oraz były to domy otwarte – na kontakt z przyrodą i drugim człowiekiem. Po obu stronach dwuskrzydłowych drzwi wejściowych znajdowały się ławeczki. Ludzie mówili na nie „wysiadki”, „ustąpki” czy też „baba i chłop”, bo po jednej stronie siadała gospodyni, po drugiej gospodarz. Takie domy zapraszały do gromadzenia się. A autorka zaprasza do wspólnego odkrywania ich piękna, ich wartości. Reportaż, napisany z czułością, który czyta się wspaniale, z nutką nostalgii, zawiera wiele fotografii. Temat jest frapujący, a język i sposób poprowadzenia reportażu przez Dorotę Braunscht podtrzymuje ciekawość, która uzmysławia znikanie ceglanych domów. Jeszcze jest czas na ratunek. Polecamy.

Dom, człowiek budując dom tworzy przestrzeń. Dom to krajobraz kulturowy. Dom to tradycja, dziedzictwo, tożsamość, „bo jeśli nie wiesz, z skąd jesteś, nie wiesz, kim jesteś.” Dom trzyma człowieka, zakotwicza. Dom to historia, to pamięć miejsca, to wspomnienia. A stare domy mają duszę i więźbę, nienaruszalny rdzeń „i dlatego, kiedy wyburza się stare domy, kiedy tnie się...