Syberia była od XIX wieku największym więzieniem świata. Nigdzie indziej na świecie nie wymyślono i nie wcielono w życie takiej formuły zniewolenia setek tysięcy ludzi. Pierwsi Polacy trafili tam już w XVI w. jako jeńcy wzięci w wojnie polsko-rosyjskiej za czasów Stefana Batorego. W wyniku późniejszych wojen prowadzonych przez Rzeczpospolitą z Rosją zsyłano tam kolejnych jeńców z Rzeczpospolitej, ale wtedy ich liczba - zwykle - nie przekraczała setki. Pierwszą większą falę, ok. 14. tysięcy, przyniosła klęska konfederacji barskiej. Po powstaniu kościuszkowskim przybyło kolejnych 20 tys., po wojnach napoleońskich ok. 10. tys. Ilu zesłano za udział w powstaniu listopadowym - nie wiadomo, tym bardziej, że wielu formalnie wcielono do rosyjskiego wojska i na Syberię trafili w jego szeregach. Przypuszcza się, że po powstaniach listopadowym i styczniowym zesłano po ok. 20 tys. bojowników. Ostatnią grupę zesyłanych tam w XIX w. katorżników stanowili socjaliści.
Jak pisze Wojciech Lada "Polacy od końca XVIII wieku cieszyli się opinią prawdziwych zakapiorów Europy. "Producenci rewolucji"- mówiono o powstańcach polistopadowych na ulicach Paryża. "Profesorowie barykad"- określano ich młodszych, postyczniowych kolegów w Londynie, Berlinie czy Zurychu".
A Wacław Sieroszewski, w swoim pamiętniku z satysfakcją wspomina, że jadąc na zesłanie usłyszał w Moskwie, że Polskie buntowniki" są uważani za "zastrelszczyków wszelkiego buntu", a naczelnik tamtejszego więzienia z podziwem pokazywał swoim rodakom polskich zesłańców niemal jak turystyczną atrakcję.

Zsyłka zwykle trwała 20 lat. Wielu nie doczekało jej końca. Ci, którym się udało, często nie wracali do Polski. Nie mieli już do kogo i do czego wrócić, albo brakowało im funduszy.
Przed zimnem, głodem, plagą pluskiew i komarów wielu uciekało w alkohol. Niektórzy poszukiwali jakiejś pasji, której spełnianie było ucieczką i próbą oswojenia trudnej rzeczywistości. Syberyjskie więzienia pełne były książek, które sami Rosjanie gromadzili tam, aby zabijać nudę długich zimowych miesięcy. Więźniowie mieli do nich dostęp i mogli zdobywać wiedzę np. z dziedziny biologii, geologii, prehistorii i modnej wtedy Darwinowskiej teorii ewolucji. Z tej możliwości skorzystali m. in. Wacław Sieroszewski, Bronisław Piłsudski, Benedykt Dybowski, Aleksander Czekanowski, Jan Czerski i Feliks Kon. A to tylko kilku najwybitniejszych, których odkrycia i prace były dla poznania fauny, flory, geologii, etnografii Syberii, wprost bezcenne.
W przypadku niektórych z tych badaczy wytężona praca maskowała objawy depresji i postępujących chorób psychicznych. Nie prowadzono wówczas badań pod tym kątem, ale odsetek samobójstw był w śród zesłańców znaczny. Wykańczały ich trudne warunki życia, ekstremalnie trudna aura, konieczność przebywania z przestępcami kryminalnymi, niepewność jutra, gdyż w każdej chwili mogli zostać skierowani w inny rejon Syberii, a także świadomość, że czas trwania zsyłki mógł zostać im przedłużony. Wielu popełniało samobójstwa już po zakończeniu zesłania lub po złagodzeniu kary, tak stało się w przypadku B. Piłsudskiego czy Czekanowskiego, na silną depresję cierpiał też Czerski, którego koło Wierchniekołymska w płytkim grobie, wykopanym w zamarzniętej ziemi, pochowała żona Mawra Czerska, prowadząca razem z nim badania naukowe.
Jednak ich prace, odkrycia, zabezpieczone okazy zwierząt i roślin a także dokumentacja etnograficzna były i są absolutnie kluczowe oraz nieocenione dla Syberii oraz zamieszkujących ją autochtonów.
Książka Wojciecha Lady jest prawdziwą kopalnią wiedzy o życiu polskich zesłańców. Zawiera wiele informacji, na które nigdy wcześniej nie natrafiłam w innych opracowaniach tego tematu. Dla miłośnika historii i tropiciela dziejowych "wisienek na torcie" ta pozycja będzie prawdziwą gratką.

Przeczytana w ramach kwietniowego wyzwania LC. Książka, która zabiera czytelnika za Ural, do miejsc, które w XIX badali i odkrywali polscy zesłańcy.

Syberia była od XIX wieku największym więzieniem świata. Nigdzie indziej na świecie nie wymyślono i nie wcielono w życie takiej formuły zniewolenia setek tysięcy ludzi. Pierwsi Polacy trafili tam już w XVI w. jako jeńcy wzięci w wojnie polsko-rosyjskiej za czasów Stefana Batorego. W wyniku późniejszych wojen prowadzonych przez Rzeczpospolitą z Rosją zsyłano tam kolejnych...

Książka przeczytana w ramach styczniowego wyzwania.
Dowiedziałam się z niej wielu nowych rzeczy a akurat o bohaterach tych historii za dużo wcześniej nie słyszałam. Ciekawe losy mężczyzn, których pobyt na Syberii czy to rozbudził, czy zwiększył, czy dał możliwość do rozwijania się, studiowania i poznawania tamtych terenów i zamieszkałych na nich ludzi. Panowie szansę wykorzystali, dzięki czemu zyskaliśmy interesujące i ważne materiały, wnioski, w kilku dziedzinach nauki.

Książka przeczytana w ramach styczniowego wyzwania.
Dowiedziałam się z niej wielu nowych rzeczy a akurat o bohaterach tych historii za dużo wcześniej nie słyszałam. Ciekawe losy mężczyzn, których pobyt na Syberii czy to rozbudził, czy zwiększył, czy dał możliwość do rozwijania się, studiowania i poznawania tamtych terenów i zamieszkałych na nich ludzi. Panowie szansę...

Niewielka pozycja, ale bardzo ciekawa.

Niewielka pozycja, ale bardzo ciekawa.

Choć nie jest to lektura pokaźnych rozmiarów (na jedno popołudnie) i autor wybrał tylko największe sławy z polskich zesłańców syberyjskich, trzeba przyznać, że zebrane opowieści są… znakomite. I za to wysoka nota (moje pierwsze 8). Minusem jest, że można wyczuć, iż jest to zbiór artykułów. Zdarzają się powtórzenia, które nie miałyby miejsca, gdyby lektura była pisana od początku jako całość.
Opisane postaci polskich naukowców zesłanych na Syberię: Sieroszewskiego, Dybowskiego, Czekanowskiego, Czerskiego, Piłsudskiego (Bronisława) są prawdziwe - ze swoim zesłańczym dramatem, pasją do nauki i badań, przygodą, werwą, walką. Chwilami chcemy tam z nimi być (!). Podziwiamy ich, zachwycamy się też botaniką, geologią, etnografią. I syberyjską przyrodą. Chciałabym tak pisać.
Ale nie zapominajmy, że była to "przygoda" okrutna, nierzadko okupiona śmiercią. I z tego powodu nie podoba mi się tytuł. " Pożytki z katorgi" brzmi uwłaczająco dla tych wspaniałych naukowców.
Pożytki z zagłady? - tak by autor z pewnością nie napisał.
https://pamietnikidzienniki.pl/pozegnanie-z-syberia/

Choć nie jest to lektura pokaźnych rozmiarów (na jedno popołudnie) i autor wybrał tylko największe sławy z polskich zesłańców syberyjskich, trzeba przyznać, że zebrane opowieści są… znakomite. I za to wysoka nota (moje pierwsze 8). Minusem jest, że można wyczuć, iż jest to zbiór artykułów. Zdarzają się powtórzenia, które nie miałyby miejsca, gdyby lektura była pisana od...

Książka zdecydowanie ważna ze względu na przybliżenie sylwetek polskich naukowców, którzy działali dla nauki na terenach Syberii, a o których rzadko się mówi - antropologów, geologów, biologów. Mimo iż odniosłam wrażenie, że autor skupił się głównie na źródłach historycznych (co w sporym stopniu doprowadziło do okrojenia sylwetek postaci),warto sięgnąć dla inspiracji do dalszych biograficznych i naukowych poszukiwań. Polecam.

Książka zdecydowanie ważna ze względu na przybliżenie sylwetek polskich naukowców, którzy działali dla nauki na terenach Syberii, a o których rzadko się mówi - antropologów, geologów, biologów. Mimo iż odniosłam wrażenie, że autor skupił się głównie na źródłach historycznych (co w sporym stopniu doprowadziło do okrojenia sylwetek postaci),warto sięgnąć dla inspiracji do...

Dość ciekawa książeczka (z racji objętości) opowiadająca o mężczyznach, polskich zesłańcach na Sybir w drugiej połowie XIX wieku, którzy" oszaleli od przepychu syberyjskiej natury". Wojciech Lada wziął pod lupę sześciu z tysięcy więźniów carskiej władzy. Sześciu wybitnych naukowców badających faunę, florę, geologię, a także kulturę ludów Syberii. Ich wkład w badanie tamtych dziewiczych (niemal do dzisiaj) terenów jest nie do przecenienia. Książka Wojciech Lady nie powala, jest napisana przystępnym językiem, czyta się ją miło i przyjemnie, ale jednak dość powierzchownie przedstawia losy i dokonania badawcze bohaterów. Warto jednak przeczytać, bo historie wszystkich bohaterów książki są niebanalne i momentami bardziej przypominają opowieści awanturnicze niż prawdziwe życie.

Dość ciekawa książeczka (z racji objętości) opowiadająca o mężczyznach, polskich zesłańcach na Sybir w drugiej połowie XIX wieku, którzy" oszaleli od przepychu syberyjskiej natury". Wojciech Lada wziął pod lupę sześciu z tysięcy więźniów carskiej władzy. Sześciu wybitnych naukowców badających faunę, florę, geologię, a także kulturę ludów Syberii. Ich wkład w badanie tamtych...

Pokłosiem XIX-wiecznych powstań narodowych były liczne zsyłki na Syberię. Wojciech Lada w swojej książce o przewrotnym tytule „Pożytki z katorgi” przybliża nam postaci sześciu zesłańców, którzy te dramatyczne okoliczności potrafili przekuć w swój osobisty sukces.

Wacław Sieroszewski, Bronisław Piłsudski (brat Józefa),Benedykt Dybowski, Aleksander Czekanowski, Jan Czerski, Feliks Kon – wszyscy oni, z reguły młodzi, swój zapał i głód wiedzy potrafili wykorzystać nawet w tak ciężkich warunkach. Okazało się, że Syberia to pod względem geologiczno-przyrodniczym bogata i nieodkryta kraina. Większość, początkowo bez stosownego wykształcenia, douczała się w tamtejszych dobrze zaopatrzonych bibliotekach, by potem ruszyć w teren i stać się cenionymi badaczami.

Pomysł Autora na książkę świetny, bo pewnie niewielu mogłoby powiedzieć o Syberii cokolwiek pozytywnego. I nie chodzi oczywiście o to, że Autor zaprzecza temu wszystkiemu, co o zsyłkach wiemy. Bo po pierwsze – chodzi tu o XIX wiek, a po drugie nie jest to opis wszystkich zesłańców, a jedynie wymienionych wyżej jegomościów.

Historie te są fascynujące – na mnie osobiście największe wrażenie zrobiły postaci Dybowskiego i Czekanowskiego. Jedyny minus – że rozdziały poświęcone poszczególnym badaczom są takie krótkie! Dlatego też czuję dużą potrzebę doczytania, zgłębienia tego tematu.

Pokłosiem XIX-wiecznych powstań narodowych były liczne zsyłki na Syberię. Wojciech Lada w swojej książce o przewrotnym tytule „Pożytki z katorgi” przybliża nam postaci sześciu zesłańców, którzy te dramatyczne okoliczności potrafili przekuć w swój osobisty sukces.

Wacław Sieroszewski, Bronisław Piłsudski (brat Józefa),Benedykt Dybowski, Aleksander Czekanowski, Jan Czerski,...

Wielki plus za wybór tematu, bo "Pożytki z katorgi" to książka przewrotna. Opowiadanie o zsyłkach na Sybir nie przez pryzmat narodowej martyrologii, a z zupełnie innego punktu widzenia - doszukując się w trudnych losach zesłańców przede wszystkim pozytywów - wymaga odwagi i nietuzinkowego podejścia. Bo nagle okazuje się, że katorga miała też swoje dobre strony, a o tym mówi się zdecydowanie za mało.

Za mało mówi się się o zasługach polskich badaczy i naukowców, którzy praktycznie odkryli dla świata Syberię. Zbadali odległe, niedostępne tereny, wywrócili do góry nogami ówczesne myślenie o faunie i florze Bajkału, dotarli i udokumentowali życie miejscowej ludności, mniejszości narodowych i plemion. Odkryli sekrety Świętego Morza, przybliżyli obyczaje żyjących na końcu świata ludów, zgłębili tajemnice szamanizmu. Polscy badacze mają zasługi porównywalne do największych odkrywców świata, ich nazwiskami nazwano nowoodkryte gatunki zwierząt, ulice w syberyjskich miastach czy pasma górskie.

To wszystko jest niezwykle interesująca i bardzo dobrze, że powstała na ten temat książka. Jest ona jednak zdecydowanie za krótka - reportaż Wojciecha Lady zaciekawia, ale nie wyczerpuje tematu. "Pożytki z katorgi" to bardziej szkic niż pozycja, która całościowo opisuje fascynujące zagadnienie. Po lekturze pozostaje uczucie dużego niedosytu, że tak ciekawy temat potraktowano skrótowo i po łebkach. Każdy z bohaterów "Pożytków" zasługuje na osobną opowieść i poświęcenie mu większej ilości czasu. Z drugiej strony - dobrze, że napisano choć tyle.

Wielki plus za wybór tematu, bo "Pożytki z katorgi" to książka przewrotna. Opowiadanie o zsyłkach na Sybir nie przez pryzmat narodowej martyrologii, a z zupełnie innego punktu widzenia - doszukując się w trudnych losach zesłańców przede wszystkim pozytywów - wymaga odwagi i nietuzinkowego podejścia. Bo nagle okazuje się, że katorga miała też swoje dobre strony, a o tym mówi...

Książka Wojciecha Lady każe spojrzeć inaczej na mit Syberii, na doświadczenie katorgi - poprzez... "pożytki" płynące z zesłania. Choć takie ujęcie tematu budzić może początkowo zdziwienie czy powątpiewanie, opowieści o sześciu wybitnych zesłańcach są doprawdy fascynujące i prowokują rozliczne refleksje.

Całość recenzji na blogu KULTURALNE INGREDIENCJE:
https://kulturalneingrediencje.blogspot.com/2019/08/wojciech-lada-pozytki-z-katorgi.html

Książka Wojciecha Lady każe spojrzeć inaczej na mit Syberii, na doświadczenie katorgi - poprzez... "pożytki" płynące z zesłania. Choć takie ujęcie tematu budzić może początkowo zdziwienie czy powątpiewanie, opowieści o sześciu wybitnych zesłańcach są doprawdy fascynujące i prowokują rozliczne refleksje.

Całość recenzji na blogu KULTURALNE...

Zesłanie od kuchni. Nuda, komary i smród. A poza tym wspaniała przyroda, ciekawi ludzie i ich zwyczaje. Lada w niewielkiej objętościowo ale spójnej treściowo książce zawarł informacje o badaczach Polakach, zasłużonych dla Syberii: Sieroszewskim, Piłsudskim, Dybowskim, Czekanowskim, Czerskim i Konie. Nie jest to praca naukowa, raczej gawęda. Warto, także ze względu na zawarte na końcu proponowane ksiażki do lektury.

Zesłanie od kuchni. Nuda, komary i smród. A poza tym wspaniała przyroda, ciekawi ludzie i ich zwyczaje. Lada w niewielkiej objętościowo ale spójnej treściowo książce zawarł informacje o badaczach Polakach, zasłużonych dla Syberii: Sieroszewskim, Piłsudskim, Dybowskim, Czekanowskim, Czerskim i Konie. Nie jest to praca naukowa, raczej gawęda. Warto, także ze względu na...