Poruszana w "Zaklinaczu deszczu" Jiriego Hájíčka problematyka tożsamościowa może wydać się co niektórym dziwnie znajoma dzięki wyszczególnieniu spektrum problemów, z którymi mierzą się ludzie aspirujący do lepszego życia. Ten iluzoryczny efekt podobieństwa zawdzięczamy Zbynkowi z Czeskich Budziejowic – bohaterowi będącemu doskonałym przykładem człowieka ponowoczesnego z jego codziennymi zgryzotami i tęsknotami. Nie będzie nadużyciem stwierdzenie, iż może on uchodzić za środkowoeuropejskiego everymana skrojonego na miarę naszych czasów. Mężczyzna ten boryka się z wypaleniem zawodowym i poczuciem nieprzystawalności do świata, choć na ogół sprawia wrażenie człowieka twardo stąpającego po ziemi. Wzgardził rodzinną wsią, przeszedł awans społeczny. Jego życie jest pasmem utrapień, bo choć piastuje wysokie stanowisko urzędnicze w dziale ewidencji gruntów i nieruchomości, to po pracy martwi się spłatą kredytu hipotecznego zaciągniętego na remont mieszkania w dobrej lokalizacji. W znikomych chwilach beztroski fantazjuje o wyprawie na daleki Spitsbergen, jako że w lodzie nie sposób zapuścić korzenie. Codziennie zasypia u boku pięknej i wykształconej żony, ale chęć do życia odbierają mu chroniczna bezsenność i wywierana przez Terezę presja na posiadanie dziecka. Mierzi go monotonia życia małżeńskiego (wspaniale oddana dzięki kilkukrotnie powtarzanym fragmentom na zasadzie fabularnego déjà vu). Tak w skrócie przedstawia się życiorys bohatera przesiąkniętego rutyną do tego stopnia, że gdzieś po drodze, w pogoni za chwilowymi przyjemnostkami uśmierzającymi weltschmerz, utracił sens własnej egzystencji.

Kiedy wizja przyszłości nie przynosi pożądanego stanu ukojenia, a teraźniejszość rozczarowuje, wtedy to przeszłość mami mirażem raju utraconego. Fabuła nabiera rumieńców, gdy dawna sympatia nawiązuje kontakt z bohaterem w sprawie spornego dziedziczenia ziemi i przekrętów finansowych. Ten niespodziewany obrót zdarzeń powoduje, że akcja gwałtownie przyśpiesza, a do wątków obyczajowo-społecznych dołączają nagle wątki o zabarwieniu kryminalnym w konwencji komediowej. Dochodząca do głosu pamięć sprawia, że tempo narracji ulega ponownie spowolnieniu, bowiem w Zbynku odzywają się sentymenty ewokowane przez pierwszą miłość w podupadającym gospodarstwie rolnym. Te perypetie bohatera szybko odbiją się na jego małżeństwie w wyniku niesprawiedliwych oskarżeń o zdradę.

Powieściowe zdarzenia przywołują wprawdzie typowe opozycje binarne: wieś-miasto, natura-kultura, przeszłość-współczesność, ale Hájíček opiera się pokusie faworyzowania jednego wariantu spośród wymienionych par pojęciowych. Jego bohater tkwi w stanie zawieszenia pomiędzy tęsknotą za prostym żywotem a przyzwyczajeniami do wysokiego standardu życia. Czeski prozaik sugestywnie kreśli więc dylematy współczesnego człowieka, który wskutek wykorzenienia nie potrafi znaleźć swojego miejsca na ziemi, a winą za ten stan rzeczy obarcza towarzyszący mu egzystencjalny niepokój (analogiczne wątki są poruszane w polskiej prozie nowego nurtu chłopskiego).

Poruszana w "Zaklinaczu deszczu" Jiriego Hájíčka problematyka tożsamościowa może wydać się co niektórym dziwnie znajoma dzięki wyszczególnieniu spektrum problemów, z którymi mierzą się ludzie aspirujący do lepszego życia. Ten iluzoryczny efekt podobieństwa zawdzięczamy Zbynkowi z Czeskich Budziejowic – bohaterowi będącemu doskonałym przykładem człowieka ponowoczesnego z...