Uwielbiam sytuację, kiedy naprzeciw siebie stają dwie jednostki z różnych obozów i zaczynają ze sobą rozmawiać. Stawiają jeden światopogląd naprzeciw drugiego, z czego często wynika wiele interesujących rzeczy. Myśli i słowa krzyżują się niczym ostrza, z wyrażeń sypią się iskry, a intelektualne krzesiwo aż bucha żarem. Nic tylko podziwiać, patrzeć lub czytać i starać się nie uronić nawet drobiny. Właśnie tego oczekiwałem po rozmowie Umberta Eco i hierarchy Kościoła katolickiego Carla Marii Martiniego.

Brzmi to pięknie i rozpala ciekawość, niby stron ma niewiele, ale ileż to razy małe tomiki skrywały w sobie nasycone treścią arcydzieła. Obaj panowie na niwie prasy wymienili się pewnymi uwagami, pytaniami, spostrzeżeniami czy analizami na różne tematy, choć głównie dotyczyły one kwestii sądu ostatecznego, wolnej woli, momentu określenia poczęcia życia, pojęcia wykluwania się dobra, sprawowania misterium wyłącznie przez mężczyzn. Trzeba przyznać, że to całkiem pokaźny katalog zagadnień i aż umysł świerzbi, by się z nimi zapoznać.

Płynie stron kilka, kilkadziesiąt, a potem już nic, koniec. Konkluzje? Główni bohaterowie jeńców nie biorą, to na pewno. Można rzec: tu nie ma miękkiej gry – zarówno Eco, jak i Martini nieustannie posługują się szkłami filozofii, podpierają się przypisami ze Starego i Nowego Testamentu, rozciągają problem, wałkując go przy tym niemiłosiernie i ukazując przebogate zasoby wiedzy, która zwyczajnie przytłacza.

Nie mam zamiaru nikogo oszukiwać, ja należę do tych właśnie osób, które ten ciężar przytłoczył. Jakkolwiek szanuję tę dysputę na dwa głosy i ogromne zaplecze intelektualne prezentowane w kolejnych zdaniach, to zupełnie nie potrafię z tej lektury wyrwać czegoś dla siebie. Nie tyle znajduję się za pancerną szybą, słysząc jedynie skrawki słów, ile zwyczajnie nie mam ochoty za bardzo się w nie wsłuchiwać. Odnoszę wrażenie, że to spektakl wyłącznie dla wybranych, dla elit, a choć sądzę, że coś w mych zwojach piszczy, to tutaj czuję się przytłoczony i niekoniecznie chcę się w te wymianę myśli się zagłębiać.

„W co wierzy ten, kto nie wierzy?” to jedna z tych pozycji, których nie mogę ocenić w pełni. Zbyt wielki jest kaliber tych przemyśleń, a ja po prostu za mało wiem w pewnych kwestiach. Chociaż przychodzi też refleksja, że umysły najbardziej światłe potrafią przekazać najtrudniejsze rzeczy w prosty sposób. Być może jednak to tylko szpila wbita na pocieszenie mojej urażonej dumy. Cóż mogę rzec, niczego znaczącego dla siebie w tej lekturze nie znalazłem, wywrotowego czy pociągającego, jedynie zapadłem się w akademickim paradygmacie, który chyba od czasów uczelnianych uwiera mnie boleśnie. W każdym razie nie polecam, ale też nie odradzam, bo do niektórych być może trafią dyskusje w takiej formie, dla mnie jednak zbyt wiele tu wzniosłości, a zbyt mało przenikliwości, ale może laicy do kwadratu już tak mają.

Patryk Rzemyszkiewicz