Cezary Pazura gorąco polecający książkę? To musi być coś ciekawego i na pewno związanego z policją i gangsterką! I tak się składa, że „Kastor” Wojtka Miłoszewskiego to właśnie „thriller policyjny, jakiego jeszcze nie było” – nie mogłam ominąć okazji, żeby przekonać się, czy ten slogan reklamowy jest przesadzony, czy też tkwi w nim ziarno prawdy.

Kraków, upalny czerwiec 1990 roku. Styrany komisarz – już nie milicji, lecz policji – Kastor Grudziński z niesforną burzą loków wyskakuje z tramwaju, wchodzi na komendę i zaczyna przygodę. Zawiadomienie o zaginięciu bogatego biznesmena, którego szuka żona, nie wydaje się jakąś nietypową sprawą, jednak gdy ów zaginiony mężczyzna zostaje znaleziony zabetonowany w beczce z dziwnym drucianym symbolem w żołądku… sprawa zaczyna się gmatwać. Kolejna ofiara nie pozostawia wątpliwości, że mamy do czynienia z seryjnym mordercą. Kastorowi w rozwiązywaniu zagadki niecodziennych zbrodni towarzyszą nowicjusz Czarek z nowym audi, stanowiącym szczyt luksusu w tamtych czasach, i Eugeniusz Kwiatek – dokonujący każdej nocy metamorfozy z alkoholika w dżentelmena. Streszczając: żydowskie symbole przy ofiarach, sejf, którego nie da się otworzyć, cinkciarze, paserstwo i pijackie burdy na ulicach. Jest i kobieta z agencji matrymonialnej, która może nie mieć czystych intencji wobec Kastora. Jednym słowem, dzieje się!

Kastor został wykreowany tak, że nie sposób przejść obok niego obojętnie i nie zostać kibicem jego zmagań z mroczną przeszłością i uporczywą bezsennością, a także poszukiwań romantycznej miłości. Zagadka jego trudnego dzieciństwa i senne wspomnienia o dziadku Remusie w latarni morskiej, które chwilami przypominają fragmenty wyjątkowo okrutnego horroru, oraz wierność ideałom służby w policji i miłość do dwóch szczurzyc, czynią go naprawdę pełnokrwistym i oryginalnym bohaterem.

Kolejnym plusem powieści jest to, że autor dokonał solidnego researchu i zbadał dogłębnie realia pracy policjantów w latach dziewięćdziesiątych. Brak samochodów służbowych, pijaństwo policjantów na służbie, marne pensje i zero szacunku w społeczeństwie, układy polityczne i teczki UB. Zostało to przedstawione w pełni wiarygodnie, a to bardzo cenię. Niewątpliwym atutem powieści są też realistyczne opisy Krakowa – miasta, do którego mam bardzo dużo sentymentu. I bez kozery można uznać, że gród Kraka jest tu swoistym, oddzielnym bohaterem. Podejrzane uliczki Kazimierza, nowobogacka Wola Justowska, plac Matejki – kluczowe miejsca tego pięknego miasta nadają specyficzny rytm historii.

Czyta się ekstremalnie szybko nie tylko dzięki sensacyjnej akcji, dużej liczby pościgów po dachach krakowskich kamienic, bójek i innych karkołomnych czynów wymagających trochę bondowskiej sprawności. Także dzięki dialogom, które są soczyste, cięte, pełne celnych ripost i odzwierciedlają wiernie slang tamtych czasów.

Jedyny minus został wykryty przeze mnie w fabule, a mianowicie taki, że główna zagadka zostaje rozwiązana trochę w wyniku szczęśliwego zbiegu okoliczności. Przełamuje to bardzo typową konwencję kryminału, ale z drugiej strony te szalone lata dziewięćdziesiąte z pewnością takie musiały być – dużo improwizorki i prowizorki, a do tego łut szczęścia. Nie tylko w wyrastających jak grzyby po deszczu nowobogackich, szemranych biznesach, ale też i w policyjnych sprawach. Biorę na wiarę, że tak mogło być i ma to swój urok.

Wydawałoby się, że „Kastor” to rasowy thriller czy w mojej ocenie bardziej kryminał, którego historia mogłaby przejść bez echa, bo takich motywów wiele na rynku. Jednak arcyciekawy i wręcz odczuwalny podskórnie na każdej stronie klimat lat dziewięćdziesiątych i solidnie zarysowany główny bohater sprawiają, że jest to rzadki już i wyróżniający się kryminał noir. Polubiłam bardzo Kastora i widzę w tej postaci ogromny potencjał do bestsellerowej serii kryminalnej. Czekam z niecierpliwością na kontynuację!

Alicja Klebba