W czasach masowej migracji, czy to w ucieczce przed wojną, czy w pogoni za lepszym życiem, problem uchodźców stanowi największe wyzwanie dla Europy. Idealnym modelem uchodźstwa, zwłaszcza w rozumieniu prawicowo-konserwatywnym, byłaby taka forma integracji napływających obcokrajowców, która polegałaby na dostosowaniu się ich do nowego społeczeństwa, nie zmieniając go w najmniejszym stopniu. Oznaczałoby to naukę języka połączoną z unikaniem mowy ojczystej, znalezienie pracy oraz przyjaciół. Najlepiej przy tym by było, gdyby byli to członkowie społeczności, w której zdecydowaliśmy się żyć, bo im bardziej będziemy unikać kontaktów z rodakami, tym szybciej przestaniemy się wyróżniać w nowym kraju. Model idealny? Być może dla niektórych polityków, niekoniecznie jednak jest to dobra droga dla samych integrujących się.

„My, superimigranci” to biografia Polki drugiego pokolenia, czyli córki polskich imigrantów, którzy w latach 80. wyjechali do Niemiec w poszukiwaniu lepszego, piękniejszego życia. Autorka miała wtedy pięć lat i choć nie powinna tęsknić za dawną ojczyzną, tęskni, i to o wiele bardziej niżby życzyli sobie tego jej rodzice. Rodzice przyjęli postawę polegającą na dążeniu do jak najszybszego upodobnienia się do niemieckiego społeczeństwa. Nauczyli się języka i unikali mówienia po polsku nawet w domu, zakazywali też używania polskich słów córkom, które choć nie do końca rozumiały ten zakaz, dostosowały się do oczekiwań. Jak pisze autorka, jej rodzice, a tym samym i ona, stali się bardziej niemieccy od samych Niemców. Tak miało być najlepiej – nie wyróżniać się, nie afiszować, zapomnieć, skąd się pochodzi, rozpocząć nowe życie, pozostawiając przeszłość za sobą. Okazuje się jednak, że marzenie jest piękne, dopóki się nie spełni. Dawniej, mieszkając jeszcze w Polsce, rodzina ta była szczęśliwa, choć pragnienie ucieczki narastało w rodzicach. Na starych zdjęciach rodzice są szczerze roześmiani, a po przeprowadzce ich twarze stały się napięte i niezwykle poważne. Nie tylko przestali się uśmiechać, ale też stali się ludźmi zaślepionymi pogonią za sukcesem i dobrobytem materialnym. Im więcej posiadali i większy prestiż społeczny zdobyli, tym mniej w nich było tego blasku, którym emanują ludzie szczęśliwi. Grali wciąż jednak swą rolę, bo taką drogę wybrali.

Autorka odkryła jednak w sobie tęsknotę za Polską, czuła się wyrwana z korzeniami, których mimo wszelkich starań rodziców w Niemczech tak naprawdę nie zapuściła. Brak poczucia tożsamości, brak odpowiedzi na pytanie, kim naprawdę jest, tak bardzo jej doskwierał, że porzuciła wygodne życie w rodzinnym domu i udała się na samodzielną wędrówkę, w poszukiwaniu utraconej, a właściwie oddanej przynależności, tak ważnej dla każdego człowieka. Okazało się, że rodzice chcąc dobrze, pragnąc zapewnić lepsze życie swoim dzieciom, wyrządzili im krzywdę, bo ich córka nie mogła czuć się już Polką, a Niemką się nie czuła. Kim więc się stała?

Emilia Smechowski podjęła odważną próbę zdemaskowania wyobrażeń imigrantów ekonomicznych o lepszym życiu, które mają przed oczami, udając się w podróż często z biletem w jedną stronę. Książka jest szczera, a sam temat bardzo aktualny, bo przecież my nadal często tęsknie patrzymy na zachód.

Izabela Straszewska