Książka ukazuje nam czasy panowania króla Stanisława Augusta, czasy, gdy kraj nasz pogrążony był w zepsuciu i chwiał się nad przepaścią. Bliskie otoczenie króla spędza czas grając, plotkując i urządzając bale do samego rana, zakrapiane alkoholem. Wśród tych bawiących się do rana są posłowie, którzy po takiej zabawie zasiadają w ławach sejmowych uczestnicząc w ważnych obradach dotyczących sytuacji kraju.
Kraszewski opisuje domostwa szlacheckie i arystokracji, ukazując wnętrza stylizowane na wzór francuski. Zapominano, a nawet wstydzono się naszych własnych tradycji.
Główny bohater powieści to szlachcic Michał Ordyński, który po przyjeździe do Warszawy, ulega szatańskim podszeptom, wpada w modne towarzystwo, dobrze się bawi, co doprowadza go do ruiny.
Autor bardzo dobrze przedstawił ówczesną rzeczywistość panującą na dworze królewskim, jak i w najbliższym jego otoczeniu, co w sumie doprowadziło do upadku Rzeczypospolitej.

Książka ukazuje nam czasy panowania króla Stanisława Augusta, czasy, gdy kraj nasz pogrążony był w zepsuciu i chwiał się nad przepaścią. Bliskie otoczenie króla spędza czas grając, plotkując i urządzając bale do samego rana, zakrapiane alkoholem. Wśród tych bawiących się do rana są posłowie, którzy po takiej zabawie zasiadają w ławach sejmowych uczestnicząc w ważnych...

"Oj, bo to świat, świat, ta nasza Warszawa! - odezwała się. - Co to za dwór! Jakie to zepsucie, jacy mężczyźni, to imaginacją przechodzi!" Otóż to... Czasy ostatniego króla Polski i pełne sprzeczności, w dużej mierze moralnego upadku czasy tuż przed rozbiorami najlepiej obrazowała właśnie stolica, o której mówi jedna z książkowych bohaterek. Tu jak w soczewce skupiają się wszystkie wady, niedoskonałości, braki całej naszej ojczyzny i naszych rodaków w owych czasach, które ostatecznie doprowadzą do utracenia niepodległości. Kraszewski świetnie te czasy analizuje, w powieści je przedstawia i dzięki głównej postaci powieści możemy w te czasy wejrzeć i je lepiej poznać.
To jedna z najciekawszych i najlepszych powieści historycznych Kraszewskiego. Napisana w latach 1852-1853 zyskała dużą swego czasu popularność. Głównym bohaterem jest podczaszyc Michał Ordyński. Kraszewski opisuje jego dzieje, jego wielkomiejskie i wielkopańskie sukcesy oraz hulanki, próżniacze życie w stolicy, a następnie jego sromotną klęskę jako człowieka i obywatela oraz późniejsze wspaniałe odrodzenie. Te życiowe zawikłane losy interesująco wtopione są w równie zawikłane losy kraju, a postaci fikcyjne znakomicie współistnieją z postaciami prawdziwymi, historycznymi.
Rewelacyjna powieść, która godna jest przeczytania, godna jest pochwał. Ja ją przeczytałem i chwalę. Chwalę bardzo i doniośle. Ta pozytywna opinia i wysoka ocena ogólna są tego dowodem.

"Oj, bo to świat, świat, ta nasza Warszawa! - odezwała się. - Co to za dwór! Jakie to zepsucie, jacy mężczyźni, to imaginacją przechodzi!" Otóż to... Czasy ostatniego króla Polski i pełne sprzeczności, w dużej mierze moralnego upadku czasy tuż przed rozbiorami najlepiej obrazowała właśnie stolica, o której mówi jedna z książkowych bohaterek. Tu jak w soczewce skupiają się...

Znaczna część literatury mówi o upadku wartości; Kraszewski specjalnie upodobał zaś sobie okres, w którym diagnozowanie upadku przychodzi bez trudu i bez naciągania. Rzeczpospolita Obojga Narodów pod panowaniem Stanisława Augusta usłużnie dostarcza po temu wszelkich materiałów.
Dwa są tu zasadnicze rysy: historyczny i moralny, a splata je Kraszewski wcale udanie.
Znaczną część energii poświęca przy tym szczegółowemu odmalowaniu scenografii, dowodząc, iż nie tylko samą płodnością zasłużył na miano "polskiego Balzaka".
Dzieje podczaszyca Ordyńskiego są zajmujące, jeśli nieszczególnie oryginalne. Powieść zdaje mi się jednak nieco jednowymiarowa i zanadto wprost podana. Przypomina w tym Kraszewski Dickensa, pisząc uroczo, ale używając głównie kolorów białego i czarnego.
Wszystkie postaci otaczające podczaszyca są papierowe, płaskie. Jedynie główny bohater ulega w trakcie opowieści przemianie, do bólu jednak przewidywalnej. Nawet wprowadzone do powieści elementy nadprzyrodzone nie są w stanie nadać "Diabłowi" aspektu wieloznaczności.
Ocena jest zatem wypadkową z jednej strony uznania za szlachetny zamysł upowszechniania historii Polski ku nauce miast ku pokrzepieniu serc oraz braw za staranną kompozycję i jej doskonałe wykonanie; z drugiej znużenia natrętnym dydaktyzmem i rozczarowania lekceważeniem psychologicznej wiarygodności. Na pewno można jednak spędzić czas gorzej niż na lekturze "Diabła".

Znaczna część literatury mówi o upadku wartości; Kraszewski specjalnie upodobał zaś sobie okres, w którym diagnozowanie upadku przychodzi bez trudu i bez naciągania. Rzeczpospolita Obojga Narodów pod panowaniem Stanisława Augusta usłużnie dostarcza po temu wszelkich materiałów.
Dwa są tu zasadnicze rysy: historyczny i moralny, a splata je Kraszewski wcale udanie.
Znaczną...