Przychodzą takie chwile nie tyle w byciu recenzentem, co po prostu w byciu zwyczajnym człowiekiem, gdy chce się wyjść i krzyknąć. W jakikolwiek sposób zaprotestować przeciwko temu, co ma miejsce w dzisiejszych czasach. Zdarza się to bardzo rzadko, jeśli w ogóle, i nie mówię tu wyłącznie o lekturze, ale o każdym innym medium. Właśnie taka chęć wyrażenia wściekłości pojawiła się u mnie po lekturze reportaży Marka Szymaniaka.

Frustracja ta zdaje się być w każdym aspekcie zasadna, bo „urobieni” w książce Szymaniaka to już nie tyle ludzie, co bezkształtne masy istniejące wyłącznie po to, by usługiwać. Poniżane warunkami, w jakich przychodzi im pracować, ale też otrzymujące wynagrodzenie, które można określić głodowym. Niezrozumiałe jest dla mnie to, że w XXI wieku, w państwie nomen omen demokratycznym taki wyzysk ma wciąż miejsce.

Opowieści tu zawarte są rozliczne, ukazują całe spektrum zatrudnienia w Polsce. Mamy tu zagraniczne kolosy posiadające ogromny kapitał i korzystające z rozlicznych ulg, ale też mniejsze przybytki miażdżone przez faworyzowaną konkurencję. Pośród krwiopijców walczących o ostatnie złotówki i naginających prawo, jak tylko się da, byle zachować zysk dla siebie, można dostrzec małe przyczółki nadziei, które jakkolwiek pocieszają, to również pokazują, z jak wieloma patologiami mamy do czynienia.

Poznajemy tu ludzi, którzy nie mają wyboru. Decydują się na takie, a nie inne warunki, bo za coś żyć trzeba, a mimo nieatrakcyjnych stawek nie brakuje chętnych na ich miejsce. Boli to, że istnieją jeszcze ludzie, którzy muszą pracować jako ochroniarze o nieludzkich godzinach na dwie zmiany, niemający na nic czasu poza snem, a i tak ledwo wiążące koniec z końcem. Wkurza, że zdarzają się zupełnie nieuzasadnione zwolnienia za zjedzenie plasterka sera. Doprowadza do pasji, że światowy krezus Toyota tak żyłuje swoich podwładnych, że nie mają oni czasu zjeść czy wyjść do toalety, bo normy muszą się zgadzać, a godność i szacunek nie mają znaczenia.

Wspominamy, że czasy niewolników dawno już minęły, ale z każdą kolejną historią, losem rzuconym na jałową ziemię trudno nie mieć wrażenia, że to zwykłe mrzonki. Zmieniło się być może nazewnictwo w wykorzystywaniu ponad stan, ale sam proceder wciąż istnieje i ma się bardzo dobrze, by nie rzec znakomicie. Nie sposób nie zastanawiać się, gdzie to uzdrawianie państwa, gdzie regulacje, kontrole, kto dba o tych, o których nikt nie mówi, a którzy w zaciszach swych egzystencji starają się żyć godnie, nawet jeśli sytuacja, w jakiej się znajdują, zupełnie im na to nie pozwala.

Osobiście jestem reportażami o pracy wstrząśnięty. Nie urodziłem się wczoraj, zdawałem sobie sprawę, że istnieją takie, a nie inne formy zatrudnienia. Tyle że tu wcale nie mamy do czynienia z szarą strefą, ale z codziennością, która czai się za rogiem. Wyszarpaną sposobnością do tego, żeby postawić zwykłych ludzi pod ścianą, podtykaniem im pod nos cyrografów i zaśmiewaniu się po kątach z tej patowej sytuacji. To odrażające, że ludzie ludziom wciąż potrafią zgotować taki los, bo to także zbrodnia, zbrodnia dokonywana na naszych oczach, zaś nadzieją, że przestanie być bezkarna, są właśnie takie pozycje. Wnikliwe, zaangażowane, przywracające godność bohaterom poszczególnych opowieści i domagające się rozwiązań. Lektura absolutnie obowiązkowa do przeczytania i rozpowszechniania!

Patryk Rzemyszkiewicz