Autorzy książki ukazują kulturę jako scenę ludzkiego dramatu, skupiając się na doświadczeniach granicznych, które są opisywane jako psychoza, obłęd lub opętanie. W polskiej narracji psychiatrycznej, terapeutycznej i kulturowej rzadko podejmowany jest wątek psychopatologii rodzinnej, który dotyka kulturowego i religijnego tabu i zakazu mówienia o obłędzie.

Zwraca uwagę temat terapii ludzi wracających z wojny i sacrum wojny oraz problem wynikający z „analnego opętania”. Analizowane są patologie w religii, kulturze i polityce. Dyskutowany jest problem psychozy tłumu, partycypacji mistycznej i zbiorowego Cienia oraz systemy kontroli indywidualnego i zbiorowego Cienia w oparciu o figurę szatana.

Rozmowy wskazują na pozytywną rolę miłości i wolności w życiu człowieka. One wzmacniają jego sens. Przekraczając różne bariery u kresu swojej życiowej wędrówki, człowiek zbliża się do ojcowskiego i macierzyńskiego obrazu życia, także w archetypie Boga.

* * *

Psychiatria nie ignoruje możliwości wystąpienia opętania. W stworzonej przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) klasyfikacji chorób i problemów zdrowotnych znajduje się kategoria diagnostyczna „trans i opętanie” (possession trance disorder). Według twórców klasyfikacji opętanie to pojedyncza lub epizodyczna mimowolna zmiana stanu świadomości, polegająca na zastąpieniu tradycyjnego poczucia tożsamości osobistej nową tożsamością, przypisywaną wpływowi ducha, mocy, bóstwa lub innej jednostki duchowej.

W naszym kręgu kulturowym osoby mające tego rodzaju problemy w zasadzie nie trafiają w obręb działań psychiatrii klinicznej. Z drugiej strony egzorcyści zajmujący się opętaniem często ignorują potrzebę konsultacji psychiatrycznej.

Niewątpliwie jungowska perspektywa oglądu człowieka, którą reprezentuje dr Zenon Waldemar Dudek, pozwala lepiej zrozumieć ten problem. O ile świat zewnętrzny podlega szybkim, nieraz gwałtownym zmianom, o tyle człowiek ze swoimi potrzebami, w tym potrzebą równowagi psychicznej, jest wciąż taki sam.

dr hab. Tadeusz Nasierowski
psychiatra