Pamiętam emocje, które towarzyszyły mi podczas czytania „Pani Bovary” Flauberta: były to zdziwienie, zaskoczenie, zniesmaczenie, gniew oraz litość. Historia Emmy na długo weszła do mojej (wówczas młodszej) głowy – nie mogłam pojąć, czemu bohaterka zachowywała się tak, jak się zachowywała, skoro miała wszystko, o czym mogła marzyć każda kobieta w tamtej epoce (nawet współcześnie), czyli rodzinę, stabilność, bezpieczeństwo finansowe i mieszkaniowe, spokój oraz miłość bliskich. Dziś jestem pod wrażeniem geniuszu Flauberta, ponieważ mało który pisarz potrafi przedstawić swoją bohaterkę tak, że traktujemy ją jak żywą osobę, którą oceniamy, sądzimy i gardzimy. Leïla Slimani postanowiła zrobić ryzykowny krok, i przedstawić współczesne wcielenie Emmy Bovary w książce „W ogrodzie pożądania”.

Adéle Robinson, główna bohaterka powieści, to osoba, której można wiele zazdrościć: jest żoną Richarda, wziętego lekarza, z którym ma synka Luciena, mieszka w pięknym mieszkaniu w samym centrum Paryża oraz pracuje jako dziennikarka, i w związku z tym podróżuje do wielu ciekawych miejsc. Na zewnątrz Adéle to piękna, zadbana i spełniona w życiu kobieta, ale to tylko maska, którą zakłada w odpowiednich okolicznościach. Tak naprawdę bohaterka „W ogrodzie pożądania” jest nimfomanką, i aby móc zaspokajać swój ogromny popęd seksualny, prowadzi podwójne życie: przykładnej żony i matki oraz uwodzicielki i osoby desperacko szukającej mężczyzny, z którym mogłaby zacząć nowy romans, bez żadnych zobowiązań. Z jednej strony Adéle panicznie boi się, że jej kłamstwa wyjdą na jaw i przez to straci wszystko, ale z drugiej strony nie potrafi zerwać ze swoim uzależnieniem i jest niewolnicą swoich pragnień. A co się stanie, jeśli bliscy odkryją o niej prawdę? Co tak naprawdę się wydarzy? Czy cała iluzja, jaką tworzy wokół siebie bohaterka, będzie miała wówczas rację bytu?

Pisałam na samym wstępie o „Pani Bovary”, ponieważ wielu krytyków ocenia „W ogrodzie pożądania” jako współczesną wersję tej klasycznej powieści. Można w niej znaleźć pewne podobieństwa, jednak Leïla Slimani, jako współczesna pisarka, miała o wiele łatwiej w tworzeniu takiej powieści niż Gustav Flaubert. „W ogrodzie pożądania” niczego nie ukrywa, wszystko powiedziane jest wprost, dzięki czemu czytelnik nie musi szukać ukrytych znaczeń w poszczególnych scenach. Opisy seksu są brutalne, mechaniczne, oparte tylko i wyłącznie na zaspokajaniu popędu, a nie na okazywaniu bliskości i miłości. Do tego wszystkiego pasuje narracja – chłodna, bez emocji, w której nie ma oceniania czy moralizatorstwa. „W ogrodzie pożądania” na początku wydaje się książką, gdzie wyraźnie zaznaczeni są bohaterowie „dobrzy” i „niedobrzy”, ale w trakcie rozwoju akcji okazuje się, że nikt nie jest krystalicznie czysty, nawet Richard, kochający mąż i wzorowy przykład głowy rodziny.

Adéle, w przeciwieństwie do Emmy, nie szuka idealnej, baśniowej miłości – ona nie jest przesiąknięta nierealnymi ideałami, nie chce księcia na białym koniu, który uwolni ją od szarej rzeczywistości i sprawi, że będzie szczęśliwa. Tak naprawdę jest ona świadoma swojego uzależnienia, i mimo wszystko zatapia się w nim coraz głębiej. Co jeszcze zauważyłam? Bohaterka „W ogrodzie pożądania” to bardzo nieszczęśliwa kobieta, która boi się brania odpowiedzialności za siebie i swoje decyzje. Jest bierna, woli, jak ktoś za nią podejmie działania, aby nie tłumaczyć się z ich konsekwencji. Ucieczki od swoich obaw, lęków oraz niskiego poczucia własnej wartości szuka w seksie, ale daje jej to chwilową ulgę, ponieważ uczucie pustki nadal daje o sobie znać. Przyznam się, że podczas lektury „W ogrodzie pożądania” ani na moment nie przyszło mi sądzić czy potępić Adéle – jej zachowanie jest, moim zdaniem, karygodne, jednak Leïla Slimani w ten sposób chciała pokazać, jak funkcjonuje i co myśli nimfomanka, czyli tak naprawdę kobieta, której życie napiętnowane jest ciągłym strachem.

„W ogrodzie pożądania” to bulwersująca książka, którą docenią otwarci czytelnicy. Wystarczy dostrzec, że pod płaszczem mocnych opisów seksu kryje się w tym coś więcej. Czysta, psychologiczna perełka. Leïla Slimani stała się dla mnie mistrzynią w tworzeniu historii, gdzie nie ma miejsca na tabu, i nic i nikt przed nią się nie ukryje. Nawet ktoś taki jak Emma Bovary i jej współczesne odpowiedniki.

Anna Wolak