„Dolina spokoju” to niestety ostatni już tom obszernej (liczącej aż sześć części!) sagi Joanny Jax. To, co warto podkreślić, to zaskakująca wręcz umiejętność utrzymania wysokiego poziomu całej serii. Czy to pierwszy, czy trzeci, czy szósty tom, każdy z nich zawiera taki ładunek emocjonalny, że czytelnik nie może oderwać się od lektury. Autorka jak zawsze zadbała zarówno o integralność wydarzeń z poprzednimi publikacjami, jak i o wierne odzwierciedlenie opisywanych realiów. Teraz, gdy nadszedł nieubłagany koniec i zagłębiamy się w tę ostatnią część, możemy mieć cichą nadzieję, że Joanna Jax nie obniży sobie poprzeczki, a jej dalsza wartościowa i niebanalna twórczość będzie nam nieustannie towarzyszyć.

Jest rok 1947. Wojna skończyła się dwa lata temu, ale życie nie wróciło jeszcze do normy. Wszyscy bez wyjątku borykają się z jakąś pustką, tęsknotą, nostalgią czy wreszcie brakiem najbliższej osoby przy boku. Bohaterowie „Doliny spokoju” są wciąż porozrzucani po całym świecie. Dzięki tym różnym miejscom akcji i wiernemu odtworzeniu ich realiów fabuła szóstej części jest dynamiczna, niezwykle intrygująca, a momentami wymaga od czytelnika większej uwagi. Protagoniści są zarówno w powojennej Polsce, pełnej blichtru Wielkiej Brytanii, jak i w wyniszczających do cna łagrach na Kołymie czy w pachnących rozwojem i szansą na sukces Stanach Zjednoczonych. Pełni różnych doświadczeń, mądrzejsi, bardziej skupieni na tym, co najważniejsze, przyjaciele z lat młodzieńczych szukają swego szczęścia na ziemi. Stająca u progu ich dorosłego życia wojna radykalnie zmieniła im perspektywę. Niezależnie, pod jaką szerokością geograficzną się obecnie znajdują, każdy z nich musi się zmierzyć z tym, co los mu przygotował. Na szczęście nikt się nie poddaje. A przecież skutki wojny są przerażające – wieloletnia rozłąka z bliskimi, upadek moralności, sieć kłamstw, intryg i zniewolenia czy wreszcie budzące się sumienia: Ta wojna nikogo nie pozostawiła czystym. Większość Niemców i nie dotyczy to tylko [tego] narodu, czymś się splamiła. Teraz wszyscy udają, że pewne sprawy ich nie dotyczą, i zapewne modlą się w domowym zaciszu, by ich grzeszki nie wyszły na jaw. Ale wówczas byli [...] innymi ludźmi, myśleli [...] inaczej i każdy z nich w mniejszym lub większym stopniu ubrudził czymś haniebnym swoje sumienie. [...] Człowiek jest najgorszym stworzeniem, jakie stąpa po ziemi, i paradoksalnie najlepszym, zależy to jedynie od tego, po której stanie stronie.

Kiedyś liczyła się dla nich sława, blichtr, pieniądze, dobre pochodzenie lub wzniosłe ideały. Teraz pragną normalnej, spokojnej egzystencji, bez strachu i ciągłej adrenaliny. Żeby to odkryć, musieli tak wiele przejść, tak wiele stracić i tak wiele zaryzykować. Teraz jednakże – okaleczeni, z bagażem doświadczeń – są już pewni – marzą o świętym spokoju wśród najbliższych, bo życie jest takie krótkie, toteż każda jego chwila powinna być cenna i niepowtarzalna...

„Dolina spokoju” jest nieustannie formowana. Ona nie dzieje się od razu, potrzebuje czasu, by wyciszyć emocje, by znaleźć sprawiedliwość (patrz: wspominane tu procesy norymberskie), by stać się sobą samym na nowo. Myślę, że Joannie Jax udało się stworzyć piękną opowieść o zwykłych ludziach, którzy swą młodość poświęcają dla dobra ojczyzny, rzadziej swojego. Autorka nikogo nie ocenia, nie wybiela, nie idealizuje ani nie epatuje okrucieństwem, nadmiarem dat czy patetyzmem. Ukazuje słabego człowieka, który postawiony w konkretnej, aczkolwiek niezwykle dramatycznej sytuacji, musi opowiedzieć się po którejś ze stron. To dowodzi, iż niezależnie od tego, do jakiej nacji należymy, w każdym narodzie znajdą się zarówno bohaterowie, jak i prawdziwe ścierwa. Wszystkich chcących sprawdzić, który z bohaterów do jakiej grupy należy, serdecznie polecam całą  serię „Zemsta i przebaczenie”. Gwarantuję intrygującą, pełną pytań o sprawy najwyższej rangi (np. miłość, przyjaźń, dobro ojczyzny) lekturę, w której odbijają się odpowiedzi na nie, będące wynikami stanu ludzkiej duszy. Nie, nie tylko tej XX-wiecznej, także tej współczesnej.