Inwazja mroku w świecie, gdzie trzeba dmuchać płomieniem na zimne. Handlarze latami ludzkiego życia w mieście, z którego ktoś wydaje się wysysać szczęście. Mieszkańcy blokowiska wywabieni nocą ze swoich mieszkań przez nieodparty głód. Zaginione dzieci. Niebyty przybyłe z nieżycia. Ludzie żyjący wstecz. Mordercze gryzonie. Walka z własnym umysłem. Takie tematy poruszają wyjątkowe, mroczne, a równocześnie zabawne, opowiadania zebrane w książce „Przeczywistość”. A to dopiero początek, bo każde ma też drugie dno.

Marek Zychla dał się już poznać czytelnikom w kilkunastu antologiach opowiadań fantastycznych, a „Przeczywistość” to jego pierwsza samodzielna i bardzo osobista publikacja. Urodzony w Żarach i mieszkający w Callan w Irlandii pisze przede wszystkim o miejscach i rzeczywistościach, jakie zna, dodając również odautorskie uwagi i wyjaśnienia. Oczywiście, opisywane przez niego (p)rzeczywistości są zniekształcone, przerysowane i podszyte koszmarem, ale to w tym tkwi cały ich urok. Taki właśnie świat tworzy wyobraźnia wyrosła na szarych polskich blokowiskach i dojrzała w zielonej Irlandii.

Zbiór składa się z ośmiu opowiadań, dwóch dłuższych i sześciu krótszych, oscylujących między horrorem a groteską. Do stylu trzeba się przekonać, miejscami wydaje się wysilony, ale ostatecznie nie da się nie docenić oryginalnych gier językowych i neologizmów, trafiających w samo sedno. Wypisałam sobie nawet kilka cytatów. Ale najważniejsze okazało się tu co innego: nie styl, nie humor, nawet nie same historie - chociaż ciekawe i oryginalne - ale to, co ukryte pod nimi: niespodziewanie wnikliwa analiza społeczeństwa, ludzkich lęków i problemów oraz tego, jakie zło może się z nich narodzić. Najlepiej oddaje to „Wi@rus”, zdecydowanie moje ulubione opowiadanie w zbiorze. Jest tu inwazja zombie, tajemniczy Łowca i mroczne elfy, ale przede wszystkim są tu ludzie i to, co skrywają w najmroczniejszych kątach swoich mieszkań.

O ile fantastyka rządzi się pewnymi prawami, o tyle konwencja koszmaru, na której autor w dużej mierze bazuje, jest mniej spójna - wszystko może się tu wydarzyć, ale nie wszystko będzie łatwe do przełknięcia i zrozumienia. Dzieje się tak w przypadku „Symbiozy” i świetnie się zapowiadającego „T’estimo, Senior Garcia”, w którym z czasem akcja plącze się na mój gust nieco zbyt mocno. Ale ogólny bilans wypada bardzo pozytywnie, zwłaszcza, że są to wyjątkowe opowiadania, które trudno przypisać do konkretnego gatunku albo porównać z innymi – stanowią nową, świeżą jakość, skłaniając do przemyśleń na długo po zakończeniu lektury.

Agnieszka Kruk