W tej książce próbujemy opowiedzieć o powikłanych i dramatycznych losach ziem polskich i ich mieszkańców w ciągu ostatniego dwustulecia.
Punktem wyjścia stały się dla nas obserwacje z ostatnich lat. Praca ta ma - w pewnym przynajmniej stopniu - objaśnić zalety i wady Polaków poprzez ich historię, ukazać te ich cechy, które z taką ostrością ujawniły się ostatnio raz jeszcze. Szczególną uwagę zwróciliśmy na czytelny kontekst międzynarodowy, ważny dla zrozumienia i oceny szans dwuwiekowych wysiłków Polaków w walce o zachowanie tożsamości. Skupienie się na dziejach państwa, a gdy go nie było - narodu, spowodowało świadome pominięcie wątków gospodarczych i społecznych, w losów innych narodów zamieszkujących ziemie polskie.
Przedstawiony punkt widzenia jest świadome subiektywny, zgodny z faktami, ale i naszymi przekonaniami. Odmiennie więc niż w wielu opracowaniach syntetycznych ostatniego czterdziestolecia przedstawiamy rolę ugrupowań lewicowych i ich przywódców, inaczej wypada ocena stosunków Polski z sąsiadami itp. Czy zamiar ten powiódł się, niech oceni Czytelnik.