Już dzisiaj, w połowie słonecznego maja, swoją premierę ma dziesiąty zbiór poetycki Marty Podgórnik Zimna książka. Od debiutanckich Prób negocjacji z 1996 roku minęło już ponad dwadzieścia lat. Przez ten czas poezja Marty Podgórnik podlegała licznym zmianom: od emocjonalnego, „bezkompromisowego ekshibicjonizmu”, poprzez silne i głośne wątki „kontestacyjne” w rodzaju Rafała Wojaczka, aż do stanu „pełnej klarowności” z poprzedniej książki Zawsze.



Maciej Woźniak pisał, że w twórczości Marty Podgórnik „to, co modernistyczne, podaje rękę temu, co post, a odwołania do francuskich filozofów spółkujące z refrenami piosenek zyskują stylistyczną pościel z najlepszego magla”. Idiomatyczne połączenie tematyki osobistej z chłodną dyscypliną intelektualną wyróżnia także nadchodzącą Zimną książkę, tym razem jednak w jeszcze większym natężeniu lirycznym i konceptualnym.



Żywioł Zimnej książki przebiega wzdłuż prywatnych, intymistycznych, głęboko afektywnych zapisków skontrastowanych z niewzruszonością istniejącej obiektywnie – jakby na przekór targanemu wątpliwościami podmiotowi – rzeczywistości: „Jaki ten świat niechlujny, sprawia tyle złości/ Zupełnie niepotrzebnie Zapewne z miłości/ Pogasiły się światła i nad każdym grobem/ Rozgrywa się prywatka, ale tylko w sobie”.



W tym literackim oraz filozoficznym zderzeniu autorka Zawsze utrzymuje stosowną estetyczną równowagę. Wynikające z zanurzenia w świat napięcie podmiotu mówiącego głównie o własnej, „wewnętrznej”, głęboko afektywnej rzeczywistości tworzy niepowtarzalny, liryczny mezalians, organizujący Zimną książkę w przemyślaną, spójną całość. Dykcja Marty Podgórnik po mistrzowsku drąży dwie ontologiczne skrajności: subtelne bycie-w-sobie i twarde bycie-w-świecie.



„Sztuka lirycznego wkurwu i zwersyfikowanej awersji, zgryźliwej zgryzoty i pretensjonalnej pretensji, sentymentalnego resentymentu i szyderczego naburmuszenia. Oto co wypełnia Zimną książkę. Nie chce się wierzyć, że dojście w tej sztuce do aż takiej wprawy może być kwestią czerpania z zaledwie pojedynczej pamięci i jedynie osobistych traum” – podsumował w recenzji towarzyszącej premierze Maciek Woźniak.



Marta Podgórnik urodziła się w 1979 roku. Jest poetką, krytyczką literacką oraz redaktorką. W ciągu swojej kariery twórczej została wyróżniona szeregiem prestiżowych nagród, m.in. w 2012 roku Nagrodą Literacką Gdynia. Była również nominowana do Paszportów Polityki (2001), Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius (2012) oraz do Nagrody im. Wisławy Szymborskiej (2016). Mieszka i pracuje na Śląsku.