Znam Trumana, może nie genialnie, ale to, co najważniejsze zostało odhaczone. Widziałem obraz kompletnego literata, który dobrze wie, co chce powiedzieć i w jaki sposób. Doskonale zdaje sobie sprawę, z których strun skorzystać, by wywrzeć dany efekt. Zna siłę swojej prozy i bezwzględnie ją wykorzystuję. Muszę przyznać, że to dziwne znać takiego Capote’a i skonfrontować się z nim od strony nieopierzonego jeszcze twórcy.

Nie oznacza to wcale, że złego. Jednak patrząc na zestaw opowiadań z młodzieńczych lat wspomnianego autora, trudno nie zauważyć, że dopiero poszukuje swojej drogi. Próbuje różnego rodzaju opowieści, zakończeń i wyjść, by przekonać się, cóż najlepiej do niego pasuje. Można powiedzieć, że oferuje cokolwiek prędką, ale i niezwykła przejażdżkę. Powiedziałbym nawet, że za szybką, bo choć czuć tu pewne niedociągnięcia, to wciąż pochłania się je ze smakiem.

W tych opowieściach można ujrzeć swego rodzaju podział. Najliczniejszą grupą wydają się mali, zwykli ludzie, których na co dzień nie dostrzegamy. Często znajdują się na straconej pozycji, w sytuacji bez jednoznacznego wyjścia, ale może właśnie w tym niełatwym położeniu tkwi ich urok. Młodego chłopaka, który chce wrócić do domu i pokazać matce, że jakoś sobie radzi. Znudzonej sprzedawczyni w sklepie, której nikt nie zauważa czy starej czarnoskórej kobiecie, która ukochała sobie kamelie. Truman okazuje im serce, pozwala na wyrzucenie ciężarów z barków i dostąpienia czegoś na wzór oczyszczenia.

Jednak to nie jedyne przykłady, gdy z widoczną estymą traktuje swoich bohaterów. Świetnie sprawdza się w historyjkach nostalgiczno-sentymentalnych. Oddaje w nich klimat ulotności i słodkiej naiwności, którą nie tyle piętnuje, co jest jej oddany. Dziewczynie, która podąża na ostatnie spotkanie z pierwszą miłością, nierozważnym chłopcom szukającym w lesie więziennego zbiega. Najbardziej rozczulająca w tym zestawie wydaje się niezwykle prosta, oczywista, ale jakże wzruszająca opowieść o chłopcu marzącym o psie. Niby nic to niezwykłego, ale dzięki empatii autora, wytwarza się tu coś w rodzaju czystej i pięknej miłości.

Nie znaczy to wszakże, że zabrakło tu czegoś z zupełnie innym posmakiem. Znajdziemy tu także przesycone ironią i groteską niezwykle obrazowe epizody, które przywołają sardoniczny uśmiech. Rozmowa dwóch panien z wyższych sfer, które rozprawiają o swoich mężach jako chodzących i urągających im bankomatach czy dość nieoczywiste spotkanie staruszki ze śmiercią, to najbardziej jaskrawe przykłady. Absurdalne słodkości, które mile przełamują bardziej stonowane kawałki.

W tych przenikających się klimatem i nastrojem dykteryjkach nie zabrakło też bardziej autobiograficznego spojrzenia. Szczególnie widać to w zamykającej cały cykl opowiastce o znudzonej szkolną magmą dziewczynie, której marzy się wyrwanie z tego budynku cierpień i osiągnięcie sukcesu. Również inna szkolna historia o Hildzie zdaje się wyrażać pragnienie osiągnięcia przez autora bogactw bez względu na koszty.

Może nie jest to styl dokonany i spełniony, ale trudno oprzeć się serwowanym przez Trumana anegdotom. W tych małych porcyjkach zawarł wystarczająco łakoci, by każdy znalazł coś smacznego dla siebie. Cały ten cykl przyrównałbym do tytułowego Ostatniego autobusu, w którym mogliby zasiąść wszyscy bohaterowie. Jednych łączy więcej innych mniej, ale każdy na swoim szlaku znajduje coś wyjątkowego. Nie zawsze dociera tam gdzie powinien, lecz w tym cała atrakcja. Najważniejsza jest sama droga i w wydaniu Capote’a nie nuży ani przez chwilę.

Patryk Rzemyszkiewicz