Lata 60. XX wieku wstrząsnęły Stanami Zjednoczonymi z niespotykaną siłą. Najpierw przyszedł rok 1963, w którym Lee Harvey Oswald zamordował prezydenta Johna Fitzgeralda Kennedy’ego, potem 1968, kiedy James Earl Ray zastrzelił Martina Luthera Kinga, a Sirhan Sirhan uśmiercił Roberta Kennedy’ego. I choć nikt przy zdrowych zmysłach tych mrocznych czasów nie wspomina z rozrzewnieniem, to trudno nie uznać ich za fascynujące – dlatego też rozpalają umysły pisarzy nawet po półwieczu.

Najkrótsze streszczenie „Ogar piekielny ściga mnie” kryje się w jego podtytule: „Zamach na Martina Luthera Kinga i wielka obława na jego zabójcę”. Hampton Sides swoją powieść non-fiction prowadzi dwutorowo: w części rozdziałów pokazuje ostatnie dni legendarnego pastora (począwszy od jego pierwszej wizyty na strajku śmieciarzy w Memphis), w pozostałych skupia się na długiej drodze jego mordercy, która rozpoczyna się od ucieczki z więzienia – i tam też kończy. W pewnym momencie, kiedy fizyczna odległość między zamachowcem i ofiarą zmniejsza się diametralnie, pisarz rezygnuje z tak wyraźnego podziału i rozpoczyna wyjątkowo dynamiczną relację z miejsca zbrodni. Obok tych fabularyzowanych fragmentów dotyczących morderstwa w książce znajduje się też bardzo szeroki opis jego tła społecznego i politycznego – swoista literacka pocztówka ze Stanów Zjednoczonych lat 60.

Kluczowym elementem „Ogar piekielny ściga mnie” jest odczarowywanie historii. W temacie samego zamachu Sides zajmuje bardzo jasne stanowisko – odżegnuje się od wszelkich teorii spiskowych, a narrację prowadzi tak, aby pokazać, że morderstwa dokonał Ray i że cała idea zrodziła się w jego spaczonym umyśle. Amerykański pisarz wykorzystuje zarówno potężny materiał dowodowy zgromadzony podczas śledztwa, jak i późniejszą literaturę narosłą wokół śmierci legendarnego pastora, aby pokazać, że rzekome zaniedbania FBI – nie wspominając nawet o udziale agencji w organizacji zamachu – to tylko plotki rozsiewane przez poszukiwaczy sensacji, a samo dochodzenie przeprowadzone zostało wzorowo. Sides wskazuje kilka rzeczy, których wyjaśnić nigdy się nie udało (jak między innymi to, kto pomagał Rayowi w trakcie dwumiesięcznej ucieczki), ale w końcowych rozdziałach i posłowiu wypowiada się wprost: twierdzi, iż wierzy w indywidualną winę Raya.

Jednak mitologizacji uległ nie tylko zamach, ale także jego ofiara. Martin Luther King stał się legendą już za życia, przed czterdziestką był jednym z najważniejszych na przywódców społecznych na całym świecie, laureatem Nagrody Nobla i człowiekiem roku tygodnika „Time”, lecz to śmierć przemieniła go w czarnoskórego Mesjasza, przekształciła z człowieka w symbol. Sides, choć nie przywołuje kompletnego życiorysu pastora i zaczyna swoją opowieść krótko przed wydarzeniami w Memphis, próbuje dokonać procesu odwrotnego – zająć się nie hagiografią, a biografią. Dlatego też King w „Ogar piekielny ściga mnie” pokazany jest w chwilach zwątpienia, wahania, niepewności. Nie jest też nieskazitelny w sensie moralnym: jego rodzina zawsze musi ustępować przed działalnością społeczną, a w niekończących się podróżach towarzyszą mu liczne kochanki. Na szczęście autor zachował umiar – pokazuje słabości bohatera, ale w taki sposób, że nie przysłaniają one ogromu dobra, które przyniósł światu. Podczas lektury trudno mieć wątpliwości co do tego, iż Martin Luther King, choć zbłądził nie raz, był jednym z największych ludzi dwudziestego wieku.

„Ogar piekielny ściga mnie” to świetna książka, która dla polskiego czytelnika powinna być równie interesująca, co dla amerykańskiego. W swojej ojczyźnie Martin Luther King jest postacią powszechnie znaną i kochaną, więc zamach na jego życie wciąż budzi żywe emocje, w Polsce natomiast nie cieszy się szczególną popularnością – dlatego też fragmenty biograficzne mogą okazać się dla wielu odbiorców zupełną nowością. Tak czy inaczej warto dać Hamptonowi Sidesowi szansę, bo jego dar do przekuwania historii na pasjonujące fabuły jest jedyny w swoim rodzaju.

Bartosz Szczyżański