Hrabia Aleksander Iljicz Rostow, odznaczony Orderem Świętego Andrzeja, członek Jockey Clubu, mistrz ceremonii łowieckiej, zostaje skazany na dożywotni areszt w moskiewskim hotelu Metropol za jeden wiersz. A właściwie za to, że nie napisał kolejnych, a w dużej części pewnie też dlatego, że ma czelność być hrabią w czasach bolszewizmu. Jak przystało na dżentelmena, mimo pozbawiania wygód i dotychczasowych przywilejów, przyjmuje swoje hotelowe zesłanie z godnością i stoickim spokojem. Teraz pozostaje mu nadać swojemu życiu nowy sens w tym pełnym przepychu więzieniu.

„Dżentelmen w Moskwie” Amora Towlesa, autora „Dobrego wychowania”, to znakomita, podnosząca na duchu lektura. Trudno nie polubić głównego bohatera z jego wykwintnymi manierami, niezachwianym systemem wartości i wyrafinowanym poczuciem humoru. Trudno też nie polubić jego nowych przyjaciół: małej Niny, zakochanej w żółtych sukienkach, pesymistyczno-optymistycznego (w zależności od pory dnia) kucharza Emila, Andrieja o dłoniach magika i aktorki Anny. Czytelnik ma okazję śledzić rozwój ich relacji na przestrzeni lat, podczas gdy w tle rozgrywają się najważniejsze wydarzenia dwudziestego wieku.

Tę książkę można smakować strona po stronie, z coraz większym żalem zbliżając się do końca. Towels posługuje się tu językiem z prawdziwym kunsztem, tak, że mimo upływu całych dekad bez zmiany scenerii i z drobnymi tylko zmianami postaci, książkę czyta się z niesłabnącym zainteresowaniem, lekkim rozbawieniem i pewną dozą wzruszenia. Jest w niej coś urzekającego, co trudno sprecyzować. Nawet najprostsze sceny, jak wizyta u fryzjera czy zamawianie posiłku w restauracji, opisane są w taki sposób, że nie sposób się od nich oderwać. Postawa Rostowa i sama historia pozwalają wierzyć, że nawet w tak mrocznych czasach w historii Rosji i świata, istnieją nieprzemijające wartości, a każdy człowiek jest panem swojego losu. Choć brak tu spektakularnej, wartkiej akcji, a bohaterowie bez wątpienia są nieco wyidealizowani, to książka zwyczajnie należy do tych, które porywają, równocześnie skłaniając do refleksji nad siłą ducha i wartością przyjaźni.

Agnieszka Kruk