Dzikie łabędzie. Trzy córki Chin

Kiedy przeczytałam krótki opis z okładki, wiedziałam, że nie pożałuję czasu spędzonego z książką. Po pierwsze ciekawa historia, po drugie oparta na faktach, a po trzecie umiejscowiona w jakże mało przeze mnie poznanych Chinach, kulturze tyleż poplątanej, co fascynującej.

"Dzikie łabędzie. Trzy córki Chin" to opowieść o trzech pokoleniach, babce, matce oraz córce (autorce Jung Chang). A wszystko rozpoczyna się w 1909 roku w mieście Yixian, w południowo - zachodniej Mandżurii, gdzie babcia autorki w wieku piętnastu lat zostaje konkubiną generała, bez własnej woli, z wyboru ojca, który to dzięki córce chciał poprawić swoją pozycję społeczną.
Nie sposób w krótkiej opinii streścić powieść, zresztą nie o to chyba chodzi.
Losy tych trzech kobiet nierozerwalnie łączą się z przemianami w Chinach. Dla mnie laika to pięknie spisana lekcja historii. To fakty o których, jak mniemam większość z nas nie wie lub wie niewiele.
W tych czasach w Chinach działo się tak dużo i tak szybko, że każda z naszych bohaterek żyje tak naprawdę w innej epoce. Babcia nękana przez własną matkę, która łamała jej kości stóp, by jej chód był ponętny i pełen powabu. Matka urodzona komunistka i Jung Chung dziecko dorastające z Czerwoną książeczką, które przy pierwszej nadarzającej się okazji opuszcza Chiny, by zamieszkać w Londynie. Dzięki czemu udaje się jej napisać tę poruszającą biografię.
To co dotychczas odbierałam jako chińską tradycję, jakże uznawaną na całym świecie, po przeczytaniu tej książki okazało się być "barbarzyństwem pradawnych obyczajów". Szczególnie w odniesieniu do kobiet. Nie umniejsza to chęci odwiedzenia przeze mnie w przyszłości Chin. Spojrzę na nie już jednak zupełnie innym okiem.

"Dzikie łabędzie. Trzy córki Chin" przetłumaczono na 37 języków i sprzedano ponad 13 milionów egzemplarzy. W Chinach książka jest zakazana, jak i wszelkie komentarze na jej temat, czy recenzje. No cóż, trudno się dziwić. Jung Chang zrywa kotarę, za której widok nie każdemu jest w smak.

Poruszona opowieścią autorki, gorąco polecam "Dzikie łabędzie. Trzy córki Chin". Dodam, że książka pięknie wydana, w twardej oprawie, ze zdjęciami bohaterek, które dzięki temu stają się nam bliższe.

„Dzikie łabędzie: Trzy córy Chin” to autobiograficzna powieść Chinki, która po studiach wyjechała na stypendium do Wielkiej Brytanii, tam się osiedliła i mogła w końcu spisać losy swojej rodziny. W ten sposób powstała prawdziwa saga, poruszająca i prawdziwa, w rodzinnym kraju autorki zakazana. Chang podzieliła swoją powieść na trzy etapy, historie trzech kobiet: babki, matki i swoją własną. Ich losy są nierozerwalnie związane z historią Chin, przemianami społecznymi i politycznymi. Dzięki temu czytelnik do rąk dostaje książkę niezwykłą. Z jednej strony stanowi ona prawdziwą lekcję historii. Czytając „Dzikie łabędzie” uświadomiłam sobie, że moja wiedza o współczesnych Chinach jest właściwie zerowa. Autorka ma duży talent w pisaniu o polityce i przede wszystkim oczywiście o komunizmie w wydaniu maoistowskim w sposób przystępny i zapadający w pamięć. Dzięki temu można zrozumieć przemiany zachodzące w Kraju Środka, choć trochę przyjrzeć się chińskiej duszy, skomplikowanej i pełnej sprzeczności.

Przede wszystkim jednak odebrałam “Dzikie łabędzie” jako historię chińskiej rodziny, której podstawę stanowiły kobiety. Kobiety nieprzeciętne: silne i gotowe walczyć o swoje i rodziny szczęście, ale przy tym wrażliwe i takie… normalne. Świat babki, matki i córki różnił się od siebie, zdawałoby się, że każda żyła w innej epoce, a zwrot „generation gap” nie jest w ich przypadku pustym frazesem. Jednak wzajemna miłość i chęć zrozumienia utworzyła most nad tą przepaścią. Oczywiście, historia rodziny nie jest pozbawiona tragicznych epizodów, a Chang mimo niewątpliwej miłości i szacunku, którym darzy rodziców, stara się pisać o nich obiektywnie, nie pomijając na przykład niezwykle durowego charakteru ojca, zagorzałego komunisty, którego następnie zawód spowodowany prawdziwym obliczem komunizmu i rewolucja kulturalna doprowadziły do załamania nerwowego. Spodobała mi się scena, w której ten zagorzały entuzjasta komunizmu stwierdza, że jego syn rośnie na prawicowca, ale godzi się na to, akceptując kroczenie syna jego własną drogą, jego odrębność i własny rozum. Nie od dziś wiadomo, że szacunek to podstawa udanych relacji rodzinnych, ale tak rzadko teoria jest wykorzystywana w praktyce… Bardzo podobały mi się fragmenty o rodzeństwie Jung – każde z dzieci wybrało los inny niż ich rodzice, mimo że wychowane były w bardzo komunistycznym domu i bardzo długo, jak prawie wszyscy ich rówieśnicy pozostawały prawdziwymi wyznawcami kultu Mao.

”Dzikie łabędzie” wywarły na mnie wielkie wrażenie, dlatego ciężko mi w kilku zdaniach napisać, co tak niezwykłego jest w tej książce. Mogłabym pisać na jej temat wiele stron lub streścić wszystko w stwierdzeniu „fantastyczna”. Z jednej strony przeraża obraz państwa totalitarnego, stąd niedaleko już do Orwella i jego „Roku 1984”. O ile oczywiście przykre są fragmenty o torturach, mnie najbardziej przeraziła władza, jaką Mao miał nad zwykłymi obywatelami. Wielkiemu Przewodniczącemu przeszkadzają gołębie? W wyznaczonych godzinach każdy obywatel ma walić w garnki, żeby gołębie płoszyć i nie pozwolić im usiąść na ziemi – wyczerpane od bezustannego lotu padały martwe na ziemię. Wielki Sternik nie lubi trawy? Obywatele mają za zadanie ją wyrywać z każdego zielonego obszaru… Taka władza nad drugim człowiekiem jeży mi włosy na głowie. A jednak w tym czerwonym piekle Chang ukazuje istnienie ludzi uczciwych, wrażliwych, chętnych do pomocy i szanujących innych ludzi. Ta książka wzrusza, skłania do myślenia nad ludzką naturą i kierunkiem, w jakim zmierzamy. Gdybym miała coś do powiedzenia w sprawie układania listy lektur, to poleciłabym właśnie tę książkę.

Polecam, polecam i jeszcze raz polecam. Nie jest to lektura gładka, lekka i przyjemna, ale warta każdej minuty na nią poświęconej.

Historia losów wielopokoleniowej rodziny chińskiej - począwszy od pradziadków po lata 70-te XX w.
Książka napisana wg mnie bardzo rzetelnie, jeśli chodzi kontekst historyczny, w którym rozgrywają się poszczególne zdarzenia. Opowieść nakreślona została przez Chinkę - emigrantkę, dla społeczeństw Europy Zachodniej, czytelników którzy nigdy nie byli w Chinach, którym wszystko trzeba wytłumaczyć, przez co stanowi świetne i łatwo przyswajalne kompendium wiedzy o okresie objętym fabułą - zarówno od strony historii jak i geografii, psychologii społecznej itd. I tak np. autorka opisuje szczegółowo poszczególne regiony Chin, po których los gna dane postacie. Opisy są przy tym tak plastyczne, że widzialne oczyma wyobraźni nawet dla kogoś, kto nie ma żadnej wiedzy na temat geografii i krajobrazów Chin.
Książka dla miłośników historii, osób ciekawych świata i szukających w opisywanych zdarzeniach rzetelnej analizy historycznej, społecznej.
Przemyślenia i wnioski ciekawe, nie spłaszczone, racjonalne.
Przy wielu plusach tej książki dałam jej dość niską ocenę z powodu osobistego, subiektywnego odbioru i w porównaniu z książkami, które do mnie osobiście jakoś bardziej przemówiły.
Pozycja raczej na dłuższe czytanie niż jeden / dwa dni. Szkoda czytać w pośpiechu z uwagi na zawartość historyczną ale poza pewnymi fragmentami, od których nie można się oderwać jest tu dużo fragmentów przesadzonych w szczegółowości, przez co nudnawych. Według mnie przydługie są też wątki stanowiące próbę usprawiedliwiania rodziców, babki itd. Nie zachwyciła mnie ale uważam ja za wartościową lekturę i zdecydowanie polecam osobom ciekawym Chin.

Ciekawa, pouczająca opowieść o życiu trzech pokoleń na tle zmian politycznych i gospodarczych w Chinach. Szczególnie przydatna dla osób, które z historią tego państwa miały niewiele do czynienia.
Dwa poważne zarzuty wobec książki z mojej strony. Po pierwsze, autorka powołuje się na wiele faktów i wydarzeń historycznych, popiera je datami i sięga wiele lat wstecz przed swoim urodzeniem - na tym etapie, książka ma charakter pozycji historycznej i popularnonaukowej, ale kilkukrotnie pojawiają się uwagi w stylu "umarł ze zgryzoty/zmartwienia". Uważam, że autorka powinna trzymać się faktów - jesli podaje konkretne daty oraz szczegółowo przytacza historie życia oraz śmierci, to zdecydowanie powinna się tej konwencji trzymać - bo co to właściwie za określenie, że bohater "umarł ze zmartwienia"? Na to się nie umiera, można umrzeć zabijając się z powodu zmartwień, na atak serca po usłyszeniu złej wiadomości i tak dalej. Drugi mój zarzut to stanowczo zbyt nachalna gloryfikacja własnej matki. Rozumiem, że autorka jest do niej bardzo przywiązana, rozumiem, że ją podziwia, ale w całej książce nie pojawia się ani jedno negatywne zdanie na jej temat. Nie wierzę w kryształową czystość jednej z czołowych działaczek komunistycznych, dlatego domyślam się, że część faktów zostało przemilczanych. Razi mnie jednak stawianie matki autorki na piedestale, to nie jest normalne i wzbudza niechęć. Wiem, że książka jest pisana tylko z jednej perspektywy, jednak brakuje mi szerszego spojrzenia, zarówno na działalność matki Chang jak i jej samej. Pod koniec czytania zgrzytałam zębami ze złości, myśląc, że głównym bohaterkom brakuje tylko aureoli.