Nicolaas Aaltink nie miał w życiu łatwo. Od dnia narodzin w japońskim obozie dla internowanych na Sulawesi, które o mały włos nie zabiły jego i jego indonezyjskiej matki, po długą podróż statkiem do ojczyzny zamordowanego przez Japończyków ojca – Holandii. Od emigracji z Holandii do przybycia do Ameryki. Zawsze w niedostatku, zawsze z długimi opowieściami matki o jej niedoli i poświęceniu, z jej alkoholizmem. Z jednym ojczymem za drugim. I z bratem, który utopił się na jego oczach. W jego życiu w zasadzie nie było nic stałego i nic radosnego. Nawet jego własna, założona po latach rodzina rozpada się, naznaczona śmiercią nowo narodzonego dziecka.

Nicolaas ma za to ciekawe zajęcie zawodowe. Jest pracownikiem prywatnej firmy zajmującej się wywiadem. Jako szpieg, John Harper bierze udział w wielu akcjach, ze względu na swoje pochodzenie i wygląd głównie w rejonie Indonezji, gdzie łatwo ukryć mu się w tłumie. Najważniejsze zadanie w jego karierze ma miejsce w Dżakarcie w 1965 roku. Zadanie, którego nie mogły się podjąć oficjalne służby wywiadowcze żadnego państwa. Jako kurier ma przekazać ważnemu członkowi rządzącej elity tajną listę nazwisk członków Partii Komunistycznej, odpowiedzialnej za nieudany zamach stanu na przywódcę Indonezji - Suharto. Hordy lojalnych wobec Suharto Indonezyjczyków są bowiem żądne krwi. Wszyscy podejrzani o jakiekolwiek sympatie komunistyczne są natychmiast wyłapywani i brutalnie zabijani, często podczas długich tortur, palenia żywcem, ćwiartowania. Los każdej osoby z listy Harpera, wszystkich członków ich rodzin jest przesądzony w chwili, gdy lista trafia w ręce urzędnika. Czy Harper ma z tym problem moralny? Ma, jak najbardziej. Ale jako wyszkolony agent wie dobrze, że cokolwiek nie postanowi, jeśli zgubi tę listę, nie dostarczy jej, ci ludzie zginą tak czy inaczej, tę listę sporządzi i dostarczy ktoś inny. On wykonuje zadania, nie kwestionuje ich.

Po dostarczeniu listy ma do wykonania jeszcze jedną misję – ostrzec przed niebezpieczeństwem innego agenta, którego brat związał się z komunistami, narażając całą rodzinę. Harper udaje się do małej wioski, jednak los jest nieubłagany. Pomimo ostrzeżenia agentowi nie udaje się uniknąć linczu, on i cała jego rodzina zostaje zamordowana. Harper natomiast znika w tajemniczych okolicznościach. Nikt nie wie do końca co wydarzyło się na polach ryżowych w małej wiosce, jaką traumę ukrywa John.

Po wielu latach Harper spędza przymusowy urlop w małej chacie na Bali. Jego ostatnie zadanie w Indonezji okazało się kompletnym fiaskiem, szefowie nakazali mu przyczaić się w niedostępnym dla nikogo miejscu i czekać na dalsze instrukcje. Harpera dopadają demony przeszłości, poczucie winy i strach. Zawalił misję i teraz być może ktoś czyha na okazję by pozbyć się niewygodnego, skompromitowanego agenta. Jak na złość temu wszystkiemu John poznaje w miasteczku Ritę, kobietę, z którą szybko połączy go coś więcej niż fizyczność. Wzajemna potrzeba wsparcia i odkupienia. I cień nadziei na normalność, na ucieczkę i spokojne życie. Gdyby tylko oboje mogli pozbyć się swoich demonów przeszłości, swoich przewin…

„Black Water” to opowieść o brutalności świata, z którą nikt nie wygra. O kłamstwie logiki, zwalniającej z odpowiedzialności. John wie, że jeśli on nie wykona jakiegoś zadania – zrobi to ktoś inny. Jeśli jego firma nie wmiesza się na zlecenie w walkę reżimów i wspieranie ekonomicznych interesów – zrobi to inna firma. Jeśli on nie pokaże palcem, kto ma zginąć a kto przeżyć – wskaże ktoś inny. Finał będzie ten sam. Ktoś przegra a ktoś wygra, jedni zginą by inni mogli triumfować. Odwieczna walka o władzę będzie tak czy inaczej trwała niezmieniona, bez względu na to, czy on sam się w nią wmiesza czy nie. Tylko dlaczego to racjonalne tłumaczenie nie dociera do jego duszy i sumienia? Czemu wciąż ciąży mu, czemu nie może zapomnieć?

Opowieść Louise Doughty to nie tylko thriller o szpiegostwie, miłości i odkupieniu. To rozprawa o moralności, o tym wszystkim co złe a na co przymykamy oczy, bezpieczni w naszych zachodnich mieszkaniach. O tych wszystkich zbrodniach, walkach, które dzieją się w granicach oddalonych państwa, a które nauczyliśmy się ignorować. Bo przecież oni tam zawsze próbują się wyrżnąć w pień, prawda? Serbia, Rwanda, Palestyna, Syria - przykłady można mnożyć w nieskończoność. I zawsze znajda się ludzie, których sumienie obciąża to, że stają po tej czy innej stronie, tak samo jak znajdą się tacy, którzy nie zrobią nic, udając, że nic nie widzą.

Choć akcja „Black Water” toczy się w Indonezji sprzed kilkudziesięciu lat, jej akcję można by przenieść w jakikolwiek niespokojny region świata. Byłaby tak samo aktualna. Terror jaki opisuje autorka, zdarza się w wielu miejscach, na świecie zawsze będą się dziać przerażające rzeczy. A być może nigdy w dziejach ludzkości nie nadejdzie taki czas, że taki terror zniknie. Przynajmniej do czasu aż nie znikną ludzie, którzy będą chcieli zawładnąć innymi ludźmi i czerpać z tego wszelkie możliwe korzyści.

Polecam „Black Water” każdemu, kto oprócz dobrze napisanej historii lubi też opowieści z drugim dnem. Gdzie odpowiedzi nie są oczywiste a stosunek czytelnika do postaci, wydarzeń i postaw moralnych wymaga przemyśleń i nie jest narzucany. Gdzie bohater nie jest jednoznacznie dobry ani zły. Gdzie empatia miesza się ze wstrętem, niezrozumienie z pobłażliwością. To nie jest łatwa, lekka lektura, ale warto po nią sięgnąć.

Joanna Jurzyk