Życie Georges’a zmienia się bezpowrotnie, gdy jego tata traci pracę, a duży dom rodzinny trzeba zamienić na mieszkanie w bloku. Chłopiec zmuszony jest zostawić w starym domu swoją wyjątkową sypialnię i swoje bezpieczne miejsce. Jego rodzice starają się jak mogą, aby ta strata nie pozostawiła w nim głębokich blizn. Niestety, finansowa konieczność zmusza matkę do pracy na dwie zmiany, więc synem zajmuje się jedynie tata. W szkole Georges również nie ma łatwego życia. Nie należy do popularnej supergrupy jedzącej obiady przy superstoliku. Nie reaguje na ciągłe zaczepki klasowych prześladowców, znosi je w milczeniu, jakby z obojętnością, myloną też ze strachem i słabością. Wszystko zmienia się, gdy Georges i jego tata znajdują w piwnicy swojego bloku ogłoszenie o spotkaniu klubu szpiegów...

Safer, szpieg z klubu, fascynuje Georges’a od pierwszej chwili. Tajemniczy dzieciak z tej samej kamienicy jest nietypowy i dziwny. On i jego siostra Candy nie chodzą do szkoły, całymi dniami zajmując się podglądaniem ptaków i sąsiadów. I z tego podglądania właśnie rodzi się podejrzenie, ze jeden z mieszkańców, niejaki Iks, knuje coś bardzo niedobrego. Duet nowych przyjaciół postanawia szpiegować Iksa i rozwikłać zagadkę jego tajemniczych walizek.

Rebecca Stead snuje opowieść o dorastaniu wśród rzeczy bolesnych, trudnych i smutnych. Takich, które choćbyśmy je ignorowali - zawsze ujawnią się, wyjdą na wierzch i będą nas uwierać dopóki nie stawimy im czoła. Bo to, że czegoś nie widać na pierwszy rzut oka, nie znaczy, że tego nie ma. Dokładnie tak, jak na opisywanych przez autorkę obrazach Sautera, namalowanych setkami małych kropek. Z daleka widzisz tylko ogólny, miły obrazek, ale gdy spojrzysz bliżej - zobaczysz, ze składa się z wielu pozornie niewidocznych elementów. Z kropek, które oglądane bez perspektywy nie mają sensu i związku, ale każda z nich jest bardzo ważna. Bez nich nie byłoby spójnej całości. I ta uniwersalna prawda nadaje sens dorastaniu Georges’a i Safera. Każdy z nich musi się uporać ze swoimi ukrytymi „kropkami”, których nie chcą zobaczyć z bliska. Muszą się im przyjrzeć i pokonać ich paraliżującą moc, by móc iść dalej.

„Kłamca i szpieg” to przykład młodzieżowej literatury, w której w szczerych i prostych słowach dziecka odnaleźć można uniwersalne mądrości o życiu. Po takiej lekturze mam zawsze wrażenie, że ta niesamowita szczerość i prostolinijność, jaką mają dzieciaki, przenikliwość ich postrzegania świata jest czymś, o czym my dorośli nie powinniśmy nigdy zapominać. I nawet jeśli pod wpływem dorastania zatracamy te zdolności, warto czasem sięgnąć po książkę Rebecki Stead, aby choć na chwilę przypomnieć sobie o co chodzi w tym całym życiu... Polecam miłośnikom literatury młodzieżowej, young adults jak również czytelnikom autorów takich jak Nora Raleigh Baskin. „Kłamca i szpieg” to doskonała, rozwijająca opowieść dla małych i dużych.

Joanna Jurzyk