Nadzwyczaj "europejska" powieść, gdy tę europejskość rozumieć w rosyjskich kategoriach: Europa jako ojczyzna, schronienie i ostoja wartości LGBT. Jak gdyby autorka chciała potwierdzić stereotypy szerzone przez putinowską propagandę lub... próbowała za wszelką cenę otrzymać europejską nagrodę literacką. Za tematykę LGBT, za krytykę autorytarnych, niedemokratycznych rządów w republikach postsowieckich i za piętnowanie rosyjskiej mentalności, opartej na homofobii i nienawiści do nie-Rosjan. Do tego dochodzi wątek żydowski, emigranci, nowa sztuka i złośliwe spojrzenie na luksusowe życie najwyższych sfer Azerbejdżanu - istny "montaż atrakcji". Przy tym autorka jest Niemką pochodzącą właśnie z Azerbejdżanu, co mogłoby sugerować, że w kwestii swej azjatyckiej ojczyzny wie nie mniej, niż o Niemczech, choć trudno temu dać wiarę komuś, kto choć raz widział ten kraj. Ja byłem i mogę zaświadczyć, że mieszkają tam również całkiem normalni ludzie a rewelacje w stylu autorki, że " brud, smród i ubóstwo" są grubo przesadzone. Obraz Azerbejdżanu zbudowany jest tutaj na stereotypach z wykorzystaniem zjadliwej, pełnej przesady ironii.

Mamy więc małżeństwo zawarte pod presją rodziny i dla świętego spokoju. Ona - Leyla, jedyne dziecko Gruzinki i Azera z najwyższych sfer (możliwe, że rodzice Leyli - Gruzinka Nino i Azer Ali - to nawiązanie do bohaterów znanej powieści "Ali i Nino" żydowskiego autora piszącego po niemiecku, Kurbana Saida),nie znające dzieciństwa i matczynej miłości, baletnica moskiewskiego Teatru Wielkiego i...lesbijka; on - Altay, jedynak w rodzinie zasłużonego inżyniera, lekarz psychiatrii i gej. Prześladowani w Rosji z powodów azjatyckich rysów i swej orientacji seksualnej wyjeżdżają do mekki swobód obyczajowych - do Berlina. Tu nie bez przygód nostryfikują dyplomy, przebijają się i - żyją jak chcą, uprawiając seks z kim popadnie, zgodnie ze swą orientacją, a czasem nawet -jeśli trafi się jakiś odpowiedni "trans" - w poprzek i wspólnie. Dopóki ona nie spotka w barze tej trzeciej - Jonoun, młodej sieroty-Żydówki po amerykańskiej szkole sztuki nowoczesnej, nieuporządkowanej ani wewnętrznie ("pozbycie się heteronormatywnych przekonań sprawia jej więcej kłopotu, niż chciałaby to przyznać"),ani zewnętrznie. Zaczyna się wymuszony menâge à trois.

Autorka powieści operuje ciekawym, bogatym językiem (choć niektórzy wytykają jej absurdalne w niemczyźnie połączenia, zbitki słowne i błędy rzeczowe) z licznymi odniesieniami do (wyłącznie feministycznej i gejowskiej) literatury i sztuki, używa nawet czasem lokalnego, berlińskiego słownictwa. Dzieło ma też oryginalną konstrukcję, składa się bowiem z -29 rozdziałów, które zmierzając do zera przedstawiają przeszłość tej trójki do momentu kryzysu ich potrójnego związku i zapowiedzianego w otwierającym powieść rozdziale "zerowym" uwięzienia Leyli w azerskim więzieniu. Kolejnych 29 rozdziałów jest zapisem ucieczki Leyli przed samą sobą i w poszukiwaniu siebie. Oraz podroży pozostałej dwójki za nią, do Azerbejdżanu. To pełna ekscesów droga do siebie i do dojrzałości.

Pewien trop interpretacji historii tego dziwnego i trudnego związku daje autorka, jako jej motto umieszczając dowcip Woody Allena, w którym do psychiatry przychodzi mężczyzna, mówiąc, że ma brata, któremu wydaje się, że jest kurą. Na pytanie, dlaczego nie przyprowadził brata, ten odpowiada, że potrzebuje jaj. I większość związków między ludźmi, powiada Woody Allen, funkcjonuje w ten sposób... Związki są w stanie przetrwać tylko dlatego, że osoby w nich pozostające coś w nich otrzymują i nie potrafią z tego zrezygnować.
Pod koniec powieści otrzymujemy nowy trop w postaci sufickiej legendy o ptaku Simurgu, opowiedzianej Leyli przez ojca. Mówi ona o 30 ptakach, które wybrały się w daleką podróż, by odnaleźć tajemniczego ptaka-Simurga, który jest zdolny zbawić wszystkie ptaki. Po trudnej i wyczerpującej drodze część ptaków, która dotrwała do tej chwili, odkrywa, że każdy z nich jest Simurgiem... I takie jest przesłanie na życie dla każdego człowieka: każdy zbawia się sam, jest kowalem własnego losu.
Upraszczając, jest to historia fikcyjnego związku młodych - geja i lesbijki, którzy nie znając miłości, zastępują ja seksem, lecz z czasem dojrzewają do tego, by stworzyć prawdziwe małżeństwo na zasadzie wzajemnego zaufania, oddania i sympatii, które sprawiają, że pomyślą nawet o tym, by dochować się i wychowywać wspólne dzieci.

PS. Byłoby to dla mnie dość zaskakujące, jak na Niemcy, gdyby mogło być prawdziwe: lekarz na dyżurze robi sobie kawę instant sam, bo pielęgniarki do kawy z filtra dla wszystkich dodają amfetaminy, żeby stacja pogotowia była na chodzie....
Zaskakujące dla Polaka (i chyba każdego muzułmanina) w pokoju muzułmańskiego chłopaka w Baku wisi reprodukcja obrazu polskiego Żyda, Maurycego Gottlieba, ucznia Matejki - jego 'Autoportret jako Ahaswer'(!)...Malarz umarł młodo, nie wyjeżdżał, a z Baku łączy go chyba tylko to, że dorastał w Borysławiu - polskim centrum wydobycia ropy naftowej. Traktuję to jako zawoalowaną próbę przypomnienia, że autorka podczas studiów była na stypendium w Krakowie.

Nadzwyczaj "europejska" powieść, gdy tę europejskość rozumieć w rosyjskich kategoriach: Europa jako ojczyzna, schronienie i ostoja wartości LGBT. Jak gdyby autorka chciała potwierdzić stereotypy szerzone przez putinowską propagandę lub... próbowała za wszelką cenę otrzymać europejską nagrodę literacką. Za tematykę LGBT, za krytykę autorytarnych, niedemokratycznych rządów w...

"Prawna Nieścisłość Pewnego Małżeństwa."

Niedawno czytałem Żulczyka i dostał on ode mnie 8 gwiazdek. Grjansowa co najmniej pisze na tym samym poziomie co on, ba, może nawet lepiej. Warsztat pisarski pod względem językowym ma wcale nie gorszy od Żulczyka, mimo, ze pisze w języku niemieckim a to nie jest chyba jej język ojczysty. Olga Grjansowa przeprowadziła się do Niemiec wraz z rodzicami mając 11 lat. Jest absolwentką Literackiego Instytutu w Lipsku. Porusza kontrowersyjne tematy, w tym na przykład homoseksualizm, ale nie stosuje przy tym wulgaryzmów. Podsumowując, Grjasnowa zasługuje według mnie na jedna gwiazdkę wiecej niż Żulczyk, za świetne pomysły, niesamowitą oryginalność no i brak wulgaryzmów.

O czym jest ta ksiazka? O niejasności prawnej pewnego małżeństwa które zostało zawarte ze względów praktycznych. O młodych ludziach pochodzących z tak zwanym dobrych rodzin. O dzieciach elit sowieckich a raczej elit republik postsowieckich. Większego oksymoronu jak Republika postsowiecka chyba nie ma.



Główna bohaterka książki to młoda kobieta imieniem Leyla. Poznajemy ją w scenie otwierającej książkę w momencie kiedy znajduje się w areszcie w stolicy Azerbejdżanu Baku. Młodzi, obleśni policjanci wykorzystują fakt iż mają absolutną władze oraz fakt iż Leyla jest kobietą. Aby tego było jeszcze mało Leyla została aresztowana za występek który należy do wykroczeń za które nie można wykupić się łapówką ani koneksjom, nawet w rodzinie prezydenckiej Azerbejdżanu. Leyla szukając rozrywki brała udział w nocnych wyścigach ulicznych, na wzór "Fast and Furious". Przynajmniej w Azerbejdżanie często się zdarza ze niewinni, całkiem przypadkowi przechodnie są śmiertelnie potrącani w trakcie takich rajdów ulicznych.

Wyścigi uliczne to ulubiona rozrywka dzieci nowobogackiej elity azerskiej, ale zarazem rozrywka wielce ryzykowna, bo w przypadku przyłapania na gorącym uczynku nic nie pomoże złapanemu lub złapanej w wydostaniu się z mrocznego azerskiego więzienia. Chociaż, jak stare przysłowie mówi, wszystko ma swoją cenę, lub, na wszystko istnieje jakis sposob, nawet na wykupienie się z azerskiego więzienia, nawet w przypadku nietolerowanego przez reżim występku.

Leyla to ciekawa postac. Zagubiona, samotna. Fakt iż szuka rozrywki w tak ekstremalnym sporcie, jak nocne wyścigi uliczne świadczy o tym jak mocno stara zapełnić swoją samotność i pustkę. Leyla od najmłodszych lat brała lekcje baletu. Jako wnuczka odznaczonych weteranów wojennych, córka czołowych artystów którym reżim był bardzo przychylny, Leyla, jako dziecko dorastające w Związku Radzieckim nie musiała narzekać na jakiekolwiek niedostatki życiowe które nękały innych obywateli ZSSR. Leyla jako młoda dziewczyna poświęca 10 godzin dziennie na naukę i ćwiczenie baletu. W wieku 15 lat przenosi się do Moskwy gdzie dostaje się do prestiżowego teatru Balszoj. Marzy o karierze solistki baletowej. Jednak szybko orientuje się ze jest bardzo dobra, ale nie jest najlepsza. Nauka baletu była dla Leyli bogatą lekcją życiową. Jedna umiejetność której nauczyła się podczas nauki baletu przydaje się jej pózniej w więzieniu. Mianowicie, Leyla swietnie potrafi sobie radzić z silnym fizycznym bólem. Katorżniczy trening baletu związany jest z wielkim bólem. Jednak nie każdy ból jest do wytrzymania. Leyla już jako baletnica teatru Balszoj doznaje kontuzji, na jakis czas przestaje tańczyć. Nie mając jeszcze dwudziestu lat jej życie wydaje się być jedna wielką równią pochyłą. Szuka szczęścia za granicą. Wyjazd do Niemiec wcale nie stoi Leyli na przeszkodzie i tam wlasnie następnie szuka szczęścia. Nawet w Berlinie nie udaje się jej do końca ułożyć życia. Bo w momencie kiedy w scenie otwierającej książkę poznajemy Leylę, jest ona na kolejnym etapie życiowym, gdzie postanowiła już opuścić Berlin i wrócić do korzeni, do Azerbejdżanu. Jej pobyt w azerskim więzieniu pokazuje nam jak nisko można upaść kiedy młody człowiek nie ma pomysłu na życie.

Altay, to prawny, formalny mąż Leyli. Lekarz. Również Azer. Studia medyczne dzięki protekcji rodziców kończył w Moskwie. Jednak po otrzymaniu dyplomu postanowił odciąć się od protekcji rodziców, żadnej innej pracy nie mógł ani nie chciał dostać jak praca na izbie przyjęć w szpitalu na peryferiach Moskwy, gdzie wszystkiego brakuje i gdzie trafiają najgorsze przypadki. Ze wzygledu na swoje etnicze pochodzenie, Altay z automatu, z urzedu zajmowal sie pacjentami o ciemnej karnacji. Jeszcze w Moskwie poznaje Leyle i postanawiają ze względów praktycznych wsiąść ślub. Altay jest motorem napędowym tego fikcyjnego małżeństwa i on bedac całkowicie sfrustrowany sytuacją w Rosji postanawia emigrować do Niemiec. Niestety Altay nie czuł się bezpiecznie w Rosji, gdzie jego orientacja seksualna jest wręcz sankcjonowana prawnie, ludzie tacy jak Altay są po prostu wyjęci z pod prawa.



W książce pojawia się jeszcze jedna ważna postac, kobieta, Amerykanka o żydowskich korzeniach imieniem Jounoun.

W książce sporo dowiadujemy się o aktualnej sytuacji panującej w Azerbejdżanie, korupcji, elitach, dzieciach elit, mających na koncie dyplomy prestiżowych uczelni światowych, władających kilkoma językami, ale żyjącymi jako dzieci marnotrawne w Azerbejdżanie całkowicie na utrzymaniu szalenie bogatych rodziców.

Mało wiedziałem o Azerbejdżanie, dzięki tej książce pogłębiłem wiedzę na temat tego kraju. Wstrząsnął mną autentyczny fakt który marginalnie wspomniany jest w książce. Chodzi o brutalne morderstwo dokonane przez azerskiego oficera na armeńskim oficerze podczas szkolenia zorganizowanego przez NATO w Budapeszcie. Ów azerski oficer został skazany przez węgierski sąd na dożywocie. Następnie za azerskie petrodolary został przez władze węgierskie wydany Azerbejdzanowi w ramach miedzynarodowego prawnego procesu ekstradycyjnego gdzie w momencie powrotu został ułaskawiony przez azerskiego prezydenta i uczyniony bohaterem narodowym.



Leyla, Altay szukają swojej tożsamości. Miotają się. Próbują odciąć się od korzeni, zarazem desperacko wracają do nich.



Świetna książka. Porusza sporo tematów. Trzyma tez troche w napięciu, bo czy Leyla może liczyć na pomoc męża z którym żyje tylko w formalnym związku i niby nic ich nie łączy, nawet orientacja seksualna?



Ksiazka na pewno jest tego warta aby ukazała się w jezyku polskim, tym bardziej ze autorka również biograficznie jest związana z Polską. Według notki biograficznej żyła jakiś czas nad Wisłą.

"Prawna Nieścisłość Pewnego Małżeństwa."

Niedawno czytałem Żulczyka i dostał on ode mnie 8 gwiazdek. Grjansowa co najmniej pisze na tym samym poziomie co on, ba, może nawet lepiej. Warsztat pisarski pod względem językowym ma wcale nie gorszy od Żulczyka, mimo, ze pisze w języku niemieckim a to nie jest chyba jej język ojczysty. Olga Grjansowa przeprowadziła się do...