Spośród rozsianych po całym średniowieczu pereł mistycznej literatury wyszukałem tę jedną, której ze względu na charakter ekspresji i sposób przedstawienia piękna gorącego uczucia bliżej jest do poezji. Nie mam tu na myśli konstrukcji literackiej opartej na przeciwieństwie prozy ale wprowadzenie hierarchii wartości typowych dla liryki. W mozolnej wspinaczce Suzona na szczyty doskonałości myśli i słowa są tak czyste, że chyba tylko zupełnie wolne od przewiny serce może przyjąć ich wezwanie do ciągłego ulepszania swojej ziemskiej natury. Z typową dla poezji wzniosłością i delikatnością, nadreński mistyk przedstawia duchowe świadectwo swej epoki. Wykorzystując przy tym motyw Męki Pańskiej uświadamia swoim czytelnikom, że podróżując na przemian drogami goryczy i słodyczy można na tyle szeroko otworzyć swoje wewnętrzne oczy aby dążąc do Boga, osiągnąć z Nim jedność.

Zawierająca elementy oczyszczenia "Księga Mądrości Przedwiecznej" nie prowadzi swoich czytelników łatwymi drogami. Ponieważ żeby dostąpić przywileju ujrzenia obrazów wiecznego szczęścia, to należy najpierw przejść przez opisy piekielnych mąk. Nie bez powodu nieustannie powracający w tym dziele wątek cierpienia ma stanowić o mozolnie zdobywanym pokarmie duchowym a ukazanie tego trudu w tonie smutku i współczucia świadczy o chrystocentrycznym podejściu Suzona. Oparta na formie serdecznego dialogu zachęta do całkowitego wyrzeczenia się siebie i świata jest nie tyle przewodnikiem duchowym frater Amandusa, ile odmierzającego pełnymi garściami miłość do Boga artysty. W tym wypadku jedyną miarą pozostaje ukrzyżowanie Jezusa Chrystusa i Jego utożsamiane z napomnieniami Mądrości słowa. Dominikański myśliciel nie ukrywa, że przeniknięcie wszystkich Boskich tajemnic jest praktycznie niemożliwe a jeśli już uda nam się podejść na tyle blisko, żeby ich światło nas nie oślepiło, to nagrodą będzie dostrzeżenie odblasków wieczności.

Traktuję tę książkę jako zaproszenie do ćwiczeń duchowych, w których osłabienie miłości do rzeczy przemijających byłoby dobrym prognostykiem do uzyskania życia wiecznego. Uchylenie przez Suzona skarbca cierpień może przestraszyć, szczególnie mnie, człowieka przyzwyczajonego do natłoku propagandy sukcesu w codziennym życiu. Jednak nowotestamentowe przypomnienie o tym, że przeminie postać tego świata powinno ukierunkować mojego słabo wyćwiczonego ducha na drogę ku przedsionkowi do wiecznego szczęścia. "Księga Mądrości Przedwiecznej" nie może zaspokoić pragnienia odpowiedzi na wszystkie pytania, jakie się rodzą w głowie człowieka dążącego do zbawienia ale pomaga mu na otwarcie swoich wewnętrznych zmysłów, dzięki czemu trud doskonalenia swego ducha nie idzie na marne. Przez wewnętrzne opuszczenie i zadawany pod Krzyżem ból rodzi się wdzięczność a to już jest bardzo dobry początek, kiedy człowiek wybiera odkładane z roku na rok nawrócenie.

W mistyce nadreńskiej kontemplacja Boga wybitnie akcentuje potrzebę zwrócenia się do wewnątrz, odwrócenia od świata stworzonego przy jednoczesnym osiągnięciu jedności mistycznej. Nie jest to możliwe bez narodzenia się Boga w duszy człowieka. Przypomina o tym Henryk Suzo podczas swoich wizji pasyjnych i rozmyślań nad zachowaniem równowagi pomiędzy radością i cierpieniem. Widać, że ten mistyk potrafi się ugiąć pod ciężarem krzyża nie osłabiając przy tym żarliwości i wdzięczności. Jego będąca początkiem mądrości bojaźń może przywołać na myśl starania o zdobycie najtrwalszego z mieszkań. Wcale mnie to nie dziwi, bo w nieporadności naszych ziemskich współczesnych zmysłów trudno jest sobie wyobrazić lepszy cel, niż ten widziany bezpośrednio w przeciągu kilku kolejnych lat naszego życia. Jednak Henryk Suzo podąża inną drogą, nie tą najszybszą czy najkrótszą ale taką, która prowadzi do wieczności.

Spośród rozsianych po całym średniowieczu pereł mistycznej literatury wyszukałem tę jedną, której ze względu na charakter ekspresji i sposób przedstawienia piękna gorącego uczucia bliżej jest do poezji. Nie mam tu na myśli konstrukcji literackiej opartej na przeciwieństwie prozy ale wprowadzenie hierarchii wartości typowych dla liryki. W mozolnej wspinaczce Suzona na...

Myślę, że to lektura lepsza na Wielki Post, niż Adwent, no ale o tym za chwilę.

Na samym początku chciałbym bardzo pochwalić wstęp o. Szymony, w którym nie zabrakło ani krótkiej biografii autora, ani recepcji jego dzieł (także w Polsce),ani tła historycznego. A tło historyczne jest tutaj niezbędne, by zrozumieć sposób pisania autora.

Księga Mądrości Przedwiecznej to dialog brata kaznodziei z Mądrością Przedwieczną, czyli Chrystusem, na temat jego męki i kontemplowania jej. Z początku wydaje się, że to lektura czysto cierpiętnicza, typowo późnośredniowieczna, z opisami nieba i piekła nieraz zahaczającymi o "Boską Komedię" i różnymi określeniami cierpienia, jakby autor wręcz się w tym kochał (swoją drogą jego wcześniejsze życie było bardzo ascetyczne - jednak pamiętajmy, że askesis to "ćwiczenie"). Warto natomiast zastanowić się, w jakim kontekście była pisana. Było to mianowicie w okresie "czarnej śmierci' i niewoli awiniońskiej, wielkiego światowego i duchowego kryzysu. Dlatego dzieło to w rzeczywistości jest literaturą konsolacyjną, a nie cierpiętniczą. Uczącą przygotowywać się do często nagłej śmierci. Uczącą poszukiwania sensu w cierpieniu, mającą również aspekt teodycealny (cierpienie nas wzmacnia i ustawia nam priorytety - tylko na Bogu można budować, reszta nietrwała). Lektura ukazuje Chrystusa sprawiedliwego, ale też miłosiernego i przebaczającego. Stąd taki piękny cytat jak:

"Patrz, to Ja, twój Brat, to Ja, twój Oblubieniec! Zapomnę ci wszystko, co kiedykolwiek uczyniłeś przeciwko Mnie. Jakby tego nigdy nie było. Byleś odtąd powrócił całkowicie do Mnie i już Mnie nie zostawiał. Obmyj się w mojej przelanej z miłości krwi w kolorze róży. Podnieś głowę, otwórz oczy, nabierz z powrotem odwagi. Na świadectwo pełnego pojednania włóż na palec moją ślubną obrączkę, przyodziej poprzednią twoją szatę (por. Łk 15,22),obuj stopy, weź na powrót swoje piękne imię, ażebyś się nazywał i był na wieki moją oblubienicą."

Henryk co do cierpienia konkluduje też:

"Nie domagam się od Ciebie, Panie, cierpienia i nie chcę go też wywoływać. Pragnę w mym sercu całkowicie zapomnieć o sobie i odtąd żyć wyłącznie dla Twojej chwały, swoimi siłami bowiem nigdy nie mogłem dojść do tego zupełnego zapomnienia o sobie. Gdybyś postanowił, Panie, że mam być człowiekiem najbardziej pogardzanym na ziemi, znosiłbym to z miłości i dla Twojej chwały. Zdaję się dzisiaj na Twoją łaskę i gdyby mnie oskarżono o największą zbrodnię, jaką kiedykolwiek popełnił człowiek, a ludzie, widząc mnie, plwaliby mi w twarz, chętnie bym to znosił dla Twojej chwały – bylem tylko w Twoich oczach pozostał niewinny."

Jest też pewnego rodzaju "pstryczek" w kierunku scholastyki:

"Gdybyś posiadł wiedzę wszystkich uczonych astrologów, gdybyś mówił o Bogu tak biegle, jakbyś znał języki wszystkich ludzi i aniołów, i gdybyś posiadł całe bogactwo wiedzy wszystkich uczonych – wszystko to nie zdołałoby poprowadzić cię do dobrego życia drogą równie pewną jak zaufanie Bogu i zdanie się na Niego we wszystkich udrękach."

Co do struktury i języka, dzieło Henryka Suzo jest bardzo poetyckie, tłumaczenie to odzwierciedla, nie ma też żadnych problemów ze zrozumieniem tekstu. Na końcu mamy też sposób rozważania męki pańskiej w modlitwie - trochę jakby oddzielny traktacik, nieco bardziej sformalizowany i praktyczny.

Księga Mądrości Przedwiecznej to - jak jest określone w opisie - "najpiękniejszy owoc mistyki średniowiecznej". Uczuciowej, ale jeszcze nie ekstatycznej, bliskiej mistyce nadreńskiej, ale jednak już brnącej w innym w kierunku. Tym niemniej autor stwierdza w Prologu, że:

"Dialog ten nie polegał na zewnętrznym Jej ukazywaniu się, nie miały też formy obrazów dawane przez Nią odpowiedzi. Były to po prostu rozważania snute w świetle Pisma Świętego, którego odpowiedzi w niczym nie mogą w błąd wprowadzić. Wypowiedzi zamieszczone w tej Księdze pochodzą bądź z ust Mądrości Przedwiecznej, tak jak podała je ona w Ewangelii, bądź też zapożyczone zostały od wielkich mistrzów. Zawierają one same ich słowa lub przynajmniej ich sens, albo wreszcie prawdy zgodne z duchem Pisma Świętego, w którym wypowiedziała się Mądrość Przedwieczna."

Lektura dla każdego, kto Go szuka i chce Jemu zawierzyć, także w najtrudniejszych momentach życia, takich jak samotność, choroba czy śmierć bliskich osób.

Myślę, że to lektura lepsza na Wielki Post, niż Adwent, no ale o tym za chwilę.

Na samym początku chciałbym bardzo pochwalić wstęp o. Szymony, w którym nie zabrakło ani krótkiej biografii autora, ani recepcji jego dzieł (także w Polsce),ani tła historycznego. A tło historyczne jest tutaj niezbędne, by zrozumieć sposób pisania autora.

Księga Mądrości Przedwiecznej to...

Ktoś nieprzyzwyczajony do myśli chrześcijańskiej może się zrazić. Ale wbrew pozorom ta książka nie nawołuje do ascetycznego umartwienia, a wskazuje właściwą perspektywę, dzięki której cierpienie, nieuniknione na tym świecie!, nie zniknie, ale może stać się dla nas lekkie i niedeterminujące. Ono bowiem ćwiczy i tworzy najlepsze cechy, co ostatecznie prowadzi do lepszej rzeczywistości.

To przepiękny tekst o chwaleniu Boga w każdym momencie swojego życia.

Ktoś nieprzyzwyczajony do myśli chrześcijańskiej może się zrazić. Ale wbrew pozorom ta książka nie nawołuje do ascetycznego umartwienia, a wskazuje właściwą perspektywę, dzięki której cierpienie, nieuniknione na tym świecie!, nie zniknie, ale może stać się dla nas lekkie i niedeterminujące. Ono bowiem ćwiczy i tworzy najlepsze cechy, co ostatecznie prowadzi do lepszej...