Z twórczością Juliana Fellowesa spotkałam się po raz pierwszy podczas lektury „Belgravii”, powieści osadzonej w odległym, dziewiętnastowiecznym Londynie. Również tym razem autor przenosi czytelnika w przeszłość, jednak cel tej osobliwej podróży w czasie jest nieco bliższy współczesności.

Damian Baxter jest człowiekiem o wyjątkowo bogatej przeszłości - a zwłaszcza, jeżeli chodzi o życie miłosne. Teraz jest samotny i schorowany, a co najgorsze: nie ma dziedzica. A przynajmniej nic na ten temat nie wie. Jednak owo domniemane dziecko, w obliczu fortuny którą posiada mężczyzna, i zbliżającej się nieubłaganie śmierci, okazuje się być niezbędne. Narrator, dawny przyjaciel Baxtera, będzie musiał rozpocząć poszukiwania, które zaprowadzą go do Londynu minionego wieku: świata swingu i wystawnych bali, świata, podlegającego nieustannym przemianom, i, jak zauważa bohater z goryczą, który bezpowrotnie przeminął.

Tym, co przykuwa uwagę w pierwszej kolejności, jest szczególny styl, którym posługuje się Fellowes. Postać, jaką obsadził w roli narratora, w rzeczywistości wcale nie gra pierwszych skrzypiec. Ma raczej pełnić rolę oczu, za pomocą których czytelnik ma możliwość zobaczyć samego głównego bohatera; oczu człowieka, będącego w każdym calu angielskim dżentelmenem, z charakterystycznym, ironicznym poczuciem humoru, czującego ogromną tęsknotę do świata przeszłości, w którym musi się zanurzyć. Uczynienie go narratorem umożliwiło autorowi znakomitą zabawę stylem, nadającej całej historii nutę gawędy, noszącej wręcz znamiona legendy - w tak wyjątkowy sposób Fellowes potrafi opisać realia upływającej epoki.

Na pochwałę zasługuje także dbałość, z jaką wykreował on bohaterów, zaludniających tak szczegółowo nakreśloną przestrzeń - Londyn lat 60. Odkrywając kolejne szczegóły z przeszłości Baxtera, narrator siłą rzeczy odsłania przed czytelnikiem kolejne portrety kobiet, które pojawiły się w życiu jego dawnego przyjaciela. Każda z nich reprezentuje odmienny typ osobowości, można by wręcz powiedzieć: archetyp. Mimo pozornej schematyczności, bohaterki kryją w sobie głębię. Są charakterystyczne i wyraziste, a jednocześnie złożone i psychologicznie wiarygodne.

Wielokrotnie zetknęłam się z opinią, według której najmocniejszym punktem prozy Fellowesa jest fakt, iż pokazuje on świat, którego w gruncie rzeczy już nie ma - i czyni to z niebywałą, wręcz ujmującą nostalgią. Niezależnie od tego, czy swoje powieści osadza w XVII wieku, czy w swingujących latach 60. wieku XX, pozostaje tak samo autentyczny - zupełnie, jakby czytelnik rzeczywiście miał do czynienia z książką powstałą w latach, w których toczy się jej akcja.

Trzeba przyznać, że nie tylko rzeczywistość opisywana przez twórcę „Downtown Abbey” odeszła w niebyt. Sama konstrukcja powieści, utkanej misternie ze splotów rozbudowanych postaci i realiów, również powoli zanika, o ile nie przepadła bezpowrotnie. Tymczasem Julian Fellowes udowadnia, że nadal można pisać w ten sposób - w eleganckim stylu przyprawionym sarkastyczną nutą narracji gawędziarza-dżentelmena, nie opierającego swojej historii na porywających zwrotach akcji, ale raczej pieczołowicie kreślącego obraz utraconej epoki, ze wszystkimi jej blaskami i cieniami.

Karolina Antczak