Dukaj jest bogiem, uświadom to sobie...

Kariera Jacka Dukaja w naszym smutnym kraju nosi piętno stereotypizacji i szufladkowania. Opatrzony metką "pisarza rozrywkowej fantastyki" autor, pomimo wieloletniej już współpracy z Wydawnictwem Literackim i definitywnemu odcięciu się od młodzieńczych historii o krwiożerczych kobietach-zombie, nadal tkwi w katalogu obok "dzieł" spod znaku Fabryki Słów, Wydawnictwa Dolnośląskiego (które przynajmniej sili się czasem na wydanie czegoś ambitniejszego). W związku z nieistniejącym w Polsce mainstreamem w zasadzie nawet nie ma gdzie się przedzierać. Postawić Dukaja koło Pilchów, Masłowskich, Kuczoków i reszty autobiograficznych poetów piszących prozą? Hańba Ci to. Postawić koło wydawnictw "Młotka i Trybika"? Zrobić półkę "Jacek Dukaj - jedyny żyjący polski powieściopisarz"?

Czym jest "Lód"? Jest powieścią. Śmiem zaryzykować sąd, iż pierwszą polską powieścią od czasów Prusa, Żeromskiego, Sienkiewicza. I tu nie chodzi o objętość, chodzi o konstrukcję fabularną, o bohaterów, sytuacyjność.
"Lód" jest powieścią obyczajową, jest książką idei, kreacją świata tak namacalnego, że niemalże prawdziwego, opowieścią o uniwersalnej ludzkiej wartości - ukształtowanym charakterze, o który tak trudno dzisiaj.
Dukajowski wieczny bohater - lekko zblazowany, ponadprzeciętnie inteligentny, upośledzony społecznie "geek", odbywa długą podróż. Ale nie chodzi tu o rozpisaną na 400 stron podróż Transsibem. Chodzi o podróż ważniejszą - o podróż do poznania siebie, ukształtowania siebie, uniezależnienia swojego jestestwa od określającego je otoczenia.
"Lód" jest też książką idei. Rozważaniem czy proces historyczny ma swoje prawa, do których można przyłożyć aparat poznawczy nauk ścisłych. Jednak, mimo tego, że jest to wątek najtrudniejszy, wpleciono go z taka maestrią w tkankę książki, jakiej nie spotka się u nikogo z dzisiejszych polskich pisarzy.
Ponad to "Lód" skrzy się, jak to zwykle u Dukaja bywa, miriadami pomysłów. Filozoficznymi rozprawkami, pomysłami naukowymi, opisami architektury, ludzi, zachowań, salonowych potyczek, charakterów. Opisami tak mięsistymi, że aż pachnącymi, słyszalnymi, smakowitymi, zanurzającymi czytelnika w akcję całkowicie i nieodwołalnie. Weżmy dla przykładu sam początek.:

"Przed składem win przewróciła się na zmarzniętem błocie matrona o gabarytach szafy gdańskiej, trzech gentlemanów podnieść ją usiłowało, pośpieszył z pomocą oficjer brzuchaty, i tak dźwigali ją wczwórsił, na raz – upadła – na dwa – upadła – na trzy – już pół ulicy pękało ze śmiechu, a kobiecina, na wiśnię skraśniała, piszczała przeraźliwie, majtając grubemi nóżkami w trzewikach drobnych... [dukaj.pl] "

Nie dla wszystkich

Dukaj nie nadaję się na rozrywkowe czytadło. Trzeba liczyć się z tym, że "Lodem" trzeba się delektować, wracać, smakować, czasem dać się porwać kryminalnej intrydze, czasem zanurzyć się w refleksję o ludzkim stanie, czasem odłożyć na tydzień dwa czy miesiąc. Autor jak zwykle wymaga od czytelnika minimum obycia z naukami ścisłymi, logiką, filozofią współczesną (Ludwig Wittgenstein mówi dzień dobry), post- i transhumanizmem. Dla stałych czytelników nie będzie to zaskoczeniem, nowych może szczerze zniechęcić.

"Lód" to pozycja wyjątkowa na firmamencie współczesnej prozy polskiej. Pozycja, po która powinni sięgnąć przede wszystkim czytelnicy mainstreamu, miłośnicy wyzwań intelektualnych stawianych im przez literaturę.
Na pewno nie przypadnie do gustu miłośnikom pędzących na złamanie karku historii serwowanych tonami przez popularnego lubelskiego wydawcę.

Reasumując - arcydzieło.

Dukaj jest bogiem, uświadom to sobie...

Kariera Jacka Dukaja w naszym smutnym kraju nosi piętno stereotypizacji i szufladkowania. Opatrzony metką "pisarza rozrywkowej fantastyki" autor, pomimo wieloletniej już współpracy z Wydawnictwem Literackim i definitywnemu odcięciu się od młodzieńczych historii o krwiożerczych kobietach-zombie, nadal tkwi w katalogu obok "dzieł" spod...