Chciałabym wiedzieć, co właśnie przeczytałam. Zerkam na tytuł. „Wstrząsające dzieło kulejącego geniusza” Dave’a Eggersa. Z pewnością to „jakieś” dzieło literackie. Gatunek – miała być autobiografia, wyszła wariacja na temat rzeczywistości. Całość w formie pamiętnika amerykańskiej wersji pięknego dwudziestoletniego, który stracił oboje rodziców i musiał zająć się młodszym bratem, Tophem. Moje oczekiwania były dość wysokie. Wyobrażałam sobie coś na kształt poetyckiego traktatu o codzienności, marzeniach młodych ludzi i ich rozbijaniu o twardą powierzchnię świata dorosłych. Dostałam zaś książkową wersję „reality show” z grupą docelową dwadzieścia plus. Jednak to wcale nie znaczy, że żałuję czasu spędzonego nad „Wstrząsającym dziełem…”.

Zaczynam czytać i choć dokładnie nie wiem czymże to jest – pamiętnik? Paszkwil? – czytam dalej. Głównie dlatego, że Eggers używa prostego, luźnego stylu, a jednocześnie pisze o śmierci. Trochę dziwne. Bardziej to przypomina konwencję filmową niż literacką. Dostajemy nie opisy różnych wydarzeń, ale scenki z tych momentów, uzupełniane przemyśleniami bohatera (i to jest już bardzo literackie). Kultura obrazkowa bez obrazków, ale ze słowami. Ale jakoś to działa. Zdaje się, że to miał być ten element „wstrząsający”.

Narrator w zamierzeniu autora to zapewne tytułowy geniusz. I choć każdy jest w jakiś sposób wyjątkowy, nie wiem czy jakikolwiek pisarz dorówna kreatywności „storytellingu” Eggersa. Granica pomiędzy niewielkim ubarwianiem rzeczywistości a wręcz mitomanią jest naprawdę cieniutka.
I pozwolenie czytelnikowi na balansowanie na tej konstrukcji wymaga nie lada śmiałości. Efekt sprowadza się do tego, że albo pokocha się tę narrację – właśnie za wariacje, przekoloryzowanie
w stylu najdziwniejszych hollywoodzkich produkcji – albo znienawidzi – przede wszystkim z powodu kabotyństwa. Osobiście umiejscowiłam swoje odczucia gdzieś pośrodku. Chwilami miałam ochotę rzucić „Wstrząsające dzieło…”, ale jakaś ciekawość tego, co jeszcze wymyśli Eggers, jakie niesamowite teorie, pomysły na realizację marzeń, anegdoty zapisał na stronach swojej książki, skutecznie mnie przyciągały.

Właściwie mogłabym stwierdzić, że to dzieło to czysta popkultura, żywa manifestacja myślenia Amerykańskiego chłopaka, który marzy, żeby jego życie było trochę takie jak w ulubionym serialu. Zresztą tak właśnie opisuje rzeczywistość. A jednak z tych mitomańskich wizji spoziera jakaś autentyczność. I o dziwo, może te wyolbrzymienia, stylizacje na wielką produkcję filmową, bardziej pozwalają dotrzeć do prawdy niż liryczne, ale w większości niezrozumiane dramaty. Eggers dał nam historie zwyczajnego dwudziestolatka wybranego przez Los do życia w świecie pełnym śmierci (traumatyczne doświadczenie odejście najpierw ojca, potem matki). Chłopaka, który nie ma supermocy, ale za to otrzymał nie lada zadanie do wykonania – wychowanie dziecka na dobrego człowieka. A przy tym musi radzić sobie z rzeczywistością i przy okazji szukać siebie, swoich pasji i celów. To, że geniusz różnie się z tych misji wywiązuje, nie zmienia mojej opinii, że chociaż kulejącym, to jakimś geniuszem jest. I to podejrzanie znajomym.

„Wstrząsające dzieło kulejącego geniusza” to prawdopodobnie jedna z najdziwniejszych książek, jakie przeczytałam. Ocieka sarkazmem, zmyśleniem i jednocześnie autentycznością. Pewnie niepoznanie tego dzieła, nie sprawi, że coś stracicie. Jednak, jeśli jednak zdarzy wam się zajrzeć do tej fioletowej, zwariowanej autobiografii, możecie się zdziwić i zapytać samych siebie: Skąd ja to znam?

Anna Cybulska