Gabriel Garcia Marquez to człowiek-instytucja i myślę że sporo czytelników zgodzi się z tym, że większość czego nie dotknął zamieniło się w złoto. W dodatku zdarzało mu się podjąć cokolwiek ryzykowne i trudne tematy, które wcale nie obiecują łatwej przeprawy dla czytelnika, a wręcz stwarzają możliwość bolesnego upadku. Tak właśnie jawił się w mojej wyobraźni „Generał w labiryncie”, czyli opowieść o ostatnich dniach Simona Bolivara.

Bez dwóch zdań to bardzo ciekawa, a co za tym idzie niejednoznaczna postać. Jako młody człowiek Bolivar szukał swojego miejsca w życiu i znalazł chociażby wykształcenie w Europie. Był wtedy idealistą i mówiąc wprost – chciał dobrze, ale nie wiedział jak się za to zabrać. Kierunek podpowiedział mu chociażby Alexander von Humboldt, który zasugerował, że ktoś powinien uporządkować struktury Ameryki Południowej i miał na myśli właśnie Simona. Z czasem właśnie za to zabrał się ambitny młodzieniec, którego celem było stworzenie jednej wielkiej federacji państw Ameryki Południowej. Jednakże jak to zazwyczaj w życiu bywa, choć udało mu się w większości wyzwolić kraje spod jarzma Hiszpanii, tak późniejsze tworzenie konglomeratu już takie proste nie było. Zresztą sam główny bohater także się zmienił i przeistoczył się w kogoś, komu bliżej było do dyktatora niż zbawiciela.

Nie powinno więc dziwić, że sportretowanie takiej postaci było jednoznaczne z sporym wyzwaniem. Na szczęście jeśli do tematu zabiera się ktoś taki jak Marquez, można być relatywnie spokojnym o wynik. Jak na zmyślnego autora przystało, kolumbijski zdobywca nagrody Nobla serwuje tu prawdziwie kompleksowy portret wielkiego wodza, ale też otoczenia i jego nastawienia, które uległo zmianie na przełomie lat. Przez te kilka dni tułaczki tworzy spektrum postaci złamanej, przemielonej przez tryby historii.

Simon Bolivar jawi się jako przywódca, który najlepsze dni ma dawno za sobą. Zdarzają mu się momenty oddechu, ale znakomicie zdaje sobie sprawę, że to ostatnia prosta w drodze do wieczności. Wciąż czuć jego wielką charyzmę, ale jest ona żywo przetykana rozczarowaniem. Wewnętrznym bólem, że po tak wielu latach walki, zamiast scalonej jedności pozostała mu ucieczka i niepewność. Świadomość, że w ostatnich dniach egzystencji nie może czuć się bezpiecznie na swojej ziemi, gdy każdy dybie na jego życie.

Marquez w żadnym razie nie oszczędza głównego bohatera, nie stara się go wybielić. Postanawia za to spenetrować do głębi zakamarki jego duszy. Pokazywać rozbrat między pragnieniami a osiąganymi skutkami. Ukazywać ludzkie słabości, chociażby do płci pięknej, które Bolivar idealizuje, a czytelnik może w nich dostrzec bezwzględne wykorzystywanie. To człowiek, który dopuszczał się zbrodni, ma swoje ofiary na sumieniu, bardziej niż rozsądek napędza go swoista paranoja. Ale przy jego przewinach trudno nie żałować go jako istoty ludzkiej właśnie. Kogoś, kto chciał wyzwolenia, wolności, nowego otwarcia, ale sam wpadł w pułapkę swych poprzedników i zagubił się w labiryncie własnych pragnień.

Zginiesz jako bohater, albo dożyjesz dnia, gdy staniesz się złoczyńcą – któż by pomyślał, że cytat z Mrocznego Rycerza idealnie podsumuje postać Simona Bolivara, tak zmyślnie przybliżoną w Generale w labiryncie. Choć zdarzają się w lekturze drobne momenty przestoju, to autorowi udało się pokazać człowieka zarówno wielkiego, dumnego, chwilami fałszywego, jak i rozczarowanego sobą i światem podczas swych ostatnich dni. To portret skomplikowany, niejednoznaczny i właśnie dlatego tak pociągający. Wizerunek, w który chce się wgryzać i poznawać, odnajdywać kolejne skrawki duszy głównego bohatera bez względu na to czy oznaczają one życie czy śmierć.

Patryk Rzemyszkiewicz