W życiu spotkałem zaledwie jednego świadomego czytelnika, który otwarcie deklarował niechęć do literatury czeskiej. Pod pojęciem "świadomego czytelnika" rozumieć tu należy nie kogoś, kto gdzieś tam coś usłyszał i komu nazwiska Capek, Hasek, Hrabal czy Kundera coś tam mówią, lecz takiego co czytał to wszystko i zna, a mimo to nie znajduje to w jego oczach uznania. Interesującą jest rzeczą znać przyczynę owej niechęci czy braku zainteresowania. Otóż czytelnik ten wielką żywi estymę dla literatury polskiego romantyzmu, a w dziełach słynnych Czechów dostrzega jeno bezideowość i birbanctwo, swego rodzaju apologię użycia (wprawdzie dość umiarkowanego, gdy porównać je z tym na modłę rosyjską). I tak oto mamy klucz do zrozumienia kolejnej czeskiej powieści. "Mówi ona, że głupio jest wszędzie" (cyt. za Mariusz Szczeklik). "Przypadki inżyniera ludzkich dusz" to rozgrywająca się naraz w kilku planach czasowych historia życia czeskiego intelektualisty, który - niczym sam Skvorecky - żyje na emigracji w Kanadzie i w dodatku wykonuje tam zawód nauczyciela akademickiego. Jego dziedziną jest literatura i to na tym właśnie polu podejmuje na ogół nieskuteczne i jałowe próby podbicia dusz (a może tylko umysłów?) swoich niewiele rozumiejących studentów. Wspomniano już, że rzecz dzieje się w kilku planach czasowych. Czy jednak scenerią wydarzeń będzie Protektorat Czech i Moraw (wątek skądinąd bardzo interesujący, o ile ocenimy go przez pryzmat radykalnie innych, polskich doświadczeń tamtego czasu), czy będzie nią socjalistyczna Czechosłowacja, czy wreszcie współczesna Kanada, którakolwiek z fabuł ujmie nas najbardziej, czy też najbardziej nas zniechęci (fabuły te stale przechodzą jedna w drugą i przenikają się w ramach tych samych rozdziałów, jednak dla obeznanych z awangardą czytelników żadna to przecież trudność), to przecież nic z tego nie jest ani do końca ważne, ani do końca istotne, bo z całej tej plątaniny ostatecznie wyłania się absurd jako "naczelna zasada istnienia" w każdych warunkach historycznych i pod każdą szerokością geograficzną. Kiedykolwiek zatem i gdziekolwiek żyć będziesz twoje życie będzie równie bezsensowne i niewiele warte, a jeśli cokolwiek można z tym zrobić, to chyba tylko z wdziękiem o tym opowiedzieć. Nietrudno domyślić się, że książka Skvorecky'ego właśnie taką jest opowieścią.

W życiu spotkałem zaledwie jednego świadomego czytelnika, który otwarcie deklarował niechęć do literatury czeskiej. Pod pojęciem "świadomego czytelnika" rozumieć tu należy nie kogoś, kto gdzieś tam coś usłyszał i komu nazwiska Capek, Hasek, Hrabal czy Kundera coś tam mówią, lecz takiego co czytał to wszystko i zna, a mimo to nie znajduje to w jego oczach uznania....