Zaczęło się to wtedy gdy pewnej dojrzałej już wiosny bujaliśmy się z mamą w groszkowym fiaciku przez wsie jakieś nieodkryte, falujące, by dotrzeć w końcu do starego przykościelnego domu jakiegoś ziomka naszych sąsiadów. Tam w dużym ciemnym pokoju pod oknem ujrzałem w smugach słońca zaglądających rajsko z ogrodu, ten hebanowy dostojny cud, w którym boskie i ziemskie zlewało się w jedno. Jak to już było, że wyżebrałem możliwość z tym obcowania, to pamięć ogłuszona wiekopomnym odkryciem tu mnie zawodzi. Podejrzewam, że wierciłem się i skamlałem jak mały piesek podchodząc coraz to bliżej jak kotek, krok po kroczku, aż doleciało mnie sakramentalne tak. Brzdąknąłem paluszkiem w bielutki paluszek i oto jakbym przemówił pradawnym językiem czystej, krystalicznie dźwięcznej miłości; wszechświat leciutko zadrgał, pogłębił, przekazał dalej ten kod mojej duszy, otwierając wieczne zapomniane wrota, skąd tchnęło mnie w teraźniejszości Najwyższe pozdrowienie. Piękny to był dzień, który zaraz gdzieś zapelętał się pośród dwunastoletnich miłostek, zabaw, obaw, łyżew z siostrą na stawie i innych wzruszeń. Traf chciał bym za 7 może księżycowych pełni trafił po raz pierwszy do sąsiadów obok, znów z mamą:). Ja wiem? Może po lutownicę? A tam zastałem nieskromny ten przedmiot, rozsadzający niczym w japońskiej bajce maleńki pokoik. Teraz już poszło z górki. Syn właściciela lutownicy odegrał mi walc dla Elizy, zaczarował mnie, osłupił i było po mnie. Potem pamiętam już tylko jak sześciu sąsiadów z panem Rybką świętej pamięci na czele, targali To do mojego pokoju a gorsza robota wydawała mi się tylko ta Syzyfowa. Tak, moja wspaniała przecudowna mama po incydencie z Elizą musiała widzieć w moich wiecznie nieśmiałych, teraz w dodatku szalonych oczach, potężne nieme pragnienie (później pragnąłem równie intensywnie jedynie skutera, by w letnie, upalne, bezsenne noce objeżdżać dzikie zakola miasta, podróży do południowych Indii i pewnej dziewczyny). No i stało się. Zaczęły fruwać marsze tureckie, bolera, Eliza, Carmen, Brahmsy, Offenbachy. Serce oszalało. Najpiękniej wspominam jednak Boże Narodzenie, gdy w akcie wdzięczności, miłości i podziwu plumkałem kolędy dla mojej mamy, te piękne proste a tak wzruszające adagietta, rozbłyskujące światłem, radością i czarem pośród mroźnej, bezlitosnej nocy. Najchętniej pominąłbym okres muzycznej edukacji by zachować z trudnością początkującego linoskoczka ciepły, harmonijny ton tej historii. Lecz dobrze, nie powiodło się. Jak cała edukacja, przymus ćwiczenia tych paskudnych palcówek, prymitywnych, barbarzyńskich melodyjek, próby zatrzymania mnie w ryzach tempa, wprowadzenia jakiejkolwiek techniki spełzły na niczym, w dodatku wujek Jerzyk objawił mi grunge. Wersję Dumb z BBC session uważałem, nurkując na czarnych klawiszach w poszukiwaniu basu, białymi wywabiając drżące, lekko przybrudzone plamy melodii niby tę londyńską mgłę na francuskim moście za remiks doskonały, podśpiewując smutny i rozanielony wraz. Muszę tu wspomnieć tę chwilę, kiedy w Mikołajki moje dwie koleżanki w pierwszej klasie liceum, gdy grypa mnie zmogła, przyniosły słodycze, prezenty. Wykonałem wtedy november rain (i tak już przesadzony kawałek),wywołując chóry anielskie i trąby jerychońskie. W piżamie, w kącie oka, w oknie, w promieniu, w słońcu ich uśmiechów mieliśmy chwilkę. Z okresów enigmatycznych należy wspomnieć ten czas, gdy przyleciał do nas kanarek w sobotni poranek. Wtedy pamiętam, że przez jego śpiew zupełnie odechciało mi się grać na pianinie. Tak pięknie śpiewał. Czynił to głównie podczas pracy odkurzacza (antycypacja Autechre?). Jeszcze później pianino wyemigrowało z mojego pokoju. Wtedy w hiatusie, po śmierci mamy. zaczął się ten okres elekrto-techno-krautrock-jazzu i awangardy, dźwięków w tej próżni, trochę światła i słowa, dużo później Miłości. Jednak moment kulminacyjny przypadł na któreś zimowe ferie. Nie było nic do roboty, Absolwent w tv, potem sanki na pustej górce w sztucznym świetle, albo też alternatywnie nagrywanie z grupą Hoody's band. Mój młodszy brat , choć dopiero zamieniał powoli cyferki po jedynce w metryce, jeszcze przed mutacją, śpiewał o sprawach wyjątkowo doniosłych; wiecie, samotność, zagubienie, rozpacz i nadzieja. Podkładałem mu na pianinku, już brudno, odtwórczo, symbolicznie, punkowo melodyjki. Nagraliśmy kasetę.T. Love to doceniło. Zaprosili nas na scenę w Krakowie. Potem ja z Marzenką świętowałem, a braciszek jeździł w tym akademiku windą tam i z powrotem. w górę i dół...Podobno ją zepsuł haha. Uwielbiałem też czas jakiś rozstrajać pianino w cafe Trelkovsky, dopóki właściciel wyraźnie mi tego zabronił, stawiając darmowe piwo. Ponieważ nie o chronologię jednak tutaj idzie, a Bóg stworzył to wszystko jednocześnie, wspomnę okres przedostatni',) kiedy to już na stepie, dziki, opuszczony w naturze, bliski obłędu odgrywałem głęboko w nocy tylko na czarnych klawiszach na pedale przedłużenia dźwięku - kwiat opadający wiśni. Rzekł tak raz Monk: "The piano ain't got no wrong notes".

Zaczęło się to wtedy gdy pewnej dojrzałej już wiosny bujaliśmy się z mamą w groszkowym fiaciku przez wsie jakieś nieodkryte, falujące, by dotrzeć w końcu do starego przykościelnego domu jakiegoś ziomka naszych sąsiadów. Tam w dużym ciemnym pokoju pod oknem ujrzałem w smugach słońca zaglądających rajsko z ogrodu, ten hebanowy dostojny cud, w którym boskie i ziemskie zlewało...

Impresje, które nie tworzą obrazu. Piękne fragmenty, które fragmentami mają pozostać. Łączy je postać narratora. Męcząca.

Impresje, które nie tworzą obrazu. Piękne fragmenty, które fragmentami mają pozostać. Łączy je postać narratora. Męcząca.

Osiemset jeden stron niesamowitej, enigmatycznej, wręcz sensualnej podróży, bynajmniej nie w znaczeniu geograficznym, bo tu historia ma więcej do powiedzenia, przez Niemcy i Węgry, przy czym częściej jednak po kraju, jak stanowi jedno z proverbiów polskich, naszych bratanków. Skądinąd nie sposób właściwie czytać, czy nawet odczytywać "Pamięci" bez znajomości, i to niemałej, już wspomnianej, najnowszej - jeśli tak można to określić - historii kraju naddunajskiego. Wszystko bowiem, co dzieje się w zaproponowanym tu przez Nádasa świecie przedstawionym ubrane jest w kontekst dziejowy. Ci zatem, którzy są na bakier z historią Węgier, albo muszą sobie odpuścić tę, mimo wszystko, nader ciekawą lekturę, albo usiąść z książką przed komputerem lub z telefonem w ręce i wygooglować, co trzeba, żeby móc czytać ze zrozumieniem, albo... pójść moim tropem, tzn. kiedy już osiągnąłem stan najwyższej irytacji - googlując, co trzeba - postanowiłem pozostać na płaszczyźnie, że tak to ujmę, rozumienia pierwszego. Muszę wobec tego przyznać, że pewnie nie tak odebrałem treść "Pamięci" jakby życzył sobie tego autor, ale z drugiej strony wcale nie mam poczucia, że czytałem tę powieść totalnie bez zrozumienia, i że w efekcie niewiele mi ona dała. Wręcz przeciwnie. Chyba czasem warto zaryzykować i odpuścić sobie kalkę, jaką nakładają na swoje utwory rozmaici pisarze, aby rzeczywiście móc przeżyć coś ekstatycznego w kontakcie z literaturą, aby faktycznie móc czytać ją z autentyczną przyjemnością, a nie tylko analizować, doszukiwać się i być niewolnikiem zabiegów, tendencji i tropów, czy chociażby rzeczonej historii. Oczywiście wiadomo, że dzieła pisane powstają dla konkretnych celów, powstają po coś i nie można każdorazowo lekceważyć odgórnych założeń autorskich, ale trudno też wymagać od czytelnika wszechwiedzy. Powstaje zatem pytanie, czy w przypadku, kiedy odbiorca nie orientuje się w jakiejś dziedzinie, więcej, nie dysponuje rzetelnymi informacjami odnośnie do niej, nie powinien wówczas czytać literatury, która jest z nią ściśle skorelowana, czy może lepiej czytać, zrozumieć ile się da, a resztę pozostawić procesowi konkretyzacji dzieła literackiego. Moim zdaniem opcja druga powinna w tym przypadku przeważyć. Bo nawet jeśli trudno jest nam zrozumieć, o co dokładnie chodzi autorowi danego tekstu, to nigdy nie można ze stuprocentową pewnością stwierdzić, że czytelnik nie odnajdzie własnej drogi pośród czytanych treści. A własne drogi czasami są lepsze niż podejmowanie prób interpretacji założeń odautorskich. Kiedy bowiem idziemy własnym szlakiem, zwiększa się prawdopodobieństwo przeżycia katharsis, zwiększa się prawdopodobieństwo odnalezienia samego siebie, stania się lepszym, wyrozumialszym, bardziej empatycznym. Czyż nie taka w końcu jest rola literatury, czyż nie ma nas uszlachetniać?
Warto więc przeczytać "Pamięć", tę powieść - dla mnie - o sile i głębi miłości, jaką człowiek jest w stanie obdarzyć drugiego człowieka, mimo nie najłatwiejszego kontekstu historycznego, o poświęceniu, do jakiego nas ona skłania, o wyrzeczeniach, o tym, że nierzadko trudno zrozumieć, dlaczego świat jest taki, a nie inny, ale przede wszystkim o tej sentymentalnej zdolności człowieka do opuszczenia, pozostawienia, nie odwracania się za siebie - bez pytań, bez odpowiedzi, bez niczego - bez ani jednej nawet łzy...

Osiemset jeden stron niesamowitej, enigmatycznej, wręcz sensualnej podróży, bynajmniej nie w znaczeniu geograficznym, bo tu historia ma więcej do powiedzenia, przez Niemcy i Węgry, przy czym częściej jednak po kraju, jak stanowi jedno z proverbiów polskich, naszych bratanków. Skądinąd nie sposób właściwie czytać, czy nawet odczytywać "Pamięci" bez znajomości, i to niemałej,...

Swego czasu napisałem recenzję Pamięci (,,Śmierć zegarkom'', Nowe Książki). Przedruk: https://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/recenzje/smierc-zegarkom/

Swego czasu napisałem recenzję Pamięci (,,Śmierć zegarkom'', Nowe Książki). Przedruk: https://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/recenzje/smierc-zegarkom/

Bardziej właściwym tytułem byłoby słowo Niepamięć. W powieści tej mamy bowiem do czynienia z fragmentami pamięci, której z jakiś względów nie pamiętamy, które utraciliśmy, zapomnieliśmy, pamiętamy tylko fragmentarycznie. Owe puste miejsca w naszej pamięci, owe luki łamiące ciągłość, spójność naszych przeżyć skłaniają nas (oczywiście tych, którzy taką właściwość naszej pamięci o sobie samym chcieliby posiadać) do złożonych działań zmierzających do odtwarzania straconych przeżyć. W procesie odzyskania pamięci, wypełnianiu luk sięgamy po różne narzędzia, w tym także po mechanizm konfabulacji. To w końcu nasza pamięć, o nas samych i chcemy dobrze wypaść. Proces ten jest skomplikowany i żmudny. Jego przebieg jest chaotyczny i dopiero finał daje szansę na spójną i uporządkowaną, logicznie zwartą historię naszego życia. Niniejsza powieść jest niejako sprawozdaniem z tego procesu. Próbą odzyskania pamięci. Być może próbą stworzenia jej. Chaos towarzyszący temu procesowi odciska się na formie językowej, który dla mnie jest po prostu bełkotem wieloznaczności, sprzeczności i niejasności. Powieść czyta się okropnie. Nie wiem na ile jest to wątpliwa zasługa tłumacza, ale co drugie zdanie wymaga znacznych hermeneutycznych umiejętności, których niestety jak się okazuje, nie posiadam. Wymaga też nieskończonych pokładów cierpliwości, których już z cała pewnością nie posiadam. Wydawało mi się, że po przeczytaniu Sein Und Zait Heideggera nic mnie już nie zaskoczy, a jednak.

Bardziej właściwym tytułem byłoby słowo Niepamięć. W powieści tej mamy bowiem do czynienia z fragmentami pamięci, której z jakiś względów nie pamiętamy, które utraciliśmy, zapomnieliśmy, pamiętamy tylko fragmentarycznie. Owe puste miejsca w naszej pamięci, owe luki łamiące ciągłość, spójność naszych przeżyć skłaniają nas (oczywiście tych, którzy taką właściwość naszej...

Nie pamiętam, bym z takim mozołem przedzierał się przez lekturę powieści. Po kolejnych powrotach do książki z trudem odnajdywałem pozostawiony wątek. Jedyne, co mnie przyciągało, to język. Plastyka opisów, wyszukana zmysłowość, przedstawienia wybranych scen niejednokrotnie mnie porywały, jednocześnie przykrywając opisywaną historię bohaterów. Często gubiłem się w trakcie lektury nie potrafiąc do końca wejrzeć w świat bohaterów, którzy przeżywali swoje życie w nieznanej mi skali niuansu. Przeczytałem tę książkę. Wszedłem na szczyt, ale zamiast zapierających dech widoków, cały czas byłem w lesie. Niemniej, nie żałuję wędrówki. Były w trakcie lektury chwile wzlotu. Czytając wielokrotnie złożone zdania czułem się jak liść, który wiruje z każdym podmuchem wiatru nie wiedząc, gdzie wyląduje. Chwilami dałem się ponieść i to było piękne.
PS. tym razem świadomie nie daję jednej oceny. Równie dobrze może to być i 3, i 9.

Nie pamiętam, bym z takim mozołem przedzierał się przez lekturę powieści. Po kolejnych powrotach do książki z trudem odnajdywałem pozostawiony wątek. Jedyne, co mnie przyciągało, to język. Plastyka opisów, wyszukana zmysłowość, przedstawienia wybranych scen niejednokrotnie mnie porywały, jednocześnie przykrywając opisywaną historię bohaterów. Często gubiłem się w trakcie...

Węgierska cegła.

Zdania na półtorej strony. Badanie pamięci ludzkiej poprzez analizowanie dojrzewania i kłębiących się w człowieku odczuć. Łączenie spraw wewnętrznych ze społecznymi. To wszystko i jeszcze więcej zawarte zostało w prozie Petera Nadasa. Ponad 800-stronicowa powieść „Pamięć” to dzieło monumentalne. Z dzisiejszej perspektywy wciąż zaskakuje swoim modernizmem, ale i wątkami społecznymi. W tym opisami aktu homoseksualnego. Z resztą bardzo XX-wieczne jest to rozedrganie głównego bohatera.

Główna akcja dzieje się w Berlinie lat 70. Odwiedzamy też Budapeszt, gdzie poznajemy dziecinne losy bohatera. To właśnie ten etap i związane z nim konsekwencje wydają się być najciekawsze. Nadas unika opierania konstrukcji swojego bohatera (imię jego poznają tylko najwytrwalsi tj. ok. 650 strony) o wyjątkowe traumy. Tym samym udowadnia, że tworzenie fikcji nie musi być efektowym epatowaniem złych przeżyć. Co więcej, psychologiczna prawda, jaka z „Pamięci” się wyłania jest taka, że niekoniecznie drastyczne zdarzenia nas kształtują, a suma drobiazgów, nieistotnych zdarzeń czy przypadkowych spotkań.

Jest też historia przez duże „H”. Przedstawiona z punktu widzenia kasty uprzywilejowanej. Rewolucja roku 1956 jest tu przywołana, opisana i jest jednym z najlepszych wątków historii. Historii, która kończy się nieco odmiennie niż można było sądzić. Fascynujące doświadczenie literackie. Dygresja na dygresji, a do tego szukanie znaczeń poukrywanych między słowami. Dość powiedzieć, że nie jest to lektura na dzisiejsze czasy, ale dobrze, że trafiła do nas z trzydziestoletnim opóźnieniem.

Inne: http://www.nowamuzyka.pl/author/jaroslawszczesny/

Węgierska cegła.

Zdania na półtorej strony. Badanie pamięci ludzkiej poprzez analizowanie dojrzewania i kłębiących się w człowieku odczuć. Łączenie spraw wewnętrznych ze społecznymi. To wszystko i jeszcze więcej zawarte zostało w prozie Petera Nadasa. Ponad 800-stronicowa powieść „Pamięć” to dzieło monumentalne. Z dzisiejszej perspektywy wciąż zaskakuje swoim modernizmem,...

"Pamięć" to bezapelacyjnie proza najwyższej próby, której w żaden sposób nie zaszkodził upływ czasu (od chwili publikacji mija 31 lat),a z pewnością pomógł pierwszorzędny przekład Elżbiety Sobolewskiej. Nie mogę powiedzieć, że jestem zachwycona, ponieważ książka chwilami przytłacza i nuży, ale pozostaję pod ogromnym wrażeniem. I jakkolwiek rzadko można mówić o kunszcie pisarskim, Peter Nádas z pewnością go posiadł.

Pełny tekst tu:
http://czytankianki.blogspot.com/2017/11/pamiec.html

"Pamięć" to bezapelacyjnie proza najwyższej próby, której w żaden sposób nie zaszkodził upływ czasu (od chwili publikacji mija 31 lat),a z pewnością pomógł pierwszorzędny przekład Elżbiety Sobolewskiej. Nie mogę powiedzieć, że jestem zachwycona, ponieważ książka chwilami przytłacza i nuży, ale pozostaję pod ogromnym wrażeniem. I jakkolwiek rzadko można mówić o kunszcie...

Dobrze napisana, ciekawa, dobrze się czyta ale za rzadko po zdaniach są kropki, częściej przecinki, co powoduje że zdania są czasem na pół strony i więcej, więc trudno się czasem połapać o co chodzi w danej historii, ponieważ autor z jednego wątku skacze na drugi.

Dobrze napisana, ciekawa, dobrze się czyta ale za rzadko po zdaniach są kropki, częściej przecinki, co powoduje że zdania są czasem na pół strony i więcej, więc trudno się czasem połapać o co chodzi w danej historii, ponieważ autor z jednego wątku skacze na drugi.

Literatura dla wymagającego czytelnika. Kunszt pisarski widoczny nie tylko na poziomie kompozycji, wielopłaszczyznowej i skomplikowanej narracji, przeskokach w czasie, wielowątkowości ale również na poziomie konstrukcji psychologicznej postaci. Niespieszna, esencjonalna proza.

Literatura dla wymagającego czytelnika. Kunszt pisarski widoczny nie tylko na poziomie kompozycji, wielopłaszczyznowej i skomplikowanej narracji, przeskokach w czasie, wielowątkowości ale również na poziomie konstrukcji psychologicznej postaci. Niespieszna, esencjonalna proza.