„Pół legenda, pół prawda, pół nieprawda” - cytując 64 odcinek „Kapitana Bomby”.

I takie reportaże zazwyczaj czyta się najlepiej. Gdyby każde stwierdzenie autor opatrywał przypisem do źródeł i powstrzymywał się od wyrażania osobistych opinii, książka dostarczałaby pewnie więcej wiedzy, ale komu? Sięgnąłby po nią ułamek czytelników, wcześniej już zainteresowanych poruszanym tematem.

Nie oczekuję w takim razie bezstronności. Oczywiste, że autor ma pewne przekonania, stąd też zajmuje określoną stronę, a dzieło zyskuje piętno jego osobowości. To dobrze. Inną rzeczą jest obiektywność. Można opowiadać się po jednej ze stron, jednocześnie przedstawiając racje obu. Kapuściński potrafił to zrobić, ale akurat nie tu.

„Cesarz” jest książką znacznie lepszą, mimo przekłamań (wygląda na przykład na to, że Tekele Wolda Hawariat nie został ścięty na rozkaz Haile Selassie po latach bycia więzionym za niewinność, tylko zginął w strzelaninie z policją po nieudanym zamachu bombowym na cesarza) trzymającą się powyżej akceptowalnego poziomu rzetelności. Poza tym nastrój groteskowej baśni sam w sobie czyni „Cesarza” arcydziełem. W „Szachinszachu” Kapuścińskiemu zabrakło polotu. Momentami wybija się trochę wyżej, ale przez większość czasu zamiast wprowadzić czytelnika w inny świat, zbyt usilnie próbuje przekonać go do swoich opinii.

Po pewnym czasie bycie bitym łopatą po głowie zaczyna się nudzić. Szach wydaje pieniądze na siebie — źle. Wydaje na armię — źle. Sprowadza kierowców z Korei — źle, bo płaci im za mało. Sprowadza specjalistów zza granicy i płaci im dużo — źle. W kraju nie ma ludzi zdolnych do obsługi nowoczesnych urządzeń — źle. Szach ściąga pracowników z innych krajów — źle, bo Irańczycy muszą patrzeć, że ktoś potrafi coś lepiej od nich. Armia umie strzelać tylko do cywili — źle. Szach sprowadza wykwalifikowanych oficerów z USA - źle. Okręty przemycają japońskie samochody z Dubaju — źle, bo „od strony morza Iran był bezbronny”. Ale zaraz, przecież wydatki na armię były złe? Skoro okręty były niepotrzebne, mogłyby przemycać japońskie samochody nawet i z samej Japonii.

Nad zasadnością rozbudowy armii można zastanowić się, biorąc pod uwagę trwający latami spór z Irakiem o Szatt al-Arab, który już w 1974 roku przybrał formę zbrojnych starć, a 6 lat później przerodził się w długą i krwawą wojnę.

„Szyici są hardzi, są inni, niż pokorna, sunnicka większość (...)” — nie wiem, jak to skomentować. Może Al-Kaida i talibowie wiedzą.

Brak ukazania jakichkolwiek pozytywów rządów dynastii Pahlawi osiąga skutek odwrotny od zamierzonego. Można zacząć zadawać sobie pytanie, jakim cudem tak głupi władca mógł utrzymać się na tronie przez 38 lat, a wreszcie dojść do wniosku, że Kapuściński nie przedstawił go zgodnie z prawdą. Historia na ogół nie pozwala idiotom rządzić zbyt długo. Francisco Macías Nguema wytrzymał u sterów Gwinei Równikowej 11 lat z braku jakiejkolwiek konkurencji, ale to wyjątek.

Styl „Szachinszacha” jest średni jak na Kapuścińskiego, to znaczy bardzo dobry. Pochłania się go raczej, niż czyta. Traktuję tę książkę jako opartą na faktach, nie dokumentalną. Mniej więcej tak samo lubię słuchać włoskich piosenek o wojnie w Abisynii. Zarówno do „C'era una volta il Negus”, jak do „Szachinszacha” lepiej jednak podchodzić z rezerwą, mając wstępną wiedzę i nie traktować ich jako rzetelne ani jedyne źródło wiedzy.

„Pół legenda, pół prawda, pół nieprawda” - cytując 64 odcinek „Kapitana Bomby”.

I takie reportaże zazwyczaj czyta się najlepiej. Gdyby każde stwierdzenie autor opatrywał przypisem do źródeł i powstrzymywał się od wyrażania osobistych opinii, książka dostarczałaby pewnie więcej wiedzy, ale komu? Sięgnąłby po nią ułamek czytelników, wcześniej już zainteresowanych...

Wspaniała książka. O dyktaturze, o ciemnocie, o strachu. Czytając od razu na myśl przychodzi dyktatura śmiecia Kaczyńskiego z tymi jego lizusowatymi pomocnikami.

Wspaniała książka. O dyktaturze, o ciemnocie, o strachu. Czytając od razu na myśl przychodzi dyktatura śmiecia Kaczyńskiego z tymi jego lizusowatymi pomocnikami.

To książka o dwudziestej siódmej rewolucji, którą w swoim życiu widziałem autor, a każda rewolucja jest dramatem. Niezwykle interesująco opisany jest Iran to kraj, w którym nigdy nie ma spokoju, gdyż wisi nad nim czarna chmura. Choć naród irański żyje blisko piekła jego przedstawiciel uważają, iż dali światu cudowną bezużyteczność. Polega ona na ozdabianiu świata, choćby poprzez dywany rozłożone na spalonej słońcem pustyni, które przypominają pachnące łąki. To ponadczasowa lektura o jednym z najbardziej brutalnych reżimów, i o rewolucji, którą widzimy oczami autora. Oczywiście polecam.

To książka o dwudziestej siódmej rewolucji, którą w swoim życiu widziałem autor, a każda rewolucja jest dramatem. Niezwykle interesująco opisany jest Iran to kraj, w którym nigdy nie ma spokoju, gdyż wisi nad nim czarna chmura. Choć naród irański żyje blisko piekła jego przedstawiciel uważają, iż dali światu cudowną bezużyteczność. Polega ona na ozdabianiu świata, choćby...

Książka daje możliwość poznania najnowszej historii Iranu. Tego Iranu o którym myślimy że durzo wiemy.

Książka daje możliwość poznania najnowszej historii Iranu. Tego Iranu o którym myślimy że durzo wiemy.

Lepszego Kapuścińskiego nie znajdziecie.

Lepszego Kapuścińskiego nie znajdziecie.

Fantastycznie odmalowana historia upadku ostatniego, pro-zachodniego szacha Iranu oraz początków współczesnego fanatyzmu islamskiego.

W fabułę, za sprawą rewelacyjnie prowadzonej narracji, bez problemu wgryzie się nawet osoba niezaznajomiona z sytuacją Bliskiego Wschodu. A dzięki lekturze, po jej skończeniu będzie dużo lepiej rozumieć obecne napięcia w regionie.

Fantastycznie odmalowana historia upadku ostatniego, pro-zachodniego szacha Iranu oraz początków współczesnego fanatyzmu islamskiego.

W fabułę, za sprawą rewelacyjnie prowadzonej narracji, bez problemu wgryzie się nawet osoba niezaznajomiona z sytuacją Bliskiego Wschodu. A dzięki lekturze, po jej skończeniu będzie dużo lepiej rozumieć obecne napięcia w regionie.

Pretekstem do tego reportażu o rewolucji w Iranie (ale nie tylko, bo jest tam duża dawka najważniejszych informacji historycznych) jest przeglądanie przez autora pliku zdjęć, notatek, starych perskich gazet. Generują one kolejne historie mieszkańców i opisu państwa jako całości. Dosyć chronologicznie.

Książka lepsza od Cesarza bo jest taka jakby bardziej reporterska, gdzie Kapuściński analizuje i rozkłada na drobne reżim szacha, podczas gdy w Cesarzu oprócz analizy reżimu Haile Selassie była jeszcze zabawa słowem i pokazanie wręcz anegdotyczne absurdów monarchii.
Jest zatem w Szachinszachu i analiza wydarzeń historycznych (powstanie dynastii Pahlavich, próba wyrwania się z kolonializmu za Mosaddegha, wzrost i upadek rządów Rezy Pahlaviego, wielka polityka i pieniądze z ropą w tle, system terroru służby bezpieczeństwa Savak, ale nie brakuje też opisu życia i wrażeń ludzi, którzy w tym systemie żyli.

Bardzo dobry rozdział o szyitach, ich korzeniach, poglądach oraz władzy, dający pełniejszy obraz późniejszych wydarzeń na Bliskim Wschodzie, wojen z Irakiem i powstań muzułmańskich.

Pretekstem do tego reportażu o rewolucji w Iranie (ale nie tylko, bo jest tam duża dawka najważniejszych informacji historycznych) jest przeglądanie przez autora pliku zdjęć, notatek, starych perskich gazet. Generują one kolejne historie mieszkańców i opisu państwa jako całości. Dosyć chronologicznie.

Książka lepsza od Cesarza bo jest taka jakby bardziej reporterska, gdzie...

"Szachinszach" to ponadczasowa lektura, w której Ryszard Kapuściński z niezwykłą precyzją i empatią ukazuje uniwersalną naturę każdej rewolucji na przykładzie rewolucji irańskiej. Przemyślenia, które Kapuściński wplata między swoje reportażowe opisy, są prawdziwymi perłami, które mimo upływu czasu nie tracą na aktualności.

Konstrukcja książki jest niesamowicie innowacyjna i ciekawa. Zamiast tradycyjnych rozdziałów, Kapuściński wprowadza nagłówki w stylu "Fotografia 1", "Fotografia 2", gdzie za pomocą słów maluje obrazy, które ożywiają historię szacha i innych bohaterów tej opowieści.

"Szachinszach" to kapitalna, pouczająca i mądra książka, która na długo zostaje w pamięci czytelnika. Zdecydowanie godna polecenia dla każdego, kto szuka głębszego zrozumienia dynamiki społecznej i politycznej stojącej za procesami rewolucyjnymi.

"Szachinszach" to ponadczasowa lektura, w której Ryszard Kapuściński z niezwykłą precyzją i empatią ukazuje uniwersalną naturę każdej rewolucji na przykładzie rewolucji irańskiej. Przemyślenia, które Kapuściński wplata między swoje reportażowe opisy, są prawdziwymi perłami, które mimo upływu czasu nie tracą na aktualności.

Konstrukcja książki jest niesamowicie innowacyjna...

To właściwie literatura piękna, a nie reportaż, ale na pewno nie jest to minus tej książki. Jak ktoś chce dowiedzieć się faktów o rewolucji w Iranie, znajdzie na ten temat bardziej fachowe źródła, ale nikt tak nie opowiada o ludziach jak Kapuściński.

A ostatnie kilkadziesiąt stron, gdzie piszę on o tym, co doprowadza ludzi o obalenia tyranów i jak potem rewolucja zjada własne dzieci, to miara tak uniwersalna, że można przyłożyć ją do wielu fragmentów mapy i wielu momentów w historii i będzie pasować.

To właściwie literatura piękna, a nie reportaż, ale na pewno nie jest to minus tej książki. Jak ktoś chce dowiedzieć się faktów o rewolucji w Iranie, znajdzie na ten temat bardziej fachowe źródła, ale nikt tak nie opowiada o ludziach jak Kapuściński.

A ostatnie kilkadziesiąt stron, gdzie piszę on o tym, co doprowadza ludzi o obalenia tyranów i jak potem rewolucja zjada...

"Szach musi odejść!" Ostatni szach Iranu okazał się despotą, tyranem, który zbudował państwo antyludzkie, okropne, złe. Przelał dużo krwi, zastraszył obywateli. Ludzie z roku na rok byli coraz ubożsi, coraz bardziej nieszczęśliwi. Korupcja, tortury, cenzura, bieda, analfabetyzm, marnotrawstwo - takimi określeniami można opisać jego rządy i to wszystko było w Iranie za czasów jego panowania na porządku dziennym. W końcu musiał uciec z kraju, a rewolucja napisała nowy rozdział w historii tego azjatyckiego, dużego państwa.
"W ciągu dwudziestu pięciu wieków swojej pisanej historii Irańczycy zawsze, wcześniej czy później, umieli wyprowadzić w pole tych, którzy sądzili, że będą rządzić nimi bezkarnie. Czasem muszą w tym celu posłużyć się bronią powstań i rewolucji i płacą wówczas tragiczną daninę krwi". Zapłacili tę daninę również w czasie rewolucji, która doprowadziła do upadku autorytarnych rządów ostatniego władcy z rodu Pahlavi. Historia Iranu jest niezwykle skomplikowana, usiana tragicznymi wydarzeniami, niełatwa pod wieloma względami. Fragment tej historii poznajemy w bardziej szczegółowy sposób dzięki tej znakomicie napisanej, świetnej i znaczącej książce Ryszarda Kapuścińskiego.
Książka podzielona została na trzy części. Pierwsza nosi tytuł "Karty, twarze, pola kwiatów", druga "Dagerotypy" (z tej części pochodzą oba zamieszczone w tej opinii cytaty),trzecia "Martwy płomień". Każda część poprzedzona została mottem z "Listów dzieci do Pana Boga" (Wyd. Pax, 1978). Oprócz walorów ściśle reportażowych w dziele znajdziemy mnóstwo bardzo interesujących obserwacji myśli, rozważań autora na tematy związane z zagadnieniami rewolucji, rządów jedynowładczych i tyranii oraz społeczeństwa Iranu. Cała książka niezwykle ciekawa, od pierwszej strony, od pierwszego akapitu.

"Szach musi odejść!" Ostatni szach Iranu okazał się despotą, tyranem, który zbudował państwo antyludzkie, okropne, złe. Przelał dużo krwi, zastraszył obywateli. Ludzie z roku na rok byli coraz ubożsi, coraz bardziej nieszczęśliwi. Korupcja, tortury, cenzura, bieda, analfabetyzm, marnotrawstwo - takimi określeniami można opisać jego rządy i to wszystko było w Iranie za...