Moraliści. Jak Szwedzi uczą się na błędach i inne historie

Ta książka nie jest reportażem, choć niekiedy wywiad też jest formą reporterską. Tu powiedziałabym, jest zbiór rozmów. Dość płytkich, ale panoramiczne szerokich. Dotykamy powierzchni intrygujących i bardzo ważnych zagadnień, które rodzą się na skutek przybycia uchodźców do Europy. Szwecja jest w tym wypadku wspaniałym przykładem, bo uosabia wartości europejskie w najwyższym stopniu zaawansowane społecznie. I właśnie ona, by je kultywować, musi je zweryfikować. Zachować się adekwatnie do sytuacji. Tubylewicz w sposób niezmiernie ciekawy ukazuje procesy społeczne szwedzkiej świadomości, a w zasadzie kondycji ludzkiej w chwili konfrontacji z innym. Człowiek w takiej sytuacji instynktownie zamyka się, wypiera fakty, reaguje mniej lub bardziej zgodnie ze światopoglądem, a nie rzeczywistymi zdarzeniami. Musi wykonać pracę, włożyć wysiłek, by zachować się dobrze, czy choćby przyzwoicie. Szwedzi chcą ten wysiłek podejmować. Ta warstwa książki wydaje mi się niesłychanie interesująca. A ponieważ jest napisana lekko, niewymagająca, polecam ją wszystkim. Jest okazją do zweryfikowania własnych poglądów na temat przyjmowania uchodźców.

Katarzyna Tubylewicz jest pisarką, tłumaczką z języka szwedzkiego i kulturoznawczynią. Mieszka zarówno w Sztokholmie, jak i w Warszawie. Przede wszystkim jest też niesamowicie uważną obserwatorką i rzetelną przewodniczką, po jednym z najbardziej wyidealizowanych krajów świata.

"Moraliści. Jak Szwedzi uczą się na błędach i inne historie", to nie jest typowy reportaż. To raczej zbiór wywiadów, celnych spostrzeżeń, jak również faktów mających na celu obalenie wielu mitów, dotyczących funkcjonowania tego kraju. To niezwykle wartościowa lektura, szczególnie w obecnych czasach. Szwecja bowiem, najczęściej przedstawiana jest jako niedościgniony wzór państwa dobrobytu. W pewnym momencie urosła wręcz do rangi państwa idealnego. To kraj, który słynie z równouprawnienia, nowoczesności, tolerancji, zsekularyzowania. A jednak ktoś, kto poszuka głębiej, jest w stanie znaleźć kilka poważnych rys na tym ideale. Jest wiele spraw, które Szwedzi, najchętniej przemilczeliby, schowali pod dywan, nawet przed nimi samymi. Autorka wiele miejsca w książce, poświęca problemom związanym z wielokulturowością i tym co dzieje się z wartościami w czasie zmian społecznych, związanych chociażby z migracjami. Tubylewicz pokazuje nam Szwecję od środka. Z jej problemami, z jej przyhamowanym rozkwitem, z zachwianiem stabilności i problemami z którymi się boryka, a które są konsekwencją polityki solidarności, tolerancji i dobrych intencji. Niestety okazuje się, że same intencje nie wystarczą. Że wyciągnięcie do kogoś pomocnej dłoni, nie zawsze poskutkuje wzajemnością a tym bardziej wdzięcznością.

W Polsce lewica wskazuje nam Szwecję jako ideał i wzór do którego chcą nas prowadzić. Prawica straszy natomiast Szwecją, jako przykładem zepsucia moralnego, homoseksualizmu, multikultu i wynaturzonego odłamu feminizmu. Jaka jest naprawdę? Choć trochę możecie wyrobić sobie o tym zdanie, sięgając po tę książkę. Dla mnie była to wstrząsająca lektura, bo niby jestem świadoma wielu spraw, a jednak głębia problemów poruszyła mnie i dała do myślenia.

Książkę czyta się niezwykle szybko i sprawnie. Katarzyna Tubylewicz to nie tylko rzetelna obserwatorka, ale również mądra dziennikarka, nakierowująca swoich rozmówców, na tematy trudne, raczej głęboko chowane w opinii publicznej. Przedstawia paradoksy, dla nas czasem bardzo zdumiewające, jak choćby to, że naród z aspiracjami w byciu najbardziej idealnym, ma tak niskie przywiązanie do swojego kraju, że równouprawnienie z którego słynie, wcale nie jest tak egzekwowany, że to nie jest kraj spokoju a ciągłych i radykalnych zmian.

"Moraliści. Jak Szwedzi uczą się na błędach i inne historie." to publikacja na temat Szwecji, ale tak naprawdę dotyczy uniwersalnych wartości, których poszukujemy. Tematami rozdziałów książki są bowiem: solidarność, prawa kobiet i feminizm, dobroć, człowieczeństwo, tolerancja, równość i integracja, wolność, uniwersalność.

Najważniejszy morał tej publikacji to stara prawda, że najważniejsze jest niewidoczne dla oczu i nie wszystko złoto co się świeci. Należy o tym pamiętać.

www.kochamciemojezycie.blogspot.com

Moraliści, w mojej opinii, to książka bardzo ważna. Nie tylko dla tych, którzy interesują się krajami północy, w tym Szwecją, ale także dla tych, których obchodzą sprawy społeczne – zwłaszcza tak głośne, o wymiarze politycznym, we współczesnym świecie. Katarzyna Tubylewicz, kreśląc portret północnego społeczeństwa, zdaje się ukazywać pewien typ człowieka, kraju, który uważamy za niedościgły, doskonały. Robi to jednak w sposób swoiście szokujący, ponieważ pokazuje, jak wiele nieprawidłowości panuje w jego postrzeganiu, jak daleka jest prawda od wyobrażenia.

Moraliści to pozycja, która weryfikuje wiele stereotypów i dość propagandowych, utrwalonych za sprawą realizacji pewnych idealistycznych dążeń, obrazów, zgodnie z którymi Szwecja powinna stanowić kraj-wzór, przestrzeń i społeczną, i kulturową, stanowiącą przykład dla wszystkich nacji, zwłaszcza w kwestiach równouprawnienia. Katarzyna Tubylewicz, wieloma sposobami (i za sprawą reportażu, i wywiadu, i przytaczania cudzych tekstów czy wypowiedzi), kreśli prawdziwszy, mniej reklamowy, obraz kraju z północy, prezentując przede wszystkim jego obecne umiejscowienie – w, jak się można przekonać, ślepym zaułku. Opowiada, przytaczając konkretne historie i obserwacje, do czego może doprowadzić bezrefleksyjna poprawność polityczna, następująca przy absolutnej pomocy i otwarciu. Przywołując słowa uznanych ekspertów i znawców spraw społecznych, maluje wielowarstwowy portret społeczny, zdeterminowany dwoma biegunami: akcją i reakcją. W ten sposób opowiada nam wiele nie tylko o Szwecji, ale i o innych krajach, zwłaszcza Europy, gdyż problemy, które stanowią punkt wyjścia opowieści, dotykają nas wszystkich w równym stopniu.

Katarzyna Tubylewicz przedstawia Szwecję jako kraj, który toczony jest dwiema skrajnościami. Obie wynikają z jednego problemu, z jednego zjawiska, związanego głównie z uchodźstwem, będącym coraz poważniejszym wyzwaniem dla naszego społeczeństwa, ładu polityczno-społecznego oraz szeroko rozumianego humanitaryzmu. Kraj, którym zajmuje się autorka, w wyobrażeniach wielu uchodzi za przykład idealnej, spełnionej, przyszłościowej przestrzeni, głównie w rozumieniu społecznym. Należy bowiem zaznaczyć, że ludziom na ogół żyje się w nim dostatnio, a prawa, które im przysługują, dążą do tego, by nikogo – wliczając w to różnego rodzaju mniejszości – nie wykluczać czy ograniczać. Dlatego, rozmawiając o równouprawnieniu, feminizmie, związkach jednopłciowych czy polityce multikulturowej, często przytaczamy właśnie Szwecję, jako dowód na to, że można niwelować różnice społeczne oraz tworzyć jedno integralne, dobrze funkcjonujące społeczeństwo, złożone z wielu mniejszych, różnych grup, w których, zwłaszcza w krajach o prawicowym usposobieniu, upatruje się źródła rozpadu społeczeństw. Autorka podchodzi do tematu rzetelnie, pokazując nam, czytelnikom i czytelniczkom, z jednej strony ten piękny świat równości i prawa, świat, w którym każdy znaczy tyle samo i dla każdego jest miejsce, mówiąc o różnych zjawiskach, przepisach czy postawach, dzięki którym i kobietom, i obcokrajowcom, i gejom, i mniejszościom religijnym żyje się dobrze – ponad podziałami, wykluczeniami oraz marginalizacją. Zauważa, jakie są powody takiego stanu rzeczy, tak światłego i rozwiniętego społeczeństwa, i jak to, takie podejście, przekłada się na codzienne życie. Z drugiej strony kreśli obraz daleki od spokojnego, trwającego w symbiozie narodu, zauważając, jak otwarta polityka – zwłaszcza migracyjna – naznaczona niezwykle szerokim gestem, związanym z przyjmowaniem uchodźców, odbija się (ten proces nieustannie trwa) na szwedzkim środowisku, rozbijając i niszcząc porządek oraz wartości, w których imię nawoływano do masowej pomocy.

Katarzyna Tubylewicz dokonuje wnikliwej analizy społecznej, obserwując wszystko to, co stanowi o dzisiejszej Szwecji. Portretuje przede wszystkim rozbieżność między wyobrażeniami, ideami, planami oraz wartościami, którymi zdeterminowana jest i natura obywateli, i polityka rządu, a owocami, do jakich doprowadziły pewne decyzje, wynikające właśnie z – jak się okazuje, nazbyt idealistycznego – podejścia. Bo w tej skomplikowanej, jakże smutnej i wymownej, relacji, między zamiarem a rezultatem, zawarty jest cały duch narodowy, główna myśl i zasada, naznaczająca szwedzkie społeczeństwo. Polityka otwartych drzwi, masowe przyjmowanie tych, którzy uciekają przed wojną, spowodowało nie tylko zawahania, powiedzmy, statystyczne czy gospodarcze, ale przede wszystkim niemałe problemy społeczno-kulturowe, których wygaszenie uniemożliwia szeroko rozumiana poprawność polityczna. W Moralistach wprowadzone zostało interesujące pojęcie, tzw. narcystycznego dobra, które dość trafnie opisuje panującą sytuację. Oznacza mniej więcej tyle, co mocno postępującą poprawność polityczną, zasłaniająca ewidentne wykroczenia czy nawet przestępstwa, których dopuszczają się – świadomie lub nie – obcokrajowcy. Ma to na celu niewykazanie się nietolerancją względem obcych nawyków kulturowych czy społecznych. Problem ten, jakże obecny w Szwecji z racji przyjęcia setek tysięcy uchodźców, coraz mocniej dostrzegalny, zaczyna przebijać pewne szklane sufity, zmieniając struktury społeczne. Jest to ciekawe z socjologicznego punktu widzenia o tyle, o ile dotyczy nie tylko tego jednego kraju; także szerszej społeczności, czym między innymi możemy tłumaczyć dojście do władzy prawicowych ugrupowań w wielu szerokościach geograficznych w ostatnim czasie.

Moraliści to książka, którą należy przeczytać, chcąc brać aktywny, uwzględniający wiele perspektyw, udział w dyskusji związanej z uchodźcami oraz tworzeniem społeczeństw multikulturowych. Katarzyna Tubylewicz kreśli wielopoziomowy portret zarówno Szwecji, jak i całej europejskiej mentalności, nie popadając ani w moralizatorski, ani apokaliptyczny ton. To pozycja, która pozwala odnaleźć się w opisywanym zjawisku, przede wszystkim dzięki dość obiektywnej perspektywie, respektującej i wszystkie „za”, i wszystkie „przeciw”.

https://czytelnik7.blogspot.com/2017/07/311-katarzyna-tubylewicz-moralisci.html

W przypadku recenzji jednego z tytułów pod redakcją Katarzyny Tubylewicz, napisałam, że jest to autorka, której książki chwytam z prędkością światła i mam zamiar wszystkie dogłębnie przeanalizować.

Tym razem przyszła kolej na tytuł „Moraliści. Jak Szwedzi uczą się na błędach i inne historie”. Na samym wstępie zaznaczę, że książkę czytałam w wersji elektronicznej i myślę, że był to błąd. Przede wszystkim dlatego, że jest w niej mnóstwo wartościowej treści, którą warto zaznaczyć, podkreślić czy okrasić komentarzem. To nie jest książka na raz, którą czyta się po to, aby odłożyć na półkę na wieczne kurzenie się, bądź - o zgrozo - rzucić w kąt. Treść jest na tyle wielowarstwowa, że z czasem, biorąc ją kolejny raz do ręki będziemy postrzegać lekturę z różnych, odmiennych perspektyw. Oczywiście można stwierdzić, że wnioski wynikające z treści, nie są stałe w obliczu tylu zmian społeczno kulturowych, jednak pytania które padają, niezależnie od czasu i miejsca, moim zdaniem, zawsze będą aktualne. To co się zmienia to tylko ich percepcja i w konsekwencji same odpowiedzi.

Podeszłam do książki z perspektywy tego co teraz obserwuje, co dzieje się w trudnej, ale jednocześnie przykrej rzeczywistości jaka nas otacza. Zajmując się psychologią społeczną chętnie poruszam się w obszarze różnic kulturowych. Podczas pierwszej styczności z lekturą nie myślałam o Szwecji, a raczej o tym jak bardzo różnimy się od tego narodu. Dodatkowo na całość spojrzałam z perspektywy psychologii społecznej.

Katarzyna Tubylewicz występuje w roli słuchacza. Zadaje pytania bardzo zróżnicowanej grupie rozmówców i dzięki temu możemy uzyskać odpowiedzi z wielu perspektyw. Spojrzeć na pewne procesy społeczne, które mają miejsce w Szwecji, z kilku punktów widzenia. Gdybym miała podsumować moje myśli i opisać o czym jest książka to przede wszystkim jest ona o chęci życia, o strachu, zagubieniu i bólu egzystencji. O tym jak żyć po zmianach, jak dostosować się do (nowych) innych warunków, ale jednocześnie pozostać sobą. Co ważne asymilacja przyjezdnych wymaga rownież naszego, społecznego zaangażowania. To nie jest kwestia jedynie jednostronna. Co w zestawieniu z tym wnioskiem przeraża mnie najbardziej, to fakt że w Polsce, nie tyle nie jesteśmy na to gotowi, co nie chcemy być na to gotowi.

Katarzyna Tubylewicz nie boi się przedstawiać minusów wielu kwestii, w tym minusów przyjmowania uchodźców. Ta książka nie jest o raju skandynawskim, ani jakimkolwiek utopijnym zakątku świata, bo takiego nie ma. Książka traktuje o odwadze i stanięciu w obliczu rozpoczęcia życia od nowa.

Niestety, ale mam też obawy, że dla niektórych, może być to jedynie uzasadnienie wypracowanego już stanowiska o uchodźcach, a nie przestrzeń do refleksji i dyskusji. W tym miejscu warto poruszyć kwestię tolerancji. Samo zjawisko tolerancji jest przedstawiane w książce z wielu perspektyw. To w fantastyczny sposób pokazuje jak różni jesteśmy. Doświadczenie poszczególnych rozmówców, to jak ich kształtowało i w konsekwencji jak ich umodelowało widzimy na każdej ze stron. Mieszanka kultur, temperamentów, osobowości i doświadczeń, powiedziałabym, że raczej te dwa ostatnie na tle tego skąd pochodzimy. Czy to nie jest doskonałe podłoże do dyskusji? Choćby na obszarze psychologicznych aspektów kultury. Jednak jest taka jedna główna zasada, aby przeprowadzić dyskusję, musi zaistnieć chęć jej przeprowadzenia.

Podsumowując swój wywód, to recenzje „Moralistów” mogłabym pisać codziennie od nowa, bo codziennie mogę spojrzeć na nią z innej perspektywy i problemu społecznego.


Tematyka poruszana w książce
Solidarność
Prawa kobiet i feminizm
Dobroć człowieczeństwo, tolerancja
Równość i integracja
Wolność
Uniwersalność

Każdy myślący człowiek powinien przeczytać ten świetny zbiór rozmów/esejów o współczesnej Szwecji. W wizerunku tego kraju, który się z wyłania z książki, odbija się jak w zwierciadle sytuacja całej Europy i innych demokratycznych państw ogólnie rozumianej kultury Zachodu.
W skrócie: jak z poczucia winy za dawne grzechy swojego kraju można przesadzić z polityką otwartych drzwi i jak może się ona przerodzić w rasistowski (tak, nie bójmy się tego słowa) sposób traktowania przybyszy - bez wymagania od nich czegokolwiek, nawet nauki języka, bo przecież trzeba im tylko współczuć i pomagać - a to z kolei prowadzi do upychania ich w gettach i rezygnacji z pewnych cennych osiągnięć demokracji zachodnich, takich jak prawa kobiet (oczywiście tylko u imigrantów, bo przecież należy szanować obce kultury). Żeby było jasne: tę fałszywie rozumianą i fatalną w praktyce pobłażliwość wytykają Szwedom inni Szwedzi, z pochodzenia przybysze obojga płci z krajów takich jak Afganistan czy Turcja. Świetna jest zwłaszcza rozmowa z policjantem pochodzenia afgańskiego i obrzezaną w dzieciństwie Sarą Mohammed, która uciekła z Kurdystanu, a teraz walczy w Szwecji o prawa kobiet.
Przy czym książka nie jest poświęcona tylko kwestiom uchodźców i imigracji - znajdziemy w niej ciekawy obraz Szwedów w ogóle, Kościoła szwedzkiego, stosunku Szwedów do śmierci...
Nie pamiętam, kiedy ostatnio czytałam tego typu reportażową książkę z aż tak zapartym tchem (zapewne był to Jagielski).

„Moraliści” Katarzyny Tubylewicz nie moralizują. Dość twardo stąpają po ziemi i podejmują kontrowersyjne, niewygodne tematy.
Jest o kobietach. I o uchodźcach. O imigrantach. O rasizmie. O państwie. O dzieciach. O powinnościach. O Człowieczeństwie. O odmienności… O rzeczach Istotnych.
Rozmowy/eseje Katarzyny Tubylewicz zdumiewają, nierzadko wprowadzają w dyskomfort i natłok sprzecznych myśli. Można się zgadzać lub nie – ale istotą jest usłyszenie...
Pięknie byłoby gdyby w Polsce rozpoczęto debatę – nie prezentowanie/narzucanie skrajnych, nieodpowiedzialnych i bezdusznych stanowisk: strach i przekreślenie Obcych czy bezrefleksyjne zapraszanie Ich do Polski. To trudne – bo ostre emocje trzeba gdzieś jednak złagodzić, otworzyć umysł i rozmawiać, debatować, a przede wszystkim słuchać, czerpać z doświadczeń innych – Szwecji np., która doświadczenie w tym temacie posiada (poprzez choćby popełnionych wiele błędów w polityce migracyjnej). Dla mnie te rozmowy to mistrzostwo wyważonej, mądrej, otwartej krytyki, która ma prowadzić do porozumienia, akceptacji i postępu. Otwarty dyskurs.
Warto przeczytać, ku rozważnemu dostrzeganiu.

Nienajlepsza książka na ważny temat. Rosnące podziały w cywilizacji Zachodu, wszystkie najbardziej gryzące tematy ostatnich lat w Europie autorka opisuje na przykładzie Szwecji. O szwedzkim socjalu napisano i naplotkowano wiele więc książka nic nowego specjalnie nie odkrywa. Daje zajrzeć trochę głębiej, ale wciąż tylko do przedsionka. Nie ma wejścia w to co bolesne, wydaje się, że autorka założyła, że nie dojdzie do końca tylko bezpiecznie zatrzyma się w połowie przez co projekt sprawia wrażenie napisanego na potrzeby jakiejś terapii gdzieś między jogą a kawą latte. Gdyby autorka pokwapiła się do pana Ryby (Polaka!) - szefa nacjonalistycznego ugrupowania albo po prostu miała odwagę rozmowy z kimś z kim się nie zgadza... Na moment książka nabiera sznytu kiedy autorka rozmawia z Maciejem Zarembą - ale to jego osoba daje obraz tego czym powinna być prawdziwie dziennikarska przenikliwość. Z drugiej strony jednak najprościej krytykować. Szacunek więc dla autorki za próbę opisania tego małego i popularnego w świecie kraju - który po jej książce jeszcze bardziej nabrał cech prawie udanej próby społecznej utopii mimo wszystko.