Haruki Murakami to autor, którego przedstawiać nie trzeba. Najbardziej znany na świecie japoński pisarz. Nazwisko, które znają wszyscy interesujący się literaturą. Co roku wymieniany w gronie faworytów do Literackiej Nagrody Nobla, choć ma tyle samo fanów, co krytyków, także wśród recenzentów. Można go lubić bądź nie, jednak jego fenomen jest niepodważalny. O drodze na literacki szczyt, pisarskich rytuałach i sekrecie swojego sukcesu opowiada Murakami w jedenastu esejach zebranych w tomie „Zawód: powieściopisarz”. Dla fanów jego twórczości to kolejna z nielicznych okazji, by dowiedzieć się czegoś nowego o swoim unikającym mediów i rozgłosu idolu.

Przez niespełna czterdzieści (!) lat swojej kariery Murakami napisał kilkanaście książek i wydał kilka tomów opowiadań i esejów. Na te z niniejszego zbioru składają się wygłoszone i nie wygłoszone do tej pory odczyty, pisane na przestrzeni kilku lat. I choć nie jest to fabuła, nie jest to fikcja, a do realizmu magicznego jest im bardzo daleko, czyta się je z równą przyjemnością, co każdą kolejną powieść autora „Norwegian Wood”. Można je potraktować jako autobiografię, bardziej jednak dotyczącą kariery zawodowej Japończyka, niż jego życia prywatnego, o którym mówi nadal niewiele. Ale to właśnie jedna z tych wyjątkowych cech Murakamiego, które budują jego obraz człowieka bezkompromisowego, który przez całą swoją karierę szedł pod prąd. Swoją pierwszą powieść napisał po angielsku, a dopiero później przetłumaczył na japoński, by otrzymać zadowalającą go wersję ostateczną. Od początku pisze zresztą powieści bardziej europejskie niż japońskie w swoim klimacie, wywołując tym nieprzychylność japońskiej krytyki. Podobnie jak bohaterowie jego powieści, on sam jawi się jako skrajny indywidualista – sam siebie opisuje jako bardziej „kotowatego”, a więc niezależnego, niż „psowatego”, czyli układnego, jak przeciętny Japończyk. A za oryginalność w Japonii się płaci. Na szczęście świat Murakamiego pokochał, od pierwszej wydanej poza Japonią powieści, a Murakami tę miłość odwzajemnił przeprowadzając się najpierw do Europy, a później do Stanów Zjednoczonych, gdzie jego opowiadania publikuje prestiżowy „New Yorker”.

„Zawód: powieściopisarz” mówi przede wszystkim wiele o procesie twórczym Murakamiego, jego nawykach związanych z pisaniem i problemach, jakie napotkał na początku swojej kariery. Nie zabrakło też oczywiście słynnej już historii o okolicznościach, w których postanowił napisać swoją pierwszą powieść. Znajdziemy tu też odpowiedź na pytania, które mogą nurtować wiernych czytelników Murakamiego: dlaczego nie pisze o ludziach w swoim wieku? Czy wzoruje bohaterów swoich książek na swoich znajomych? A może pisze o sobie? I dlaczego większość jego powieści jest taka długa? Pisarz dzieli się też swoją opinią o japońskim środowisku literackim, o przyznawaniu i zdobywaniu nagród, a nawet o japońskim systemie szkolnictwa. A przy tym nieustannie odmawia sobie talentu, kurtuazyjnie umniejsza swoją osobę, uważając się za przeciętnego człowieka, któremu przypadkiem, przy odrobinie szczęścia udało się zostać pisarzem. I w tym znowu przypomina swoich bohaterów, a jednak.

Skromność i szacunek do czytelnika – być może te dwie cechy, bardzo widoczne w niniejszych esejach, stoją za sukcesem Murakamiego, dla którego, jak sam pisze, czytelnik kupujący książkę wart jest więcej niż każda nagroda. A czytelnik, który kupi „Zawód: powieściopisarz” nie powinien czuć się zawiedziony. Murakami wypowiada się tu niczym nasz stary znajomy – jego styl jest lekki, swobodny, wręcz gawędziarski, bliski temu, co autor prezentuje w swoich powieściach. To obowiązkowa pozycja dla fanów Japończyka, dająca jedyną w swoim rodzaju możliwość poznania jego pracy od kulis, ale także cenna lektura dla aspirujących pisarzy, którzy znajdą tu bardziej praktyczne wskazówki niż w tradycyjnych poradnikach dla pisarzy.

Malwina Sławińska