Znacie ten motyw w filmach i kreskówkach, gdzie bohater ukrywa się w gabinecie luster, a jego wróg próbuje go odnaleźć, niszcząc kolejne zniekształcone wizerunki. W „Księdze luster” E.O. Chirovici odwołuje się do tego samego motywu, prezentując różne odbicia opowiadanej historii.

Konstrukcja książki jest przewidywalna, wykorzystująca znane schematy. W ręce agenta literackiego, Petera Katza, wpada fragment niezwykłego manuskryptu. Historia opowiada o wydarzeniach sprzed lat, w których autor odgrywał jedną z kluczowych ról. Jednak to, co zgodnie ze wspomnieniami autora się wydarzyło, nie do końca musi być prawdą.

Podzielona na trzy części, zagadka jest rozwikływana przez trzech różnych bohaterów (agenta Petera Katza, dziennikarza Johna Kellera i detektywa Roya Freemana), z których każdy jest dobrze zarysowaną postacią, stanowiącą odrębne tło dla głównego wątku tajemniczego morderstwa. Główny wątek rozgrywa się na kartach manuskryptu Richarda Flynna i pomiędzy faktami późniejszego śledztwa. Tajemnica dotyczy bowiem samego Richarda, jego współlokatorki i dziewczyny, Laury oraz Josepha Wiedera, profesora na uczelni, na której oboje studiowali. Wieder jest światowej sławy psychiatrą, któremu Richard pomaga w archiwizacji jego bibliotecznych zbiorów, a Laura asystuje przy jego badaniach naukowych. Kiedy profesor zostaje zamordowany w niewyjaśnionych okolicznościach, cień podejrzenia pada na autora manuskryptu, a po analizie spisanych faktów na Laurę, która w jeszcze bardziej tajemniczy sposób uciekła od swego dotychczasowego życia.

Szkatułkowa konstrukcja książki sprawia, że tajemnica ukazuje nam się stopniowo, a każdy z trzech śledczych odkrywa przed nami jakiś nowy trop, który nie zawsze jest prawidłowy. Wnioski detektywów zwodzą czytelnika, wywołując wrażenie z pozoru łatwej zagadki, która ostatecznie okazuje się o wiele bardziej rozbudowana i zawikłana. Od początku czytelnikowi wydaje się, że wyjaśnienie zagadki jest nad wyraz banalne. A jednak autor trzyma nas w niepewności do ostatnich stron.

Najciekawszym natomiast aspektem powieści nie jest samo rozwikłanie tajemnicy, ale wątki rozpoczęte w rozważaniach przez profesora Wiedera. Chirovici bawi się z czytelnikiem, jednocześnie manewrując pamięcią i wspomnieniami bohaterów; tym, co rzeczywiście przeżyli, a tym, co tylko wydaje im się być przeżytą prawdą. Każdy z bohaterów pamięta te same wydarzenia inaczej, posiada zupełnie inny punkt widzenia względem tej samej sytuacji z przeszłości, a każdy z detektywów ma swoją teorię, względem której próbuje interpretować fakty. Powieść stanowi bardzo dobry materiał do głębokich rozważań na temat ludzkiej pamięci i psychiki. A wszystko to składa się na wyrafinowany kryminał, który stanowi osobliwą ucztę czytelniczą.

Monika Samitowska-Adamczyk