Przy okazji omawiania historii II wojny światowej o Danii zwykle się nie wspomina. Nic dziwnego, kraj poddał się praktycznie bez walki, nie doświadczył skazanych na porażkę zrywów powstańczych i nie poniósł zbyt wielkich strat, biernie przeczekując okupację, a wraz z końcem wojny został szczęśliwie wyzwolony przez aliantów. A jednak i tam istniał ruch oporu, czego dowiadujemy się z powieści "Lot ćmy". I, jak pisze autor w posłowiu, mimo pozorów opieszałości był wyjątkowo skuteczny, bo działaczom udało się wywieść w bezpieczne miejsca niemal wszystkich duńskich Żydów - około 7 tysięcy osób. Pierwszym przemyśleniem, które nasuwa się więc po przeczytaniu tej powieści, jest kwestia właściwego sposobu walki z okupantem. Czy życie ludzkie nie jest w tej walce najwyższą wartością? Może lepiej byłoby także w Polsce działać po cichu, bez spektakularnego bohaterstwa i tysięcy ofiar?

Głównymi bohaterami powieści Folletta są młodzi Duńczycy - Harald i Arne, synowie pastora z małej duńskiej wysepki oraz Peter, dawniej ich przyjaciel, a po kłótni dwóch rodzin największy wróg. Istotną rolę odgrywają także Hermia i Karen, ukochane braci Olufsenów. Fabuła kręci się w sposób charakterystyczny dla autora wokół osi, którą wyznaczają dwa urządzenia - tajemnicza "Freya" - system radarów wykrywający angielskie bombowce oraz niewielki dwuosobowy samolot - De Havilland Hornet Moth, czyli tytułowa Ćma. Bohaterowie działają w ruchu oporu lub są do niego wciągani, a ich zadaniem jest dostarczenie do Anglii danych na temat maszyny, która powstrzymuje RAF przed zbombardowaniem niemieckich miast. Depcze im po piętach ambitny duński policjant sprzymierzony z gestapo, a wykonanie planu utrudnia dodatkowo obecność niemieckich wojsk. Wreszcie okazuje się, że mimo szczegółowego planu najistotniejszą rolę w całym przedsięwzięciu odegra niepozorny uszkodzony samolot...

Choć trudno się oderwać od trzymającej w napięciu akcji, warto zwrócić uwagę na wątki poboczne, czyli dość wierne opisy życia pod okupacją oraz problem poradzenia sobie z utratą bliskiej osoby. Szczególnie rozczulił mnie wątek Petera, na pozór okrutnego policjanta i jego żony Inge, która po wypadku samochodowym funkcjonuje w stanie wegetatywnym. Choć jej serce nadal bije, a mąż w związku z tym nie zgadza się na umieszczenie jej w placówce opiekuńczej, powoli zaczyna się orientować, że żony nie ma już przy nim i że odeszła na zawsze. Ta historia i przedstawienie Niemców nie jako okrutników, lecz jako normalnych ludzi, zmienia nieco punkt widzenia na II wojnę światową i pozwala spojrzeć na globalny konflikt jako na tragedię każdej ze stron.

Jak zwykle Ken Follett popisał się dogłębną znajomością tła historycznego oraz umiejętnością prowadzenia fabuły, która zaskakuje do ostatniej strony. Jedynie zupełnie nieznane nazwy geograficzne i trudne do rozróżnienia duńskie nazwiska sprawiały na początku pewną trudność w czytaniu. Zdecydowanie nie zawiodłam się na tej pozycji, choć spodziewałam się po niej czegoś innego. Oczywiście wydarzenia opisane w powieści wydają się skrajnie nierealne, jednak sami z historii wiemy, że w czasie wojny zdarzały się różne cuda, które decydowały o jej przebiegu.

Przy okazji omawiania historii II wojny światowej o Danii zwykle się nie wspomina. Nic dziwnego, kraj poddał się praktycznie bez walki, nie doświadczył skazanych na porażkę zrywów powstańczych i nie poniósł zbyt wielkich strat, biernie przeczekując okupację, a wraz z końcem wojny został szczęśliwie wyzwolony przez aliantów. A jednak i tam istniał ruch oporu, czego...