Nie wiem, czy Stanisław Gustaw Jaster to największa zagadka Polskiego Państwa Podziemnego, dla mnie osobiście znacznie bardziej tajemniczą sprawą jest posiadanie przez Abwehrę kompletnej wiedzy na temat struktur Armii Krajowej (zwanej również „topografią AK") o której wielokrotnie wspominał Waldemar Łysiak.
Czy jest to prawda ?
Nie wiem. dotychczas nikt z liczących się badaczy historii tego okresu nigdy się na ten temat nie wypowiedział, a wielka szkoda.
Rozumiem jednak Autorkę, że w Jej opinii sprawa Stanisława Gustawa Jastera ps. „Hel” jest taką właśnie największą zagadką Polskiego Państwa Podziemnego.
Daria Czarnecka wykonała tytaniczną pracę. Przeanalizowała wszystkie dostępne materiały, samodzielnie dokonywała tłumaczeń niemieckich dokumentów, dotarła da prywatnych archiwów, aby spróbować odpowiedzieć na pytanie, na które do tej pory nie ma jasnej, jednoznacznej odpowiedzi.
Czy Stanisława Gustawa Jastera niesłusznie oskarżono o zdradę i współpracę z Gestapo?
Czy WSS (Wojskowy Sąd Specjalny) faktycznie popełnił błąd uznając winę „Hela” ?
Czy w ogóle taki sąd się odbył ?
Właściwie do tej pory nie ma dowodów ani na zdradę „Hela”, ani na wykonanie na nim wyroku.
A przecież Polskie Państwo Podziemne szczyciło się tym, że wszelkie wyroki zapadały zgodnie z prawem i nawet skazanemu na śmierć agentowi Gestapo przysługiwało prawo do wysłuchania sentencji wyroku tuż przez jego wykonaniem, co ogromnie utrudniało pracę egzekutorów, jeśli weźmiemy pod uwagę w jakich warunkach musieli oni działać.
A w przypadku „Hela” – nic, żadnych dokumentów, żadnych dowodów ani na to, że zginął, ani na to, że przeżył.
Datą zaginięcia Stanisława Gustawa Jastera jest 14 lipca 1943 roku.
Autorka dokonała dogłębnej analizy życiorysu „Hela” i jego sytuacji rodzinnej.
Przeprowadziła bardzo dokładne badania wszelkich dokumentów dotyczących najbardziej znanego wyczynu swojego bohatera – ucieczki, wspólnie z trzema innymi więźniami, z KL Auschwitz.... samochodem należącym do SS (kto był dysponentem auta jest do tej pory niejasne) w mundurach SS-manów i to z bronią.
Całość działalności tego młodego człowieka, znakomitego sportowca, patrioty z bardzo szanowanej rodziny z równie patriotycznymi korzeniami nie może budzić wątpliwości.
Wszelkie relacje wskazują, że Staszek, bo tak jest nazywany w tej książce, jest niemalże książkowym nomen omen, przykładem młodego bojowca Armii Krajowej. Do momentu ślubu dwójki konspiratorów w kościele na Placu Trzech Krzyży.
Podczas tej uroczystości złamano chyba wszystkie zasady konspiracji, bo o tym, że „żeni się jakaś ważna figura podziemia” wiedzieli nawet... chłopcy z chóru, który miał uświetnić tę uroczystość.
Jeżeli informacja dotarła na taki poziom trzeba być niezmiernie naiwnym, aby uznać, że naprawdę fachowa tajna policja jaką była Geheime Staatspolizei, posiadająca imponującą agenturę o takim wydarzeniu mogła nie wiedzieć.
Jak było to do przewidzenia, za wielką wsypę należało kogoś ukarać i znaleźć zdrajcę.
Padło na Staszka, który na ślub nie dotarł. To, że nie dotarły i inne osoby – to już było mniej ważne.
Kozioł ofiarny został wybrany.
Tylko czy tak było naprawdę?
Tego nie wiemy i do momentu, kiedy nie pojawią się jakieś nowe, sensacyjne archiwalia, bo świadkowie w większości poumierali, pozostaniemy w niewiedzy.
Chwała młodej Autorce za ogromną pracę, jednak, poza uporządkowaniem i upublicznieniem dostępnych już wcześniej dokumentów (m.in. z Archiwum Muzeum KL Auschwitz), nie udało się ani na krok przybliżyć do odkrycia prawdy o losach Stanisława Gustawa Jastera.
Książkę oczywiście warto przeczytać, zawiera wiele cennych informacji o działalności struktur ruchu oporu również w KL Auschwitz. Obrazuje też heroiczną walkę przyjaciół i bliskich „Hela” o odzyskanie przez Staszka dobrego imienia i starcia z jego nazwiska piętna zdrajcy.
Jednak na postawione pytania dotyczące losów bohatera po lipcu 1943 r. odpowiedzi nadal nie ma.

Nie wiem, czy Stanisław Gustaw Jaster to największa zagadka Polskiego Państwa Podziemnego, dla mnie osobiście znacznie bardziej tajemniczą sprawą jest posiadanie przez Abwehrę kompletnej wiedzy na temat struktur Armii Krajowej (zwanej również „topografią AK") o której wielokrotnie wspominał Waldemar Łysiak.
Czy jest to prawda ?
Nie wiem. dotychczas nikt z liczących się...