Do reportażu Małgorzaty Szumskiej podeszłam z pewną rezerwą: z jednej strony wesoła, kolorowa okładka i chodliwy temat – Filipiny, egzotyka, katastrofa! – z drugiej zaś charakterystyczne logo wydawnictwa Czarne, które raczej nie zawodzi. A już na pewno – w co gorąco wierzę – nie splamiłoby się pseudoliteraturą podróżniczą spod znaku „Byłem/am w egzotycznym kraju przez dwa tygodnie, wiem wszystko”. I nie zawiodłam się.

Małgorzata Szumska, w przeciwieństwie do większości autorów relacji z odległych krajów, pojechała na Filipiny w konkretnym celu – by pracować, ciężko i fizycznie, pomagać przy odbudowie domów na wyspie Bantayan zniszczonej przez tajfun Yolanda (Haiyan).

Sam fakt, że autorka mieszkała na wyspie i pracowała diametralnie zmienia ogląd na otaczającą rzeczywistość: pani z kiosku jest nie tylko malowniczą panią z kiosku na dalekiej wyspie, z którą można zamienić parę zdań o życiu w innym świecie, ale osobą będącą elementem codzienności (codziennie sprzedaje nam papierosy w drodze z pracy), z której ust nagle słyszymy nieprawdopodobną relację z kilkunastu godzin przeżytych pod gruzami własnego domu. Spotykani i opisywani przez autorkę Filipińczycy są ponadto ludźmi z krwi i kości: często (przeważnie) doświadczonymi przez tragedię, ale i nie pozbawionymi wad, co dodaje postaciom wiarygodności i pozwala uniknąć popadania w schematy w rodzaju pochylenia się z troską nad ofiarami katastrofy lub zachwytu optymizmem i radością w skrajnej życiowej sytuacji.



To co wydaje się najbardziej charakterystyczne dla tej pozycji to nacisk położony na opis życia ludzi po katastrofie (chociaż wspomnień z nadejścia tajfunu też nie brakuje), podejścia do niej i do pomocy oferowanej przez zachodnie organizacje. Co więcej, ani pomagający ani otrzymujący pomoc nie zostali przedstawieni w jednoznacznym świetle. Autorka zadaje szereg ważnych pytań, ilustrując je przy tym przykładami ze swojego doświadczenia: czy pomagając jednorazowo bezdomnemu dziecku nie robimy mu krzywdy na całe życie? Czy pozbawieni dachu nad głową ludzie zawsze będą wobec nas uczciwi i wdzięczni za pomoc? Czy chęć pomocy motywowana jest altruizmem czy egoizmem? Czy w ogóle warto pomagać, skoro nigdy nie dotrze się do wszystkich potrzebujących?



Bohaterami są zarówno Filipińczycy, jaki i biali z Zachodu, ofiary tragedii, żyjący w domach z kartonu albo namiotach UNHCR i energiczni Europejczycy i Amerykanie przepełnieni chęcią pomocy. Tylko czy w takiej sytuacji niesienie jej może być łatwe? Czy relacje między tymi grupami mogą być przyjacielskie i serdeczne? Małgorzata Szumska używa pewnego ciekawego terminu - „wolunturystyka”. Nie sposób się nie zgodzić, że czasem postawy osób decydujących się na wolontariat w tzw. krajach rozwijających się wydają się dość niejednoznaczne. Z jednej strony jednak – jak pyta autorka – czy to źle, skoro efekt jest dobry? Z drugiej zaś – czy na pewno zawsze jest dobry? Na to pytanie jednoznacznej odpowiedzi nie ma. Warto jednak nad nim pomyśleć zanim wygłosimy czy to pean na cześć, czy to ostrą krytykę pomocy humanitarnej.


http://www.bookhunter.pl/recenzja/1351/twarze-pomocy

Do reportażu Małgorzaty Szumskiej podeszłam z pewną rezerwą: z jednej strony wesoła, kolorowa okładka i chodliwy temat – Filipiny, egzotyka, katastrofa! – z drugiej zaś charakterystyczne logo wydawnictwa Czarne, które raczej nie zawodzi. A już na pewno – w co gorąco wierzę – nie splamiłoby się pseudoliteraturą podróżniczą spod znaku „Byłem/am w egzotycznym kraju przez dwa...