„Prorocy znad Fiordu Wieczności” nie od razu zdradzają swoje tajemnice. Po dość znacznym falstarcie w postaci pierwszych rozdziałów wszystko zmierza jednak w najlepszym z możliwych kierunków, w stronę owych tytułowych Fiordów Wieczności na zachodnim wybrzeżu Grenlandii. By przekonać się z jak fascynującą opowieścią mamy do czynienia, musimy dotrzeć właśnie tam. Grenlandia to serce tej powieści oraz - jak można się domyślać - miejsce szczególne również dla jej autora. Grenlandia u progu XIX wieku z zupełnie niepoprawnymi stosunkami pomiędzy duńskim kolonizatorem a rdzenną ludnością stanowi sugestywne tło dla zmagań bohatera owładniętego własnymi demonami.

Zanim jednak główny bohater, Morten Falck, znajdzie się na swej ziemi obiecanej spędzi najpierw trochę czasu w Kopenhadze, kształcąc się na pastora. Później wyruszy na Grenlandię, by śladem pierwszych misjonarzy nawracać pogańską ludność tego kraju. Wbrew przewidywaniom Mortena to nie Eskimosi sprawią mu największy problem, ale jego duńscy rodacy, których wyraźnie przerasta życie w izolacji i ekstremalnych warunkach. Na dokładkę ich polityka wobec kolonizowanego narodu woła o pomstę do nieba. Kością niezgody staje się grupa rdzennych mieszkańców zwanych prorokami, których Duńczycy traktują jak religijnych odszczepieńców i za wszelką cenę próbują zasymilować. Nagromadzenie tych oraz innych wydarzeń doprowadza wkrótce Mortena na skraj załamania nerwowego. Po sześciu latach spędzonych na misji nie marzy on już o niczym innym, jak o powrocie do domu.

Choć wątek grenlandzki jest tutaj kluczowy i najdłuższy, to nie jest bynajmniej jedyny. „Prorocy znad Fiordu Wieczności” to w końcu przepastna powieść, obejmująca szereg epizodów rozciągniętych w czasie i przestrzeni. Daremny jednak jest trud autora w opisywaniu pozostałych (skandynawskich) losów bohatera, bo w obliczu jego perypetii na Grenlandii wszystko inne blednie. To najlepsza część i można by na tym w zupełności poprzestać. Kim Leine to jednak wyjątkowo wylewny autor, który nie uznaje żadnych ograniczeń. Mowa tu również o epatowaniu naturalizmem, a także rozpisywaniu się na temat różnych fizjologicznych czynności - począwszy od brudu i smrodu kopenhaskich rynsztoków, po wszy gnieżdżące się we włosach, a kończąc na wylewających się zewsząd płynach ustrojowych. Ale i nie takie rzeczy mają tu miejsce.

Mimo całej tej brutalnej dosłowności, intencje autora okazują się zaskakująco czytelne i klarowne. „Prorocy...” to książka wymierzona bezpośrednio w działania kolonizacyjne, przynajmniej na ich wczesnych etapach. Kim Leine nie zostawia na kolonizatorach suchej nitki, ukazując tych wszystkich samozwańczych strażników moralności i piewców cywilizacji jako zgraję wiedzioną najniższymi instynktami, słabościami czy chęcią zysku. A lista grzechów i tak wydłuża się systematycznie z każdym rozdziałem. Nie takiej Grenlandii się spodziewaliśmy i nie takiej Grenlandii spodziewał się główny bohater.

Powieść w swoim czasie narobiła trochę zamieszenia. Duńczykom z ich odwiecznymi roszczeniami w stosunku do Grenlandii musiała na chwilę zrzednąć mina. Za to literackie gremia doceniły Kima Leine'a przyznając mu w 2013 roku nagrodę Rady Nordyckiej. I do mnie przemówili „Prorocy...”. Choć trudno mi się jednoznacznie określić, bo momentami książka podobała mi się bardzo, a momentami mniej to zdecydowanie myślę, że było warto. Dla tych brawurowych rozdziałów składających się na część grenlandzką i dlatego, że to równie ciekawe co rzadkie czytelnicze doświadczenie.

Anna Aniszczenko