Bystre zwierzę. Czy jesteśmy dość mądrzy, aby zrozumieć mądrość zwierząt?
- Kategoria:
- nauki społeczne (psychologia, socjologia, itd.)
- Tytuł oryginału:
- Are We Smart Enough to Know How Smart Animals Are?
- Wydawnictwo:
- Copernicus Center Press
- Data wydania:
- 2022-01-01
- Data 1. wyd. pol.:
- 2022-01-01
- Data 1. wydania:
- 2016-04-25
- Liczba stron:
- 436
- Czas czytania
- 7 godz. 16 min.
- Język:
- polski
- ISBN:
- 9788378866435
- Tłumacz:
- Łukasz Lamża
- Tagi:
- homo sapiens psychologia paleobiologia prymatologia
Frans de Waal, holenderski prymatolog i badacz zachowania zwierząt, broni przekonania, że niektóre zachowania zwierząt wcale nie różnią się od zachowań ludzkich. Szympansy całują się na przywitanie, z tego samego powodu, dla którego robią to ludzie. Możemy rozsądnie oczekiwać, że zwierzęta chcą, dążą ku czemuś, bawią się, niepokoją, współczują i czują smutek.
Książka de Waala to pełen pasji, napisany żywym, a miejscami wręcz dosadnym językiem manifest "nowego antropomorfizmu" - programu rzetelnego, naukowego zmierzenia się z faktem, że jesteśmy nie tyle podobni do zwierząt, ale w ścisłym sensie po prostu nimi jesteśmy. Z drugiej strony każdy gatunek jest jednak inny i w kontakcie ze słoniem, foką, psem czy lemurem musimy użyć wszelkiej naszej domyślności i empatii, aby "wejść w ich świat" i dostrzec inteligencję i spryt tych istot. Czy jednak sami jesteśmy na to wystarczająco sprytni?
Ta książka całkowicie odmieni twoje zdanie na temat możliwości poznawczych zwierząt. Zabiera czytelnika w fascynującą podróż w świat rozwiązywania problemów przez zwierzęta. - Temple Grandin, autorka m.in. "Zrozumieć zwierzęta" i "Zwierzęta czynią nas ludźmi"
Zdumiewające... przejdzie do klasyki gatunku - i świetnie się czyta. - „People”
Dunbar wytrąca z równowagi i zmusza do przyjrzenia się sobie samemu na nowo - „Observer”
Porównaj ceny
W naszej porównywarce znajdziesz książki, audiobooki i e-booki, ze wszystkich najpopularniejszych księgarni internetowych i stacjonarnych, zawsze w najlepszej cenie. Wszystkie pozycje zawierają aktualne ceny sprzedaży. Nasze księgarnie partnerskie oferują wygodne formy dostawy takie jak: dostawę do paczkomatu, przesyłkę kurierską lub odebranie przesyłki w wybranym punkcie odbioru. Darmowa dostawa jest możliwa po przekroczeniu odpowiedniej kwoty za zamówienie lub dla stałych klientów i beneficjentów usług premium zgodnie z regulaminem wybranej księgarni.
Za zamówienie u naszych partnerów zapłacisz w najwygodniejszej dla Ciebie formie:
• online
• przelewem
• kartą płatniczą
• Blikiem
• podczas odbioru
W zależności od wybranej księgarni możliwa jest także wysyłka za granicę. Ceny widoczne na liście uwzględniają rabaty i promocje dotyczące danego tytułu, dzięki czemu zawsze możesz szybko porównać najkorzystniejszą ofertę.
Mogą Cię zainteresować
Oficjalne recenzje
Człowiek też zwierzę
Etologia bada zdolności poznawcze zwierząt, a gdy przeczytamy definicję z wikipedii, która określa etologię dużo ostrożniej, jako naukę zajmującą się zachowaniami zwierząt, dostaniemy bardzo interesująca różnicę semantyczną. Ta rozbieżność obydwu znaczeń to rewolucja, która dokonała się w nauce w ostatnich dziesięcioleciach, a której gorącym propagatorem jest autor „Bystrego zwierzęcia” Frans de Waaal. Bo nie da się życia zwierząt opisać wyłącznie za pomocą instynktów i zachowań wyuczonych (na przykład za pomocą dobrze znanej wszystkim wielbicielom udomowionych czworonogów teorii dominacji). Zwierzęta nie tylko się uczą. Zwierzęta komunikują się, wyrażają intencje i preferencje, rozpoznają towarzyszy (delfiny nadają sobie wzajemnie imiona!),zawiązują sojusze polityczne, planują, pamiętają, niektóre gatunki mają silnie rozwinięte poczucie sprawiedliwości, narzędziami posługuje się nawet pewien mięczak, a ludzkie twarze świetnie rozpoznają ptaki.
Krótko mówiąc de Waal napisał książkę o tym jak zwierzęta myślą. A że jest nie tylko wybitnym naukowcem, ale też znakomitym popularyzatorem nauki i jej wielkim pasjonatem, napisał ją zachowując idealną proporcję między anegdotą a nauką, językiem ścisłych definicji i fascynującą opowieścią.
Współcześnie w sukurs etologii przychodzą nauki biologiczne, zwłaszcza nauki o mózgu, udowadniając między innymi, że do myślenia nie jest potrzebny język. U Fransa de Waal w badaniach naukowych i anegdotach zwierzęta udowadniają to cały czas. Dla mnie najbardziej spektakularny był przykład papugi żako - Alexa. Alexa, jego opiekunka, wybitna zoolog, nauczyła mówić. Liczył, rozpoznawał kolory, materiał z którego wykonano przedmiot, wielkość, kształty. Używał pojęć zawartych w słowach, języka jako narzędzia do komunikowania się z ludźmi. (Swoją drogą nawet w świecie człowieka komunikowanie się nie jest domeną zawłaszczoną przez język, co świetnie ilustruje anegdota o pacjentach z afazją oglądających przemówienie polityka.) Niezwykła jest też historia szympansa Ayumu, którego zdolność zapamiętywania sekwencji liczb daleko przerosła ludzką. Symptomatyczne, że od razu znaleźli się naukowcy z potrzebą udowodnienia, że to niemożliwe. (awansując tym samym pojęcie ludzkiego honoru do naukowych paradygmatów). Wystawiano przeciw Ayumu osoby szkolone w technikach zapamiętywania, pomylono naukę z zawodami (które notabene Ayumu wygrał). Jak wielokrotnie podkreśla Frans de Waal, człowiek nie jest miarą wszechrzeczy i traktowanie go jako takiej miary, jest zwyczajnym błędem naukowym, tak jak jest nim zapominanie, że ewolucja objęła również głowę, i gdzieś w mrokach dziejów, nie dokonał się żaden magiczny przeskok czyniący z nas ludzi. Chyba że przyjmiemy kreacjonizm za teorię naukową.
Zresztą bardzo pouczająca jest historia odpowiedzi na sztandarowe antropocentryczne pytanie: co czyni człowieka wyjątkowym? (dodałabym: na tle innych gatunków zwierząt, ale przecież wyjątkowy człowiek nie ma tła). Frans de Waal żartuje, że bardzo trudno powiedzieć, bo co innego odróżnia nas od słonia, a co innego od ośmiornicy. W miarę rozwoju nauki kolejne definicje człowieczeństwa upadają w obliczu dowodów, zapewne najbardziej spektakularnie powinęła się noga wyjaśnieniu z naszą gatunkową super-zdolnością używania narzędzi, ale padły też tezy o unikalności tworzenia kultury (w znaczeniu rozprzestrzeniania się zwyczajów),okazywania empatii, zachowań altruistycznych. Najostrożniej Frans de Waal wyraża się o samoświadomości zwierząt, niemniej i tu podkreśla: samoświadomość jest w ogóle trudno definiowalna w terminach naukowych, a test lustra (rozpoznanie w nim siebie) zdało przynajmniej kilka gatunków.
Wskrzesza bardzo pomocne pojęcie umweltu - świata postrzeganego przez dany gatunek: najoczywistszy literacki przykład to "Przemiana" Kafki. W zoologii zapewne najpowszechniej znaną ilustracją postrzegania rzeczywistości w sposób nam umykający jest echolokacja u nietoperzy. Holenderski uczony podkreśla też jak słabo poznanym pod tym względem gatunkiem są słonie - zwierzęta wyjątkowo nie laboratoryjne. Nie znamy na przykład mechanizmu dzięki któremu potrafią one wyczuć burzę z odległości setek kilometrów. Dla codziennego doświadczenia najprostszym ćwiczeniem wyobrażenia sobie jeśli nie umweltu, to przynajmniej różnic miedzy światem postrzeganym przez nas i zwierzę, będzie wyciągnięcie konsekwencji z faktu, że głównym psim zmysłem jest węch nie wzrok.
Jest to książka pod pewnym względem szalenie trudna, choć czyta się ją łatwo i do zrozumienia treści nie potrzeba naukowego przygotowania i dostępu do Internetu. „Bystre zwierzę” obraca w pył ludzkie przekonanie o wyjątkowości „człowieczeństwa” - warto przeczytać jak stanowczo, ze względu na błędy metodologiczne, de Waal odrzuca wyniki badań porównawczych miedzy małpami a dziećmi. Holenderski uczony dokonuje rewolucji w naszym myśleniu o sobie. Już Karol Darwin pisał, że różnica między ludźmi a zwierzętami ma charakter skali nie jakości. Człowiek to też zwierzę.
O psach i kotach jest w tej książce niewiele. Ale i tak sądzę że jest to pozycja znakomita również dla właścicieli udomowionych zwierząt, tym bardziej, że całkiem sporo książek „gatunkowych” serwuje zbyt wiele uproszczeń czy też zwyczajnie, w świetle nauki, się zestarzało (jak na przykład słynne „Okiem psa”).
Na koniec coś o czym pomyślałam przy okazji niedawnej dyskusji o kanonie lektur szkolnych. Otóż „Bystre zwierzę” jest książką, którą chętnie w takim kanonie bym zobaczyła. To bardzo ważna książka naukowa, pokazująca jak zmienił się pewien naukowy paradygmat, ale napisana znakomitym stylem i „łatwa w czytaniu”, jestem przekonana, że spora cześć 14-latków przyswaja dużo bardziej skomplikowaną literaturę. De Waal dużo miejsca poświęca metodologii badań, co uważam za niezwykle cenne dla młodego, współczesnego człowieka, który, wybaczcie truizm, żyje w epoce zalewu trudno weryfikowalnych informacji, a żeby informacje selekcjonować, niezbędna jest i pewna umysłowa wprawa, i wiedza o tym, czym jest metoda naukowa. Do tej selekcji szkoły wciąż przygotowują w niewystarczający sposób. Jest to też pozycja niezwykle ważna pod względem etycznym, ucząca szacunku do świata przyrody i tolerancji w znaczeniu zrozumienia inności, pokazująca, że warto zachować pewien dystans do przekonania o własnej wyjątkowości. Poza tym to po prostu świetna lektura.
Agnieszka Ardanowska
Oceny
Książka na półkach
- 812
- 257
- 98
- 24
- 15
- 7
- 7
- 6
- 6
- 6
OPINIE i DYSKUSJE
Bardzo dobra opowieść o tym, co nas różni od zwierząt; książka raczej stawia pytania, niż na nie odpowiada. W świetle nowych odkryć okazuje się, że rozmywają się takie pojęcia jak kultura czy narzędzie, które to według Autora można ostrożnie przypisywać niektórym grupom pewnych gatunków zwierząt. Autor przytacza mnóstwo eksperymentów i anegdotek, słusznie rozprawiając się z niektórymi mitami (np. teście lustra) argumentując, że nie można do miriady gatunków, z których każdy wyewoluował w innych warunkach, mając do dyspozycji inne zaplecze intelektualne, instynktowne i środowiskowe, stosować tych samych metod eksperymentalnych, a te powinny być raczej skrojone pod specyfikę danych gatunków. W jaki sposób, to już inna sprawa. Ogólnie podobało mi się, odważnie stawia nas wśród zwierząt, ale nie "degradując" ludzi, a raczej wynosząc zwierzęta.
Bardzo dobra opowieść o tym, co nas różni od zwierząt; książka raczej stawia pytania, niż na nie odpowiada. W świetle nowych odkryć okazuje się, że rozmywają się takie pojęcia jak kultura czy narzędzie, które to według Autora można ostrożnie przypisywać niektórym grupom pewnych gatunków zwierząt. Autor przytacza mnóstwo eksperymentów i anegdotek, słusznie rozprawiając się z...
więcej Pokaż mimo toBardzo fajna książka, która daje odpowiedź na pytanie zawarte w podtytule.... NIE, nie jesteśmy.
Dlaczego? Ludzkie ego i przekonanie o naszej doskonałości i wyjątkowości do tego nie dopuści.
Osoby jak de Waal próbują pokazać złożoność zachowań u różnych gatunków oraz problemy interpretacyjne, np. zbytnie uczłowieczanie i porównywanie do homo sapiens, wychodzenie z założenia iż zwierzęta są znacznie gorszymi istotami niż człowiek. Wydaje się, że największą barierą w poznaniu zwierząt są bariery w naszych głowach.
Całość podana w dobrze przystępnym sosie naukowym (olbrzymia bibliografia) z dość nudnym ale potrzebnym do zrozumienia tematu wprowadzeniem.
Polecam i z pewnością sięgnę po kolejną książkę de Waala.
Bardzo fajna książka, która daje odpowiedź na pytanie zawarte w podtytule.... NIE, nie jesteśmy.
więcej Pokaż mimo toDlaczego? Ludzkie ego i przekonanie o naszej doskonałości i wyjątkowości do tego nie dopuści.
Osoby jak de Waal próbują pokazać złożoność zachowań u różnych gatunków oraz problemy interpretacyjne, np. zbytnie uczłowieczanie i porównywanie do homo sapiens, wychodzenie z...
Wreszcie trafiłem na dobrze przetłumaczoną i zredagowaną książkę Fransa de Waala, a miałem niefajne doświadczenia, szczególnie jeśli chodzi o ebooki. Przekładu dokonał Łukasz Lamża, a za perełki o badaczach naczelnych, którzy zbaranieli po badaniach innych naukowców nad zdolnościami poznawczymi owiec, należy się niski ukłon, który niniejszym składam.
Wreszcie trafiłem na dobrze przetłumaczoną i zredagowaną książkę Fransa de Waala, a miałem niefajne doświadczenia, szczególnie jeśli chodzi o ebooki. Przekładu dokonał Łukasz Lamża, a za perełki o badaczach naczelnych, którzy zbaranieli po badaniach innych naukowców nad zdolnościami poznawczymi owiec, należy się niski ukłon, który niniejszym składam.
Pokaż mimo toKolejna popularnonaukowa książka holenderskiego prymatologa Fransa de Waala. Tym razem autor wykroczył daleko poza główny przedmiot swoich badań, a więc małpy człekokształtne.
Rzecz dotyczy tego, czy zwierzęta potrafią myśleć, pamiętać, analizować, planować i działać racjonalne, korzystać z narządzi i konstruować je na miarę swoich możliwości, czy tworzą zwyczaje a nawet kultury, są zdolne do sojuszy - jak twierdzą etolodzy i kognitywiści ewolucyjni, czy też niczym psy Pawłowa dają się tylko wytresować nagrodami i karami, jak uważali (może nadal to czynią) m.in. behawioryści czy przedstawiciele … nauk humanistycznych. A zatem cały wachlarz poglądów i stanowisk pomiędzy antropomorfizmem a antropocentryzmem.
Autor zajmuje oczywiście jednoznaczne stanowisko. Pokazuje, jak do niego doszedł i co musiał w tym celu zakwestionować. Ale równie ważne jest przyjęcie odmiennej perspektywy badawczej, swego rodzaju „międzygatunkowej empatii”, czy raczej zrozumieniu danego zwierzęcia w oparciu o obserwacje jego zachowań. To warunkuje prawidłowe skonstruowanie eksperymentu. Tymczasem większość z nich jest tworzona z myślą … o ludziach, aby wykazać ich „wyższość” nad zwierzętami (jak ktoś podsumował żartem – „na lądzie delfiny nie są tak inteligentne jak w wodzie”). Gdy natomiast oparty na obserwacji danego gatunku eksperyment dowiedzie, teza antropocentrystów (np. „tylko człowiek wytwarza narzędzia”) niewielu – jak brytyjski paleontolog Louis Leakey jest w stanie zdobyć się na stwierdzenia w rodzaju: „Wydaje mi się, że naukowcy trzymający się tej definicji mają trzy możliwości: uznać, że szympans jest człowiekiem; przedefiniować człowieka; przedefiniować narzędzia”.
Ale autor podaje też wiele innych argumentów. Oczywiście najsilniej przemawiają te z zakresu biologii ewolucyjnej. Każdy gatunek ma taki mózg, jaki jest mu potrzebny do funkcjonowania i przetrwania. Niezwykłe umiejętności potwierdzające stanowisko etologów i kognitywistów ewolucyjnych oprócz naczelnych posiadają m.in. słonie, delfiny (rozpoznawanie własnego odbicie, tak jak tez małpy człekokształtne),walenie, krukowate, psowate, ośmiornice czy … osy (rozróżnianie „twarzy” w obrębie gatunku).
Jednym słowem fascynująca podróż pośród współmieszkańców naszej planety, pozwalająca zrozumieć wielu z nich i dostrzec coś więcej, niż tylko pokarm, futro, zabawkę czy eksponat w zoo.
Kolejna popularnonaukowa książka holenderskiego prymatologa Fransa de Waala. Tym razem autor wykroczył daleko poza główny przedmiot swoich badań, a więc małpy człekokształtne.
więcej Pokaż mimo toRzecz dotyczy tego, czy zwierzęta potrafią myśleć, pamiętać, analizować, planować i działać racjonalne, korzystać z narządzi i konstruować je na miarę swoich możliwości, czy tworzą zwyczaje a nawet...
Jeśli masz przeczytać tylko jedną książkę popularno-naukową niech to będzie TA książka.
Jeśli masz przeczytać tylko jedną książkę popularno-naukową niech to będzie TA książka.
Pokaż mimo to"Bystre zwierzę" to wspaniałe kompendium wiedzy o historii i aktualnych trendach w badaniach nad procesami poznawczymi u zwierząt. De Waal w typowy dla niego, przykuwający uwagę sposób opowiada nam o pionierskich badaniach etologów i socjobiologów, którzy położyli fundamenty współczesnej psychologii porównawczej, psychologii ewolucyjnej i kognitywistyki ewolucyjnej. Z każdej strony książki wylewa się obfitość przykładów takich zachowań zwierząt, które nie pozostawiają wątpliwości, że mentalne różnice między nimi a nami mają charakter ilościowy, a nie jakościowy. De Waal zwraca też uwagę na bardzo ważny problem w badaniach nad zachowaniami zwierząt: umiejętność planowania eksperymentów tak, aby uwzględniały biologię i psychologię badanego zwierzęcia, a nie odzwierciedlały lęków i uprzedzeń ludzi. Doskonale oddaje to podtytuł książki: czy jesteśmy dość mądrzy, aby zrozumieć mądrość zwierząt? Wygląda na to, że takich "dość mądrych" w nauce jest coraz więcej :)
"Bystre zwierzę" to wspaniałe kompendium wiedzy o historii i aktualnych trendach w badaniach nad procesami poznawczymi u zwierząt. De Waal w typowy dla niego, przykuwający uwagę sposób opowiada nam o pionierskich badaniach etologów i socjobiologów, którzy położyli fundamenty współczesnej psychologii porównawczej, psychologii ewolucyjnej i kognitywistyki ewolucyjnej. Z...
więcej Pokaż mimo toBardzo potrzebna książka. O szacunku do zwierząt, które są - jak się okazuje - istotami bardzo inteligentnymi. Nie da się jednak ustawić tej inteligencji na jakiejś jednej linii, każdy gatunek ma bowiem nieco inaczej wyspecjalizowaną inteligencję - w zależności od środowiska i sposobu życia. Przykład doskonałej popularyzacji badań.
Bardzo potrzebna książka. O szacunku do zwierząt, które są - jak się okazuje - istotami bardzo inteligentnymi. Nie da się jednak ustawić tej inteligencji na jakiejś jednej linii, każdy gatunek ma bowiem nieco inaczej wyspecjalizowaną inteligencję - w zależności od środowiska i sposobu życia. Przykład doskonałej popularyzacji badań.
Pokaż mimo toSzalenie interesująca książka otwierająca oczy nie tylko na zachowania zwierząt ale także na to, jaką ludzie przyjmują postawę wobec otaczającego świata fauny. Frans de Waal poświęcił życie na poznanie mechanizmów rządzących zachowaniami zwierząt. W dość barwny sposób opowiada o swoich i innych współczesnych naukowców odkryciach w tym zakresie. Przykłady, które opisuje są nie tylko poznawcze, czasem zaskakujące ale też i zabawne. Jest to ogromny walor Bystrych Zwierząt, szczególnie dla wrażliwego czytelnika. Ale jego książka jest także o zmianach jakie zachodzą w postrzeganiu zwierząt przez ludzi, a co może najważniejsze w postrzeganiu zwierząt przez naukowców. Autor przywołuje szereg przykładów niewłaściwie zaprojektowanych eksperymentów, które naukowo miały udowadniać wyższość człowieka. Współczesna nauka uprawiana przez cierpliwych pasjonatów i miłośników zwierząt odkrywa, w jak wielu obszarach byliśmy dotąd ślepi nie dostrzegając, że zwierzęta kierują się nie tylko nieskomplikowanym instynktem. Polecam osobom lubiącym zwierzęta!
Szalenie interesująca książka otwierająca oczy nie tylko na zachowania zwierząt ale także na to, jaką ludzie przyjmują postawę wobec otaczającego świata fauny. Frans de Waal poświęcił życie na poznanie mechanizmów rządzących zachowaniami zwierząt. W dość barwny sposób opowiada o swoich i innych współczesnych naukowców odkryciach w tym zakresie. Przykłady, które opisuje są...
więcej Pokaż mimo toPrawdopodobnie jedna z lepszych współczesnych książek o neurokognitywistyce zwierząt.
Prawdopodobnie jedna z lepszych współczesnych książek o neurokognitywistyce zwierząt.
Pokaż mimo toPrzyjemna, łatwa w odbiorze książka zmieniająca podejście do zwierząt oraz ich postrzeganie, skłaniająca do refleksji. Ciekawa i warta uwagi.
Przyjemna, łatwa w odbiorze książka zmieniająca podejście do zwierząt oraz ich postrzeganie, skłaniająca do refleksji. Ciekawa i warta uwagi.
Pokaż mimo to