Zachęcony pozytywną recenzją znajomego postanowiłem sprawdzić o czym pisze Ludwik Stomma w "A jeśli było inaczej... Antropologia historii". Spodziewałem się odważnych tez, burzących ład i sprzeciwiających się obowiązującej wersji historii, tymczasem autor na różne sposoby i podając kilka przykładów (owszem, ciekawych) magluje pojęcie relatywizmu historycznego.
Stomma dowodzi, że niektóre wartości, wierzenia, czy inne aspekty kultury niematerialnej są zdecydowanie bardziej zmienne, niż nam się wydaje - zmieniają się nie tylko pod wpływem kryterium geograficznego czy w obrębie różnych kultur, ale na przestrzeni kilku pokoleń, czy wręcz kilku dekad na tym samym obszarze. Z drugiej strony obala teorie, że wywodzą się one z ludzkiej natury, wskazując, że w ogromnym mierze zależą one od czynników losowych, później zaś bywają tak skutecznie konserwowane, że nikt nie pamięta ich genezy, przez co przyjmowane są za oczywiste.
Dobrze napisana i w większości interesująca książka, ukazująca ciekawą perspektywę badań historycznych.

Zachęcony pozytywną recenzją znajomego postanowiłem sprawdzić o czym pisze Ludwik Stomma w "A jeśli było inaczej... Antropologia historii". Spodziewałem się odważnych tez, burzących ład i sprzeciwiających się obowiązującej wersji historii, tymczasem autor na różne sposoby i podając kilka przykładów (owszem, ciekawych) magluje pojęcie relatywizmu historycznego.
Stomma...

Książka Stommy "A jeśli było inaczej...?" jest przystępnie napisanym wstępem do antropologii historii. Jest to tekst przeznaczony nie tylko dla antropologów i historyków, ale z równie dużym powodzeniem może stanowić pomoc dla laików, zainteresowanych tematyką antropologii historii, konstruktywistycznego jej oblicza w warunkach kulturalizmu naukowego. Dostarcza też odpowiedzi na pytania dotyczące uwikłania historyka jako takiego, czy w ogóle badacza-humanistę w kulturową strukturę jaką jest dzieło historyczne i historiografia w ogóle. Można też powiedzieć, że uczy ona pokory wobec informacji przekazywanych w opracowaniach historycznych. Autor ma na celu zwrócić uwagę na to, że świat historyczny nie jest tak oczywisty, a już broń Panie Boże patrzeć na niego naszymi kategoriami. Łatwo jest przecież oceniać przeszłość siedząc w wygodnym fotelu i raczyć się dobrodziejstwem klimatyzacji, zaciągając się papierosem.

Książka Stommy "A jeśli było inaczej...?" jest przystępnie napisanym wstępem do antropologii historii. Jest to tekst przeznaczony nie tylko dla antropologów i historyków, ale z równie dużym powodzeniem może stanowić pomoc dla laików, zainteresowanych tematyką antropologii historii, konstruktywistycznego jej oblicza w warunkach kulturalizmu naukowego. Dostarcza też...

Sięgnąłem do tej książki ponownie po długiej przerwie, i znów ją czytałem z niesłabnącym zainteresowaniem.

Za co lubię Ludwika Stommę? Przede wszystkim za styl. O trudnych zagadnieniach historycznych czy antropologicznych pisze on bowiem z niezwykłą lekkością, z humorem, z potoczystością. Mało kto tak pisze, historycy czy przedstawiciele nauk społecznych winni u niego pobierać lekcje stylu i popularyzacji nauki.

Po drugie, jak już poprzednio powiedziano, mamy tu przykład wykładu historycznego, którego winno się uczyć w szkołach. Bo nie ma sensu teraz wkuwanie życiorysów królów, bitew i dat, wszystko to można znaleźć w 5 minut w internecie. Ważne jest jak interpretować historię, jak ją rozumieć, jakie nauki z niej wyciągać, i w tym Stomma jest niezrównany.

Tematem książki jest rozumienie historii, do której przykładamy nasze współczesne miarki kulturowe czy moralne, nie rozumiejąc świadomości czy kontekstu kulturowego epok minionych. I tak np. pisze Stomma a propos okrucieństwa: „Musimy zdać sobie sprawę, że nasze współczesne pojęcia „okrucieństwa”, „brutalności”, „przemocy” mają się nijak do kodeksu moralnego minionych wieków i znanego nam sensu zaczęł nabierać powoli dopiero w XIX wieku.” (s.35).

Książkę otwiera fascynujący esej o dzieciństwie, pisze Stomma że dzieciństwo współczesne jest kategorią kulturową i stosunkowo świeżą, do XVIII-XIX po prostu go nie było, dlaczego? Ano ludzie żyli krótko, mieli dużo mniej czasu, zatem rezygnowali z dzieciństwa. I tak w wieku 8-9 lat zaczynali pracę, w wieku 15 lat zawierali związek małżeński (dziewczęta nawet wcześniej) i stawali się rycerzami walczącymi w bitwach. A dzieci od 4-5 roku życia karmiono już jak dorosłych, łącznie z podawaniem im alkoholu. Wszystko to zmieniło się w wieku XIX gdy średnia długość życia gwałtownie wzrosła. Dość powiedzieć że pierwszy sklep z zabawkami dla dzieci w Paryżu otwarto w połowie XIX wieku, bracia Grimm nie pisali dla dzieci a Hans Christian Andersen zżymał się, gdy mu mówiono że jest pisarzem dziecięcym.

Mamy jeszcze arcyciekawe eseje o tym jak rozumiano przestrzeń w dawnych wiekach, jak zmieniało się poczucie czasu, mamy historyczną analizę pojęcia wstydu, pisze też Stomma o kulturowym i historycznym kontekście zwyczajów kulinarnych.


Wszystko to napisane lekko, potoczyście, autor imponuje erudycją i humorem. Gorąco polecam wszystkim miłośnikom historii.

Sięgnąłem do tej książki ponownie po długiej przerwie, i znów ją czytałem z niesłabnącym zainteresowaniem.

Za co lubię Ludwika Stommę? Przede wszystkim za styl. O trudnych zagadnieniach historycznych czy antropologicznych pisze on bowiem z niezwykłą lekkością, z humorem, z potoczystością. Mało kto tak pisze, historycy czy przedstawiciele nauk społecznych winni u niego...

Gdyby program nauczania historii w szkołach organizować na podstawie książek tego właśnie autora mury fabryk edukacyjnych opuszczało by więcej osób nie tyle zainteresowanych samą historią co potrafiących samodzielnie ją analizować.

Kilkanaście rozdziałów na jakie podzielona jest książka odziera nas z mitów i stereotypów kształtujących naszą kulturę i świadomość historyczną. Dowiemy się m.in. dlaczego "Krzyżacy" Sienkiewicza są książką daleką od średniowiecznych realiów, kiedy wynaleziono dzieciństwo, dlaczego nie jadamy psów i kotów czy wreszcie dlaczego Francuzi dawali się zawsze pokonywać Anglikom pomimo świadomości, że ich strategia jest co najmniej idiotyczna...

Te i inne historie podane są w przystępnej, lekkostrawnej i niezwykle smakowitej formie.

Gdyby program nauczania historii w szkołach organizować na podstawie książek tego właśnie autora mury fabryk edukacyjnych opuszczało by więcej osób nie tyle zainteresowanych samą historią co potrafiących samodzielnie ją analizować.

Kilkanaście rozdziałów na jakie podzielona jest książka odziera nas z mitów i stereotypów kształtujących naszą kulturę i świadomość...

http://ohistorii.blogspot.com/2013/11/l-stomma-jesli-byo-inaczej.html

http://ohistorii.blogspot.com/2013/11/l-stomma-jesli-byo-inaczej.html

Niewiele książek zdołało zmienić mój sposób widzenia świata. Rozbiła w pył system poglądów, które pracowicie zbierałam przez całe życie. Okazało się, że wiele aksjomatów, "prawd" zbyt oczywistych, by w ogóle zastanawiać się nad ich słusznością to tylko złudzenia. Teraz już wiem kiedy "wynaleziono" dzieciństwo, kto walczył pod Grunwaldem, dlaczego człowiek współczesny ma tendencje do tycia, z jakiego powodu Francuzi tyle razy pozwalali Anglikom wybić kwiat swego rycerstwa, mimo że zdawali sobie sprawę ze skutków obranej strategii, czemu nie jemy psów i kotów. Książka ta była moim wielkim odkryciem i gorąco polecam ją wszystkim, którzy lubią być zaskakiwani i na tyle cenią prawdę, że nie boją się zburzenia systemu swych dotychczasowych poglądów.

Niewiele książek zdołało zmienić mój sposób widzenia świata. Rozbiła w pył system poglądów, które pracowicie zbierałam przez całe życie. Okazało się, że wiele aksjomatów, "prawd" zbyt oczywistych, by w ogóle zastanawiać się nad ich słusznością to tylko złudzenia. Teraz już wiem kiedy "wynaleziono" dzieciństwo, kto walczył pod Grunwaldem, dlaczego człowiek współczesny ma...