Podobnie jak inne książki Normana Daviesa, "Powstanie '44" adresowane jest głównie do czytelników zachodnich, którzy o historii Polski i Europy Środkowej wiedzą bardzo niewiele. Zrozumiały jest więc zamysł Autora, by dzieje sierpniowego powstania opisać na szerokim polu polityki międzynarodowej okresu II wojny światowej. W istocie bowiem treść tej monografii znacznie wykracza poza 63 dni powstańczego zrywu, gdyż dotyczy także wydarzeń przedwojennych, czasu okupacji oraz powojennych losów uczestników powstania. Wyjątkowo interesującym zabiegiem Autora jest przedstawienie opinii o powstaniu, jakie pojawiały się w PRL (tu m.in. odpowiednie cytaty z podręczników historii) oraz już w III RP.

Po lekturze książki uderzająca jest skala zdrady, jakiej alianci zachodni dopuścili się na swoim "Pierwszym Sojuszniku" oraz perfidii Stalina, który doprowadził do takiej, a nie innej sytuacji politycznej, w której o losie Polski nie decydowali jej obywatele, ale Moskwa. W moim odczuciu wydźwięk tej monografii jest dość pesymistyczny. Czytelnik może się zastanawiać, jak to możliwe, że alianci oddali całą Europę Środkową Sowietom tylko po to, by już po kilku latach toczyć z nimi zimną wojnę... W porównaniu z całą objętością pracy część poświęcona powstaniu warszawskiemu jest relatywnie krótka (1/4-1/3 całości). Jest to jednak bardzo dobry opis wydarzeń tamtych miesięcy 1944 roku. Narrację ożywiają liczne wspomnienia uczestników walk (nieraz ujęte w formie "kapsuł"), i to ze wszystkich stron konfliktu. Ocenę tej książki podwyższa jeszcze znakomity warsztat badawczy oraz pióro Autora. "Powstanie '44" czyta się bardzo dobrze, a czytelnicy zainteresowani bardziej szczegółowymi opisami z pewnością znajdą odpowiednie pozycje w przypisach.

Z całą pewnością jest to monografia godna polecenia wszystkim zainteresowanym losami powstania warszawskiego i - szerzej - całej II wojny światowej. Praca brytyjskiego historyka znakomicie bowiem ujmuje temat. Norman Davies nie dał się wciągnąć w doktrynerskie spory na temat warszawskiego zrywu. Tacytowa zasada "sine ira et studio", której tak często nie przestrzegają badacze piszący o wydarzeniach XX wieku, została tym razem zachowana.

Tomasz Babnis

Podobnie jak inne książki Normana Daviesa, "Powstanie '44" adresowane jest głównie do czytelników zachodnich, którzy o historii Polski i Europy Środkowej wiedzą bardzo niewiele. Zrozumiały jest więc zamysł Autora, by dzieje sierpniowego powstania opisać na szerokim polu polityki międzynarodowej okresu II wojny światowej. W istocie bowiem treść tej monografii znacznie...