Wielce zasłużone dla popularyzacji nauk humanistycznych wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich w serii „Zrozumieć Europę” próbuje przybliżyć nieznane szerszemu ogółowi problemy związane z naszym kontynentem – zarówno z jego przeszłością, jak i teraźniejszością. Książka prof. Jerzego Strzelczyka, bardzo dobrego poznańskiego historyka dziejów średniowiecznej Słowiańszczyzny, poświęcona jest narodom (choć może lepszym terminem byłyby „ludy”), których na próżno szukać we współczesnej Europie. W obszernych esejach autor ciekawie przedstawia historię i kulturę ośmiu ludów zamieszkujących Europę, które przed wiekami definitywnie zeszły z dziejowej sceny.

Kolejne rozdziały autor poświęcił na poły mitycznym Wenedom, germańskim Swebom i Longboardom, zamieszkującym obszary współczesnej Szkocji Piktom oraz słowiańskim Wiślanom i Obodrzycom. Dwa ostatnie eseje to próba zarysowania złożonych dziejów Chazarów zasiedlających południowo-wschodnie kresy Europy i bliższych nam geograficznie bałtyjskich Jaćwingów.
Prof. Strzelczyk nie ogranicza się do podania encyklopedycznych wiadomości na temat wspomnianych ludów. Przedstawia istniejące w świecie nauki hipotezy na temat ich początków (Wenedowie) i upadku (Wiślanie), czy też zawiłych losów. Fragmenty nielicznych źródeł pisanych są obszernie analizowane i komentowane. Równie ciekawe są podrozdziały poświęcone badaniom historycznym i archeologicznym, dzięki którym te „zapomniane” narody zostały po stuleciach odkryte dla nauki. Ale najbardziej zajmujące są partie książki, gdzie autor opisuje „życie po życiu” nieistniejących już wspólnot. Ich ślady często kryją się w zwyczajach, folklorze czy kulturze, zarówno tej wysokiej jak i tej niskiej, masowej.

Wartość poznawczą omawianej książki wydatnie podnoszą liczne ilustracje. Może przydałoby się trochę więcej planów i map, które ułatwiłyby umieszczenie opisywanych wydarzeń w przestrzeni. Jeśli ktoś chce poszerzyć swoją wiedzę na temat narodów, które zanikły, może sięgnąć do zamieszczonej na końcu wydawnictwa obszernej bibliografii. Podsumowując, trafiła się książka warta polecenia każdemu, kogo pasjonują złożone dzieje Europy.

Wielce zasłużone dla popularyzacji nauk humanistycznych wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich w serii „Zrozumieć Europę” próbuje przybliżyć nieznane szerszemu ogółowi problemy związane z naszym kontynentem – zarówno z jego przeszłością, jak i teraźniejszością. Książka prof. Jerzego Strzelczyka, bardzo dobrego poznańskiego historyka dziejów średniowiecznej...