Na początku poczynię wyznanie: mam swój zawodowy mit założycielski. Co ciekawe – właśnie sobie to uświadomiłam pisząc ten tekst – obejmuje on wszystkie moje zawody (jest ich bowiem kilka). Zaczęło się, niezgodnie z zaleceniem prawdziwych książkofilów, od filmu, by po wielu latach zakończyć na książce. Temat był niełatwy, dotyczył autyzmu i rodzin, w których dziecko jest dotknięte tym zaburzeniem rozwojowym (nie chorobą) oraz metodom pracy nad usprawnianiem obszarów rozwojowych wykazujących deficyty. Dramatyczna historia przestawiona w filmie wywarła na mnie, młodej i nadwrażliwej wtedy osobie, wstrząsające wrażenie. Było ono tak silne, że w pewnym sensie zdeterminowało moje późniejsze wybory życiowe, a zwłaszcza zawodowe.

Film, emitowany w polskiej telewizji pod koniec poprzedniego wieku, nosił polski tytuł „Cud miłości” (oryg. Son-Rise: A Miracle of Love) i stanowił telewizyjną adaptację książki napisanej przez małżeństwo Kaufmanów „Przebudzenie naszego syna” (Son-Rise). Opisywali oni historię diagnozy ich trzyletniego syna Rauna (autyzm wczesnodziecięcy), formy oferowanej im pomocy i terapii dziecka (umieszczenie w specjalistycznej placówce) oraz wyboistą drogę poszukiwań innych form terapii, aż do eksperymentów i wymyślenia własnej, autorskiej metody Son-Rise, nazywanej w Polsce metodą opcji. Autyzm i podobne zaburzenia (m. in. zespół Aspergera), nazywane obecnie zaburzeniami ze spektrum autyzmu, choć znane ludzkości od dawna, dopiero od kilkudziesięciu lat stanowią obszar zainteresowań badawczych medycyny, psychologii i pedagogiki specjalnej. W latach siedemdziesiątych, gdy Kaufmanowie usłyszeli diagnozę syna, metody pomocy rodzinom nią dotkniętym były ograniczone i dopiero raczkowały, nawet w USA, a wybór oscylował między terapią behawioralną a oddaniem dziecka do zakładu opiekuńczego, gdzie przebywało do końca życia, a z terapią bywało różnie.

Książka Rauna K. Kauffmana, mężczyzny, który deklaruje się, że wyszedł („wyzdrowiał”) z autyzmu, budzi ogromne zainteresowanie nie tylko wśród specjalistów zajmujących się pracą z dziećmi, młodzieżą i dorosłymi osobami z autyzmem, ale także wśród rodziców borykających się z tym tematem, a także osób badających funkcjonowanie mózgu. Autor bowiem nie tylko zrelacjonował własną historię, ale także kontynuuje dzieło rodziców, pracując w założony przez nich ośrodku z rodzicami, opiekunami i terapeutami pod kątem wdrażania programu Son-Rise w ich pracy z dziećmi. Najważniejsze jednak jest to, że wystarczy przeczytać jego książkę, posłuchać jego wystąpień (autor był w Polsce, udzielał wywiadu i prowadził szkolenie) i poczytać o jego losach (ukończył studia z zakresu etyki biomedycznej, był kierownikiem wspomnianego wyżej ośrodka, żyje normalnie, prowadząc samodzielne życie, ma przyjaciół i był w kilku związkach), by się przekonać, że trzyipółletnia praca terapeutyczna jego rodziców przyniosła spektakularne efekty, przez niektórych określane jako cud. Raun bowiem nie ma żadnych pozostałości po zaburzeniu rozwoju, które dotyka szczególnie sfery społecznej i komunikacji, co więcej - wydaje się być, w ocenie osób, które go słyszały i uczestniczyły w jego zajęciach, ponadprzeciętnie empatyczny, wsłuchujący się w przekazy innych oraz elokwentny, doskonale się komunikując, wypowiadajac przed ogromnym audytorium oraz dyskutujac ze specjalistami.

Autyzm: przełom w podejściu stanowi doskonały podręcznik pracy w duchu humanistycznym z osobami z autyzmem i ze spektrum autyzmu. W książce, gruntownie przemyślanej i doskonale napisanej, znajdziemy nie tylko wyjaśnione prostym językiem wszystkie najważniejsze założenia programu Son-Rise, historie rodzin borykających się z trudnościami w jego realizacji, ale także ujęte w punktach najważniejsze rzeczy do zapamiętania, źródła internetowe do każdego rozdziału (niestety tylko po angielsku), plan działań na najbliższy czas oraz tabelki do obserwacji i wniosków z zachowania własnego dziecka. Autor podkreśla ważkość pracy nad kontaktem i relacją rodzica (terapeuty) z dzieckiem, traktując wszystkie „-izmy” i trudne zachowania jako efekt uboczny zakłóceń tego kontaktu, a tym samym nie koncentrując się (jak w innych metodach) na ich wygaszaniu, tylko na zbudowaniu satysfakcjonujących dla obu stron osobowych relacji.

Z uwagi na fakt, że podwaliny metody stanowią: dołączanie do dziecka, szacunek, akceptacja dziecka, podejmowanie prób zrozumienia jego zachowań i reakcji, przekonanie o potencjale rozwojowym dziecka oraz perspektywa sfery jego najbliższego rozwoju, niektóre z rozdziałów czy sugestii mogą być doskonałą wskazówką do zastosowania w oddziaływaniach wychowawczych wobec każdego dziecka, także w normie rozwojowej, bez względu na jego stopień rozwoju. Ta wartościowa i długo wyczekiwana publikacja stać się może bardzo rozwijającym i poszerzającym perspektywę patrzenia na dziecko źródłem wiedzy i inspiracji nie tylko dla specjalistów czy rodzin dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, ale dla wszystkich rodziców. W tomie znajdziemy także obszerną bibliografię liczącą kilkaset pozycji, z czego tylko kilka w polskim przekładzie. Szkoda tylko, że wydawca polski nie zadbał o dostosowanie książki do polskich czytelników chociażby przez podanie pod hasłem „Pomocne organizacje” nazw i adresów internetowych polskich fundacji czy stowarzyszeń zajmujących się pomocą i edukacją osób z autyzmem i ich rodzin (m.in. Fundacji Synapsis czy Fundacji Być Bliżej Siebie - nota bene sprawującej patronat medialny nad tą publikacją). Dla specjalistów stanowić ona powinna obowiązkową lekturę, bez względu na wybraną w rezultacie metodę pracy. Pisząca te słowa odbiera ją zaś jako zamknięcie i podsumowanie pewnego etapu życia – piękne, mądre i inspirujące do skierowania swojej drogi w nowym kierunku.

Jowita Marzec