W „Niebanalnej więzi” Sarah Waters pobrzmiewają echa wiktoriańskiej powieści grozy. Jednak dla kogoś, kto przeczytał już wszystkie książki brytyjskiej autorki może to być niewystarczające. Fabuła „Niebanalnej więzi” jest bowiem skromna, a akcji tam jak na lekarstwo. Ale wszystko rekompensuje wyjątkowy klimat i unosząca się nad bohaterami aura tajemnicy.

Margaret Prior to młoda kobieta z dobrego domu, próbująca pozbierać się po niedawnej śmierci ojca. Za namową jego przyjaciela postanawia zostać damą wizytującą i zaczyna odwiedzać więźniarki odsiadujące karę w zakładzie karnym Millbank. Poznaje tam złodziejki i morderczynie, oszustki i prostytutki, kobiety upadłe. Wśród nich jest także Selina Dawes, w tak zwanym towarzystwie znana jako medium, odsiadująca karę za napaść, co akurat w jej przypadku równoznaczne jest z morderstwem. Margaret od pierwszego spotkania jest zafascynowana dziewczyną, choć początkowo wątpi w jej cudowne zdolności. Z czasem jednak zaczyna wierzyć w istnienie świata duchów i w talent Seliny. Odnajduje w niej pokrewną duszę, której tak jej w życiu brakuje. Margaret to kobieta z tajemnicą, niegdyś zakochana w obecnej żonie swojego brata, dla świata stara panna. Jako osoba wrażliwa silnie współodczuwa niedolę więźniarek, które odwiedza. Śmierć ojca i ślub siostry dodatkowo silnie wpływają na jej emocje. Od dłuższego czasu pojona przez matkę lekami, nie bez powodu czuje się więźniem we własnym domu. Pozornie wolna, ale i ona, niczym kobiety osadzone w Millbank, czuje się skrępowana i ograniczana przez rodzinę i konwenanse.

Treść „Niebanalnej więzi” podana jest w formie zapisków z pamiętnika Margaret, przeplatanych informacjami z życia Seliny Dawes. Dzięki tak ciekawej konstrukcji czytelnik dłużej pozostaje utrzymywany w napięciu, stopniowo odkrywając sekrety obu kobiet. Pierwszoosobowa forma narracji pozwala na bliższe zgłębienie psychiki głównej bohaterki – emocjonalnie rozchwianej, rozbitej, coraz bardziej zauroczonej osobą, z którą – w oczach społeczeństwa – nie powinna się zadawać. Uczucie rodzące się pomiędzy damą a więźniarką ukazane jest bardzo subtelnie (a nie zawsze u Waters jest tak grzecznie), bo i sama Margaret jest delikatna i wrażliwa, choć jednocześnie zadziwiająco odważna i zdecydowana. Zakochana w Selinie gotowa jest na najbardziej szalone decyzje, na odrzucenie rodziny i całego swoje dotychczasowego życia, by związać swoją przyszłość z Dawes. A każda chwila intymności z Seliną, czy raczej jej namiastka, jest dla niej na wagę złota.

Wydaje się, że opisany przez Waters stan zakochania ma dosyć uniwersalny wymiar. Jednak ta konkretna historia ma swój specyficzny kontekst. Magia, mistycyzm, a do tego ponura więzienna atmosfera (brawo za bardzo realistyczny obraz więzienia) nadają powieści wyjątkowy klimat. I choć ta historia nie jest ani wciągająca, ani szczególnie ciekawa, jest po prostu stylowa. Fani powieści Sarah Waters wiedzą o czym mówię. „Niebanalna więź” to kolejny niepodważalny dowód na literacki kunszt Brytyjki. Kropką nad „i” jest zaskakujący finał, świetnie napisany, choć nie nastrajający pozytywnie. Całość to dość mroczna, nastrojowa proza, można też rzec – intymna. Nieco inna niż pozostałe książki Waters, ale tak jak w tytule – niebanalna.

Malwina Sławińska