Kosmos mężczyzn

To określenie choć jest cytatem z książki i pochodzi z jednej z Prawd, nie reprezentuje żadnej idei przewodniej Projektu Prawda, ale według mojej prawdy (jednostkowej, subiektywnej, zdeterminowanej chwilą) jest ważne, bardzo trafne i je właśnie zapamiętam. W Prawdzie z Piątej Alei Mariusz Szczygieł pisze: "Pomyślałem sobie, że stojącym z żyrafą (ortodoksyjnym Żydom, którzy dotyk kobiety uważają za nieczysty) pewnie do głowy nie przyszło, że tworzą bardzo homoseksualną kulturę. Tak jak islam czy Kościół katolicki. Pisząc "homoseksualną", nie myślę o seksie. Myślę o kosmosie mężczyzn." To bardzo dobry rozdział, wstrząsający, mimo, że świat w którym żyjemy napiera zewsząd i zdumiewa raz po raz, niezwykle aktualny i mocny. Zaczynam od niego, bo do mnie przemawia. Jak już powiedziałam: jest moją prawdą.

Bo w "Projekcie Prawda" nie dostaniemy na prawdę recepty. Nie dostaniemy filozoficznych rozważań (nawet cytat z Leszka Kołakowskiego jest wskazówką raczej praktyczną niż filozoficzną). Dostaniemy prawdę o tym, że jej sedno leży w wielości. Dostaniemy słowa barwne i subiektywne. Raz mądre, innym razem zabawne, a czasem jakby żywcem wyjęte z kącika porad w tanim piśmie popularnym. Za to misternie ułożone w całość, która niespodziewanie dotyka duszy.

Bo Mariusz Szczygieł to pisarz, który pomaga na samotność. U mnie na tę moją sartrowską część co czasem głupio woła: piekło to inni, ewentualnie patriotycznie, gombrowiczowsko, że nie ma nic ponad gębę (ze względu na ciało obce w tej książce, nawiązania do egzystencjalizmu są jak najbardziej na miejscu). To trochę jak magia, bo nie umiem powiedzieć jak to Szczygieł robi, że tak dobrze leczy, że nawet pokazując różnice pokazuje podobieństwa.
Niektóre prawdy podobały mi się szczególnie. Ta pierwsza, Tadeusza Wiśniewskiego, taksówkarza, zacytuję ją z innej książki, góralskiej historii filozofii, gdyż Jasiu Antoł z Bańskiej powiedział to tak: "jak okiem i uchym prowdy nie chycis, to jej rozumym nie wyrusos", bo z prawdy "ino bitki powstajom. Nie prawdy sukoj, ale kolegów." Kolejnej, Prawdzie ostatniego słowa, bardzo chciałabym podołać, choć zapewne jest dla mnie zbyt heroiczna. Zachwyciły mnie wszystkie Prawdy z wycieczki po Dalekim Wschodzie, co do jednej mistrzowskie miniatury reportażu. A Prawdy pisarzy świata rozbawiły najbardziej. Mogłyby być podsumowaniem tej książki, zakręconą lekcją o różnicach i jedności, i tym co ważne.

Ale cały Projekt Prawda to nie tylko te szukające osobistych dogmatów felietony, drukowane już wcześniej w "Dużym Formacie". To książka składająca się z trzech odrębnych, mogących istnieć samodzielnie części. Prawdy to tylko odsłona ostatnia.

W pierwszej części, krótkiej, wzruszającej i bardzo osobistej, sam autor mierzy się ze startą ukochanej osoby.

Druga to powieść Stanisława Stanucha, Portret z pamięci, z 1959 roku. Tej powieści, bez dodatkowego bodźca, nigdy bym nie przeczytała. To kawałek dobrej prozy, ale ja już za bardzo oddaliłam się od egzystencjalizmu i charakterystycznej dla niego pedantycznej wiwisekcji własnego ja. Podobał mi się wisielczy, powolny humor, obecny w dwóch pierwszych portretach, trudniej było potem, gdy go zabrakło. Za to zostanie ze mną jakiś czas to co było niedopowiedzeniem, ta rozpacz i tęsknota, przemykające miedzy słowami, za miłością której być może nie było.

I przyznam też, że jest dla mnie coś zdumiewającego w tym wyborze. Tak nie egocentryczny pisarz jak Mariusz Szczygieł znajduje pocieszenie w prozie tak wyjątkowo wokół własnego ja orbitującej. To znowu ta prawda różnic i jedności.

Mariusz Szczygieł,( i Helena Stachova), pozwalają nam tę książkę w książce ze środka wydrzeć. Swoją drogą to dziwnie obrazoburcza myśl, ja oceniam po okładkach (Projekt Prawda ma znakomitą), bazgrzę w książkach i nagminnie zaginam rogi (pozdrawiam Szymonową Smutek), ale wydrzeć... nie dałabym rady.

Nie napiszę, że polecam, nie napiszę nawet, że Szczygieł to jeden z najlepszych współczesnych polskich pisarzy i wręcz powinno się go czytać, napiszę, że ciekawa jestem czy ktoś wyrwał tego Stanucha i dlaczego? (niegrzeczne pytanie w Kambodży).

Kosmos mężczyzn

To określenie choć jest cytatem z książki i pochodzi z jednej z Prawd, nie reprezentuje żadnej idei przewodniej Projektu Prawda, ale według mojej prawdy (jednostkowej, subiektywnej, zdeterminowanej chwilą) jest ważne, bardzo trafne i je właśnie zapamiętam. W Prawdzie z Piątej Alei Mariusz Szczygieł pisze: "Pomyślałem sobie, że stojącym z żyrafą...