O II wojnie światowej powiedziano już chyba wszystko, a na jej temat powstało już tyle książek, że pisanie o niej po raz kolejny wydaje się dość ryzykowne. A jednak to bardzo nośny temat, chwytający czytelnika za serce, trudno się więc dziwić, że kolejni pisarze po niego sięgają. Grunt to dobry pomysł na historię, która czymś się będzie wyróżniać spośród setek innych książek z II wojną światową w tle. Jeśli chodzi o pomysł Mary Chamberlain, rzeczywiście jest wart wyróżnienia, o czym może świadczyć fakt, że jej książka została sprzedana już do 18 krajów na całym świecie.

Bohaterką „Krawcowej z Dachau” jest osiemnastoletnia Ada Vaughn. Ambitna Brytyjka pochodząca z niezbyt zamożnej rodziny najbardziej na świecie pragnie zostać modiste czyli modystką, a z czasem może i wielką projektantką niczym Coco Chanel. Podejmuje pracę szwaczki u pani Buckley, którą nazywać będzie panią B, u której rozwinie swoje wysokie już i tak umiejętności. Wkrótce na jej drodze staje przystojny, tajemniczy mężczyzna. Stanislaus von Lieben otwiera przed Adą drzwi do świata eleganckich lokali, pokazuje jej przepych jakiego jeszcze nie zaznała, obdarza komplementami i w końcu też uwodzi. Skuszona wizją możliwości, jakie daje Paryż, Ada nie waha się długo, gdy Stanislaus proponuje jej wycieczkę do francuskiej stolicy. W przededniu wybuchu II wojny światowej, dodajmy. Na miejscu jednak ich życie wygląda inaczej niż Ada sobie wyobrażała. Nie ma luksusowego hotelu, jest skromny pensjonat. Nie ma kolacji w wykwintnych restauracjach, są tanie drinki w małym barze. Ale przede wszystkim Stanislaus jest inny niż w Anglii – znika na całe dnie i wieczory, pije i krzyczy na Adę. Wybucha wojna, pobyt w Paryżu się przedłuża. Ada i Stanislaus udają się do Belgii. Tam Stanislaus znika, a Ada jeszcze długo nie będzie w stanie wierzyć, że ukochany ją wykorzystał i porzucił. Dziewczyna zazna piekła wojny, choć i tak los obejdzie się z nią stosunkowo łagodnie. Przetrwać pomoże jej bowiem talent do szycia. Ale jej problemy nie skończą się wraz z wojną. Kiedy okaże się, że powrót do rodzinnego domu jest niemożliwy, dziewczyna znów popadnie w kłopoty. Gdyby nie naiwność bohaterki pewnie żadne z tych wydarzeń nie miałoby miejsca. Trudno zaprzeczyć, że Ada po części sama jest sobie winna wszystkiemu co ją spotkało. Wybór niewłaściwych mężczyzn był przyczyną jej wszystkich nieszczęść, a jedno złe doświadczenie niczego jej nie nauczyło. Mary Chamberlain w zasadzie nie usprawiedliwia swojej bohaterki, nie ocenia, nie staje po jej stronie, a raczej pokazuje, jakie konsekwencje niesie z sobą lekkomyślność i brak rozwagi. Być może dziś niefortunne znajomości skończyłyby się inaczej, w czasach wojny i tuż po niej ich skutki bywały jednak katastrofalne. Skądinąd, brawa dla autorki za taką właśnie bohaterkę jaką jest Ada – niedoskonałą, nie pozbawioną skaz, nie do końca wzbudzającą same pozytywne uczucia. Taki bohater nie zawsze zjednuje sympatię czytelnika, ale za to wzbudza w nim wiele emocji. W powieści typowo obyczajowej – a taką jest „Krawcowa z Dachau” – taki bohater to ryzyko. Opłaciło się je jednak podjąć.

Historia Ady opowiedziana jest w wartki sposób, który wciąga, co sprawia, że książkę czyta się jednym tchem. Może zbyt wiele w niej zbiegów okoliczności, nie mniej nie są one dla bohaterki wcale sprzyjające. Autorka potrafi też zaskoczyć, gdy okazuje się, że pewne sytuacje znaliśmy tylko z perspektywy Ady i nie do końca były one zgodne z tym, jak było naprawdę. Natomiast samo okrucieństwo wojny pokazane zostało z dużą subtelnością. Chamberlain nie koncentruje się na podkreślaniu jego ogromu, a skupia się przede wszystkim na jednej konkretnej jednostce i jej wojennych doświadczeniach.

„Krawcowa z Dachau” jest opowieścią o determinacji i marzeniach, o tym jak mogą one nam przesłonić trzeźwą ocenę sytuacji, w której się znajdujemy, a także opowieścią o miłości do dziecka i o rozpaczy związanej z tęsknotą i stratą. W mniejszym stopniu to opowieść o samej wojnie i jej okropieństwach. Tym co przyczyniło się do nieszczęść w życiu Ady byli przede wszystkim ludzie, którym nierozsądnie ufała, a nie sam wybuch wojny. Jednak, każdy kto przeżył wojnę ma swoją własną, interesującą historię. Każda indywidualna historia wojenna jest ciekawe, bo to były – jakkolwiek to nie zabrzmi – ciekawe czasy. I nawet jeśli mamy do czynienia z postacią fikcyjną, niewykluczone, że takie dziewczyny jak Ada żyły, a ich los był równie smutny i tragiczny.

Malwina Sławińska