Richard Papen, narrator i główny bohater, jest jedynym dzieckiem dysfunkcyjnych rodziców. Mieszka w Kalifornii, gdzie wiedzie nudne i stereotypowe życie. Kończy szkołę średnią i wbrew oczekiwaniom, rozpoczyna studia na medycynie. Szybko jednak stwierdza że to nie to, czego chce od życia i dokładnie wtedy, zupełnie przypadkiem, odnajduje ulotkę reklamową ekskluzywnego college’u w Nowej Anglii. Dzięki swojemu uporowi trafia tam już po kilku miesiącach. Wstydząc się jednak swojego pochodzenia - postanawia nieco ubarwić swoją biografię i pokolorować pochodzenie. Z sukcesem. Następnie dołącza do grupy inteligentnych i nieco ekscentrycznych studentów filologii klasycznej, którzy pod wodzą charyzmatycznego wykładowcy odkrywają sposób myślenia i życia niemający nic wspólnego z monotonną egzystencją ich rówieśników. Kiedy jednak eksperymenty z narkotykami, alkoholem i seksualnością nie przynoszą odpowiedzi... Piątka studentów morduje swojego przyjaciela z roku, spychając go w przepaść. Dlaczego to zrobili? Co nimi kierowało? Gdzie była ich moralność i trzeźwy osąd sytuacji? Ile tak naprawdę musi wydarzyć, aby młodzi ludzie, którzy mają przed sobą całe życie z zimną krwią zabili rówieśnika? "Tajemna historia" Donny Tartt to: zbrodnia, kara i konsekwencje, plus coś jeszcze. Wielkie COŚ "pomiędzy".

Gdybym miała w trzech słowach określić prozę Donny Tartt - byłyby to bogactwo, magnetyzm i pasja. Cieszę się, że miałam już przyjemność zaczytywać się jej "Szczygłem", cieszę się, że powstała lista książek BBC (na której z wielką radością dostrzegłam "Tajemną historię"), i cieszę się także, że dzieła tej autorki są po kolei wznawiane (zaraz po "Szczygle" i "Tajemnej historii" ukazał się "Mały przyjaciel"). Na "Tajemną historię" miałam ochotę od dawna, jednak jej zdobycie graniczyło niemalże z cudem, a ceny na allegro osiągały horrendalne wysokości. Wiedziałam, że dla wielu jest to lektura kultowa i wiedziałam, też że autorka pracowała nad nią dekadę, dlatego czekałam. Czekałam cierpliwie na tę intelektualną ucztę i ją otrzymałam. "Tajemna historia" to jedna z najlepszych książek, jakie miałam okazję przeczytać w całym swoim życiu. Dopracowana, wiarygodna i pochłaniająca. Śmiem nawet pokusić się o stwierdzenie, że jest lepsza od "Szczygła". To książka wyjątkowa, a może nawet "książka życia"?

Sama powieść rozpoczyna się rewelacyjnie i z każdą stroną - podobnie jak w przypadku "Szczygła" - coraz bardziej wciąga swoją obezwładniającą narracją. Co więcej - czytając ją, niemal utwierdzasz się w przekonaniu, że jest jedną z najlepszych książek w całym czytelniczym życiu. Sama fabuła, jak już wspomniałam wyżej, dotyczy grupy przyjaciół, drobiazgowo wyselekcjonowanych do elitarnego kręgu studentów literatury klasycznej. Są to typowi outsiderzy, wysoko urodzeni i z manią wyższości. Jednak co ciekawe - wszystkie postaci są bardzo zróżnicowane. Donna Tartt dołożyła wielu starań by ubarwić ich biografie i wskazać wielowymiarowość. Osiągnęła też niemal mistrzostwo w budowaniu napięcia. Powiedziałabym nawet, że poszła trochę w ślady Dostojewskiego przy tworzeniu swoich postaci. Każdy z nich jest inny, ale również na swój sposób skomplikowany. To zróżnicowanie charakterów wzbogaca "Tajemną historię" i potęguje wrażenie, że najbardziej interesująca jest właśnie pod względem psychologicznym. Powiem więcej - wydaje się zupełnie nie ważne, że największy sekret opowieści zostaje odkryty na drugiej stronie prologu. Jako czytelnik wciąż trwasz w specyficznym transie, że w tej psychologii kryje się coś więcej, że istnieje głębsza warstwa tajemnicy, którą po prostu musisz odkryć.

Nie dziwię się, że ta powieść sprzedała się w kilkumilionowym nakładzie, ani tym bardziej, że została przetłumaczona na trzydzieści języków i jest dziś uznawana za jedną z najważniejszych powieści końca XX wieku. "Tajemna historia" jest wspaniałą, głęboką powieścią psychologiczną. W dodatku pięknie napisaną i cudownie opowiedzianą. To intelektualna opowieść o moralności, karze i odkupieniu. Ale też o błędach młodości. Mroczna i uzależniająca, w której powietrze jest gęste i ciężkie od wewnętrznego skomplikowania, a niewątpliwego smaku całej treści dodają ciągłe podszepty autorki. Uwierzcie mi na słowo, pulsująca fabuła - która wraz ze zbliżaniem się zakończenia ukazuje ciężar kolejnych tajemnic - jest w stanie tak zahipnotyzować, że nawet morderstwo uznacie za coś koniecznego.

Tak na koniec gorzką puentą dodam, że "Tajemna historia" nie jest książką dla każdego. Trzeba chcieć odnaleźć się w wielu poplątanych wątkach, lubić nieśpieszną narrację z powolnym rozwojem sytuacji oraz (a może przede wszystkim) drobiazgową analizę psychologiczną postaci. "Tajemna historia" to bardzo udana współczesna wariacja na temat "Zbrodni i kary" Dostojewskiego (którą notabene uwielbiam). To historia wspaniałą, sącząca, błyskotliwa, pełna znaczeń i błogiej przyjemności płynącej z lektury, która zasługuje na to, byście ją poznali. Oczarowała mnie i wciąż jestem pod wrażeniem. Dlatego polecam, nakłaniam, nalegam...

______________________________
źródło recenzji:
http://recenzjeami.blogspot.com/2016/02/tajemna-historia-donna-tartt.html


Za książkę i czytelniczą ucztę dziękuję Księgarni "Książka i prezent"

Richard Papen, narrator i główny bohater, jest jedynym dzieckiem dysfunkcyjnych rodziców. Mieszka w Kalifornii, gdzie wiedzie nudne i stereotypowe życie. Kończy szkołę średnią i wbrew oczekiwaniom, rozpoczyna studia na medycynie. Szybko jednak stwierdza że to nie to, czego chce od życia i dokładnie wtedy, zupełnie przypadkiem, odnajduje ulotkę reklamową ekskluzywnego...