Windykacja, termin prawniczy: sądowe dochodzenie przez właściciela zwrotu rzeczy od kogoś, kto nią włada.

Etymologia - łac. vindicatio: 'roszczenie; obrona konieczna; zemsta' od vindicare 'dochodzić własności; uwalniać (się); karać; mścić się' od vindex 'obrońca; mściciel';

Przełom tysiącleci charakteryzował się w polskiej gospodarce silnymi tendencjami do niespłacania zaciągniętych zobowiązań o charakterze pieniężnym. Coraz częściej wynikiem pozornie korzystnej transakcji pozostawała nieopłacona faktura VAT lub sądowy nakaz zapłaty generujący dodatkowe koszta obsługi prawnej. Przedsiębiorca stoi wówczas przed dylematem: wykrzyczeć dłużnikowi w złości, co o nim myśli, albo przeboleć stratę i odnotować ją w księgach rachunkowych. W obu przypadkach końcowy efekt finansowy nie będzie raczej zachwycający. Trzecie wyjście, to powierzenie procesu egzekucji wierzytelności profesjonaliście – windykatorowi. Nie może to być jednak przypadkowa osoba, uzurpująca sobie prawa do posługiwania się nazwą tego zawodu. Specjalista nie egzekwuje bowiem należnych klientowi pieniędzy groźnym wyglądem, czy brudnymi sztuczkami przekraczającymi granice prawa i etyki. Dysponuje za to fachową wiedzą z zakresu prawa materialnego i proceduralnego – cywilnego, karnego i upadłościowego, psychologii, wiedzy o gospodarce i procesach ekonomicznych, a nie rzadko i kryminalistyki. Tylko wykorzystanie takich narzędzi zagwarantuje w XXI wieku nie tylko maksymalnie skuteczną egzekucję, ale i spokój wierzyciela.

Kilkanaście lat po transformacji ustrojowej 1989 roku i wprowadzeniu wolnorynkowej gospodarki otwartej, pojawił się nad Wisłą wypracowany metodą prób i błędów, optymalny profil zawodowy specjalisty ds. windykacji. Domeną jego działania pozostają głównie zatory finansowe w rozliczeniach pomiędzy przedsiębiorstwami. Problemu takiego nie rozwiążą metody znane z filmów gangsterskich, a sprowadzić mogą na wierzyciela kłopoty o jakich mu się nawet nie śniło. Podobnie, nie przestraszy zawodowca przekazanie egzekucji wielomilionowej kwoty podmiotowi wyspecjalizowanemu w telefonicznym i pocztowym nękaniu nieświadomych swych praw, zwykle niemajętnych ludzi. Trudno w ogóle wskazane powyżej rozwiązania nazwać windykacją w dzisiejszym tego słowa znaczeniu. Etyka, prawo i psychologia to podstawy warsztatu współczesnego windykatora. Pomijając aspekty moralne, to się po prostu opłaca. Inne metody nie działają w materii gospodarczej. Poznając meandry zawodu na kolejnych stronach niniejszego podręcznika czytelnik sam zaobserwuje, jak wiele mechanizmów należy uruchomić, by skłonić niesolidnego kontrahenta do zwrotu ogromnej kwoty pieniężnej, a próby chaotycznego nękania mają w tej branży równą szansę powodzenia, jak powstanie romantycznego poematu w wyniku losowego uderzania przez orangutana w klawiaturę maszyny do pisania.

Przygotowanie pozwu, zabezpieczenie materiału dowodowego, uzyskanie korzystnego orzeczenia sądowego, następnie klauzuli wykonalności i przekazanie sprawy do komornika wraz z samodzielnym wskazaniem składników majątku dłużnika, z którego należy przeprowadzić egzekucję roszczenia... Zakres podstawowych czynności procesu windykacyjnego potrafi przerazić przeciętnego obywatela. A jest to jedynie drobny fragment niezbędnych do wykonania kroków, umożliwiających skuteczne odzyskanie należnych wierzycielowi pieniędzy. Z tego powodu wzrasta zapotrzebowanie na specjalistycznie przeszkolone kadry, zdolne do samodzielnego i skutecznego prowadzenia postępowania windykacyjnego.

Przedstawiony model zawodowy oparłem na bazie własnej 10-letniej praktyki, odbytej zarówno na stanowiskach wykonawczych, jak i kierowniczych w branżach obsługi windykacyjnej, prawnej i detektywistycznej. Jednocześnie odbiegam od minimalnych wymagań pracodawców tego sektora, nie zadowalając się równaniem w dół – tak w oczekiwaniach, co do wiedzy i umiejętności praktycznej swych pracowników, jak i wielokrotnie podkreślanej, a niestety rzadko w zawodzie spotykanej etyki. Celem podręcznika pozostaje wykazanie maksymalnie skutecznych, a niekiedy jedynych możliwych, prawem dozwolonych metod egzekucji wierzytelności w obrocie gospodarczym. Większość przedstawionych kwestii pozostaje też w pełni właściwa do zastosowania w egzekucji zobowiązań wzajemnych pomiędzy osobami fizycznymi, organizacjami społecznymi lub wyznaniowymi, a niekiedy także w sporach z jednostkami podległymi skarbowi państwa.
Szczególnie podręcznik ten zastosowanie znajdzie w małych przedsiębiorstwach, w których to właściciel samodzielnie prowadzi proces odzyskiwania należnych środków. Pełnił wówczas będzie funkcję swoistego poradnika, prowadzącego krok po kroku przez całą procedurę odzyskania należności. Od wstępnej oceny wierzytelności i prawdopodobieństwa odzyskania utraconych pieniędzy, przez prawem wymagane prawidłowe wezwanie do zapłaty, postępowanie sądowe, egzekucję komorniczą, a w niektórych przypadkach sytuacje tak skrajne jak upadłość dłużnika, odliczenie poniesionych strat od podatku lub wszczęcie postępowania karnego. Pomocne w tym będą wzory pism niezbędnych w poszczególnych stadiach windykacji.

Dla osób planujących związanie swej przyszłości z usługową egzekucją należności książka ta stanowić będzie kompletny kurs do nauki zawodu, a w sytuacjach awaryjnych, także schemat wskazujący kierunek działania prawidłowego, zarówno z praktycznej, prawnej, jak i etycznej perspektywy. Nie sposób bowiem wyobrazić sobie dzisiaj samodzielnego windykatora, nie operującego chociażby w podstawowym zakresie zawartą w niniejszym opracowaniu wiedzą fachową.
Niejednokrotnie podmioty gospodarcze dysponują własnymi działami księgowymi, a mimo tego korzystają dodatkowo z usług zewnętrznych windykatorów, marnotrawiąc tym samym ponoszone koszty. Wynika to z mało uświadomionej różnicy pomiędzy terminami prawnik i windykator, które to wcale synonimami nie są. Niepotrzebnie natomiast oddziela się ten sektor od specjalistów ds. rachunkowości, gdyż to właśnie ich wiedza umożliwia najskuteczniejszą, najszybciej podjętą windykację. Podstawowa wiedza wyniesiona ze studiów prawniczych lub ekonomicznych uzupełniona praktycznymi aspektami zawodu windykatora, takimi jak sposoby poszukiwania majątku dłużnika na potrzeby egzekucji komorniczej, zabezpieczy w zupełności interesy finansowe nowoczesnego przedsiębiorstwa. Ponoszone dotychczas koszty egzekucji należności można obniżyć do zera, obligując jednak wybranych pracowników do zapoznania z treścią podręcznika i stosowania jego prostych wytycznych w praktyce.

Opracowanie służyć więc będzie indywidualnemu doskonaleniu na drodze do samodzielnej, usługowej działalności windykacyjnej, jak i w charakterze obowiązkowej lektury dla pracowników wewnętrznych działów prawnych lub rachunkowości. W sytuacji krytycznej wspomoże wierzyciela, jako „ściągawka”, w walce o należne pieniądze. W końcu stanowić może swoisty oręż obronny dla dłużnika. Jedynie znając metody przeciwnika, można stawić skuteczny opór i przewidywać możliwe do podjęcia działania egzekutorów należności.

Zapraszam do lektury

Kazimierz Turaliński