Michel Houellebecq to pisarz, wobec którego nie można pozostać obojętnym. Jego twórczość literacka oraz otoczka wokół samego autora (zwłaszcza zagadkowe „zniknięcie” w 2011 roku) sprawiają, że ma on wielu zwolenników, jak również tyle samo przeciwników. Jedno jednak trzeba przyznać: Houellebecq to jeden z ciekawszych współczesnych literatów, a jego powieści, nasączone pesymizmem, na długo pozostają w pamięci czytelników. W związku ze wznowieniem wszystkich książek Francuza (z okazji premiery najnowszej pozycji, „Uległości”) polscy odbiorcy mogą zapoznać się m.in. z „Możliwością wyspy”, na podstawie której pisarz nakręcił film o tym samym tytule z Andrzejem Sewerynem w jednej z ról.

Bohaterem tej książki, będącej na pograniczu dystopii i science fiction, jest Daniel, popularny francuski komik, który nie potrafi pozbyć się uczucia, że jego życie jest. Liczne sukcesy zawodowe, zdobyty majątek, sława oraz popularność wśród płci przeciwnej, a nawet miłość żony Isabelle, a później młodziutkiej aktorki Esther (zwaną przez niego „Piękną”), nie poprawia jego samopoczucia. Ba, można stwierdzić, że wszystkie te czynniki oraz upływ czasu tylko pogłębiają melancholijne usposobienie Daniela i jego kryzys egzystencjalny. Rozwiązaniem tego impasu zdaje się być przyłączenie do pewnej grupy ludzi, którzy zdają się doskonale wiedzieć, jak pokonać te wszystkie trudności... Razem z historią Daniela czytelnik poznaje późniejsze losy jego klonów: Daniela24 i Daniela25, będących efektem obietnicy o wiecznym i spokojnym życiu oraz dalszego rozwoju wydarzeń na świecie w odległej przyszłości....

Być może to krótkie przedstawienie fabuły niezbyt zainteresuje niektórych czytelników do sięgnięcia po „Możliwości wyspy”, jednak historia zawarta w powieściach Michela Houellebecqa nie jest najważniejszym elementem całości. Ogromnym atutem tej książki jest zestawienie losów Daniela, człowieka żyjącego w XXI wieku, z punktem widzenia jego genetycznych sobowtórów, którzy poza wspólnym DNA nie mają żadnych więzi z pierwowzorem. To porównanie dwóch odmiennych postaw życiowych – współczesnego dekadenta, funkcjonującego w społeczeństwie konsumpcyjnym oraz osoby na pozór spokojnej, ze sceptycznym i wręcz naukowym podejściem do wielu spraw, pozbawionej bezpośredniego kontaktu z innymi ludźmi – sprawia, że czytelnik dostrzega wyraźną krytykę stylu życia w XXI wieku, czyli ulubionego tematu autora „Cząstek elementarnych”. Powolne zanikanie więzi międzyludzkich, brak głębszych uczuć, powszechny kult młodości (genialne stwierdzenie Esther, która twierdzi, że można być kimkolwiek, byleby nie starym człowiekiem) oraz rozpad dawnych tradycji sprawiają, że losy zarówno pogrążonego w melancholii Daniela oraz jego klonów z przyszłości, stają się przykładami tego, jak współczesność i jej zasady działają na nas samych, i jakie może to mieć konsekwencje w kolejnych latach. Obraz świata opisanego przez Houellebecqa jest bardzo pesymistyczny, ale niezwykle wiarygodny – osobiście podziwiam tego francuskiego pisarza za jego umiejętność kreacji rzeczywistości w powieściach tak, że czytelnik ma pewnego rodzaju deja vu. Jeżeli miałabym wskazać, na co warto zwrócić uwagę podczas lektury „Możliwości wyspy”, to polecam wstawki z przyszłości, czyli narrację z perspektywy Daniela24 i Daniela25, ponieważ w pamięci czytelniczej dość długo pozostaną te naukowe, bardzo chłodne wyjaśnienia uczuć, przywiązania oraz seksu. Rzadko spotyka się w literaturze takie podejście do przedstawienia świata w sposób bezrefleksyjny, wręcz gorzki dla odbiorcy.

Lektury powieści Houellebecqa pozostawia w czytelnikach uczucie niedopowiedzenia. Podobnie wygląda sprawa z „Możliwościami wyspy” - chciałoby się jeszcze więcej przeczytać, jednak w tym przypadku wszystko zostało już powiedziane przez autora. Pozostaje tylko wziąć do ręki inne książki tego francuskiego pisarza.

Anna Wolak