Daniel Chavarria był do tej pory pisarzem zupełnie dla mnie nieznanym, chociaż „Tango dla oprawcy” to jego druga powieść przetłumaczona na polski. Jej okładka, utrzymana w estetyce komiksów o kapitanie Żbiku, trafnie sygnalizuje zawartość książki. Urugwajczyk Chavarria nie należy bowiem do latynoskich mistrzów magicznego realizmu, a „Tango dla oprawcy” to z pewnością nie proza artystyczna, z wyrafinowanym stylem narracji i rozbudowaną analizą emocji i przeżyć bohaterów. Zamiast tego otrzymujemy soczystą fabułę, pełną wyrazistych postaci i zaskakujących zwrotów akcji. Jednak nie jest to również typowa proza gatunkowa, pomimo elementów kryminału czy politycznego thrillera.

Gdyby pokusić się o przydzielenie książce Chavarii jakiejś „szuflady”, to chyba najbliżej jej do klasycznych, solidnych amerykańskich czytadeł, w rodzaju „Pogody dla bogaczy” Irwina Shawa. Mam tu na myśli nie tyle podobieństwo fabuły, ile konstrukcji, gdzie poznajemy opisaną klarownym stylem powieściową panoramę, mieszczącą wątki obyczajowe, kryminalne czy polityczne. Do tego dochodzą dramatis personae, z którymi  zżywamy się w trakcie lektury - niezależnie od tego, czy są bohaterami pozytywnymi, czy negatywnymi.

Pierwszoplanowi bohaterowie to niewątpliwie jeden z atutów prozy Urugwajczyka. Z całą pewnością nie grozi nam nuda, gdy zapoznajemy się z tajemniczym Alberto Riosem, urugwajskim wojskowym o mrocznej przeszłości, bogatym przedsiębiorcą i bon vivantem Aldo Bianchim, a zwłaszcza młodą i piękną mulatką - Sabiną Lopez Angelbello, miejscowym koneserom kobiecej urody bardziej znaną jako Bini. Perypetie tych trojga, jak też szeregu równie interesujących postaci z dalszych planów, wystawiają jak najlepsze świadectwo fabularnej inwencji autora. Zwłaszcza główny motyw – zemsty Bianchiego na Riosie – realizowany jest z fantazją przywodzącą na myśl „Hrabiego Monte Christo”, z kubańską scenerią dodającą całości egzotycznego posmaku.

„Tango...” to świetna lektura na letnie popołudnia, co nie znaczy, że jest typowo rozrywkową błahostką. Wprawdzie Chavarria pisząc tę powieść z pewnością nie mierzył w literackiego Nobla, ale nie znaczy to, że jego ambicje ograniczały się jedynie do zabawiania czytelnika. Atrakcyjnej, obyczajowo-kryminalnej fabule towarzyszy wiele ciekawie podanych informacji o czasach junty wojskowej w Urugwaju, kubańskich kultach religijnych czy tamtejszych więzieniach. Również powieściowa forma daleka jest od prostego schematu. Szczególną uwagę zwraca umiejętne wykorzystanie retrospekcji, które przynoszą zarówno dodatkowe fakty, jak też kolejne zaskoczenia.

Dzięki doskonałemu warsztatowi Daniela Chavarrii, jego pomysłowości i inwencji, „Tango dla oprawcy” dostarcza rozrywki na naprawdę wysokim poziomie. Jest przy tym powieścią nietypową, zupełnie niepodobną do współczesnych bestsellerów, przez co tym bardziej zasługuje na uwagę.

Bogusław Karpowicz