Chrześcijaństwo dobiega obecnie swego kresu, a być może, skończyło się wręcz u swego zarania - do takich wniosków dochodzi Franz Overbeck, wykładowca teologii na Uniwersytecie w Bazylei, wieloletni przyjaciel Nietzschego.
Chrześcijaństwo to religia skrajnie ahistoryczna, apolityczna, wroga wobec kultury i negatywnie nastawiona do świata. Jej istota zasadza się na apokaliptycznym oczekiwaniu rychłego końca, orientowaniu się jedynie na to, co zaświatowe, wyrzeczeniu i ascezie. To, że powtórne przyjście, wbrew oczekiwaniom, nie nastąpiło rychło, doprowadziło do wytworzenia się na gruncie chrześcijaństwa teologii, nauki charakterystycznej dla stadiów schyłkowych istnienia religii, a w istocie areligijnej. Stąd też rozróżnia Overbeck dwa jego etapy: prachrześcijaństwo jako chrześcijaństwo właściwe, które nie miało szans ostać się w doświadczeniu historii i chrześcijaństwo historyczne, którego - jak pisze - "nie sposób w ogóle brać poważnie".
"Chrześcijaństwo stało się (...) czymś całkiem innym, niż było pierwotnie. Bez względu na to, jak bardzo współczesność ceni je za usługi, oddawane jej przez nie w jej dążeniu do ziemskich celów, takie chrześcijaństwo, z którym, jak sądzimy, dobrze nam na ziemi, nie jest już tym, czym było prachrześcijaństwo, gdy przepełniało nas życiem innego świata. To chrześcijaństwo wszakże nie przetrwało długo. Samo prachrześcijaństwo sądziło, że tylko przez krótką chwilę będzie musiało żyć wraz ze światem. Nie myślało ani przez moment być eliksirem życia podtrzymującym istniejący świat."
Wyłonienie się teologii apologetycznej było pierwszym etapem walki chrześcijaństwa o swoje miejsce w świecie, próbą rozpuszczenia w nim owej soli, lecz sól rozpuszczając się wszakże zanika. Początkowo teologia starała się wydzielić dla chrześcijaństwa miejsce w świecie, uzasadnić jego istnienie, później jednak coraz bardziej stawała się zastępnikiem religii i coraz jaśniej ukazywała swój charakter jako cząstki zeświecczenia chrześcijaństwa. Teologia nowoczesna, która jest głównym celem ataków Overbecka, już w żadnej mierze nie zasługuje na określenie "chrześcijańska", ponieważ stała się całkowitym zaprzeczeniem pierwotnej intencji chrześcijaństwa - miast negować świat nie tyle nawet próbuje wydzielić dla chrześcijaństwa miejsce w świecie, co raczej stara się podporządkować chrześcijaństwo światu, każe mu się przed nim pochylać w oczekiwaniu akceptacji. "Teologia sprowadziła chrześcijaństwo tak nisko - pisze Overbeck - że pochyla się ono teraz przed światem i jego akceptację uważa za pierwszy warunek opanowania go przez siebie".
Mimo niereligijności samego Overbecka, jego myśl broni chrześcijaństwa przed uzurpatorami, przypominając nieco w tej mierze stanowisko Kierkegaarda, który w schyłkowych "Chwilach" podobnie obnażał płytkość współczesnego chrześcijaństwa, zarzucając mu traktowanie krzyża jak zabawki, piłki, czy trąbki. "Finis Christianismi" jest znakomitą odtrutką dla wszystkich współczesnych projektów ekumenizmu, teologii wyzwolenia, różnego rodzaju naiwnych odnów i zwodniczego wrażenia, że prawda skryła się w odartym z tradycji i z ducha świeckim protestantyzmie. Odtrutką jednak trudną do zażycia, przez wzgląd na styl pisarstwa Overbecka, jego wielosłowie i niekiedy drewnianą pedanterię.

Chrześcijaństwo dobiega obecnie swego kresu, a być może, skończyło się wręcz u swego zarania - do takich wniosków dochodzi Franz Overbeck, wykładowca teologii na Uniwersytecie w Bazylei, wieloletni przyjaciel Nietzschego.
Chrześcijaństwo to religia skrajnie ahistoryczna, apolityczna, wroga wobec kultury i negatywnie nastawiona do świata. Jej istota zasadza się na...